Ngành công nghiệp Việt Nam và kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan

Khí mê-tan trong công nghiệp – nguồn phát thải thầm lặng

Trong nhiều năm, khi nhắc đến nguồn phát thải khí mê-tan, người ta thường nghĩ đến hoạt động chăn nuôi hoặc canh tác lúa nước. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu quốc tế, công nghiệp cũng là nguồn phát thải đáng kể, nhất là trong khai thác và sử dụng năng lượng hóa thạch. Các ngành khai thác than, dầu khí, sản xuất và phân phối khí tự nhiên là những lĩnh vực góp phần thải ra một lượng lớn mê-tan.

Đặc biệt, trong quá trình khai thác than, khí mê-tan thường thoát ra từ các hầm mỏ và gây nguy cơ mất an toàn lao động. Với ngành dầu khí, rò rỉ mê-tan trong khâu khai thác, vận chuyển và lưu trữ cũng rất phổ biến. Những phát thải này không chỉ ảnh hưởng đến khí hậu mà còn gây lãng phí tài nguyên, vì mê-tan chính là thành phần chính của khí tự nhiên, một loại nhiên liệu có giá trị cao.

Tháng 7/2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030, trong đó lĩnh vực công nghiệp và năng lượng được xác định là một trụ cột quan trọng. Việt Nam cam kết cùng cộng đồng quốc tế cắt giảm 30% tổng lượng phát thải khí mê-tan so với mức phát thải năm 2020, và công nghiệp sẽ đóng góp đáng kể vào mục tiêu này.

Kế hoạch đặt ra các nhóm giải pháp chính như kiểm soát rò rỉ khí trong hệ thống khai thác dầu khí, thu hồi và sử dụng khí mê-tan thoát ra trong khai thác than, đầu tư công nghệ giám sát và đo lường phát thải. Đồng thời, Nhà nước khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới, tham gia vào các cơ chế hợp tác quốc tế để tiếp cận nguồn vốn xanh và chia sẻ kinh nghiệm.

Những bước đi đầu tiên và chiến lược cho chặng đường tiếp theo

Trên thực tế, nhiều dự án đã được triển khai tại Việt Nam với sự hợp tác của các tổ chức quốc tế. Một số mỏ than ở Quảng Ninh đang áp dụng hệ thống thu hồi khí mê-tan để sử dụng cho phát điện, vừa giảm rủi ro cháy nổ, vừa tận dụng được nguồn năng lượng sạch. Trong ngành dầu khí, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đã thử nghiệm công nghệ giám sát rò rỉ khí bằng thiết bị hiện đại, giúp giảm đáng kể lượng mê-tan thất thoát trong quá trình vận hành.

Việc thu hồi và sử dụng khí mê-tan trong công nghiệp đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. Tại một số mỏ than, hệ thống thu hồi mê-tan không chỉ làm giảm phát thải mà còn cung cấp nguồn điện cho sản xuất, giúp tiết kiệm chi phí. Với ngành dầu khí, việc giảm rò rỉ khí trong khai thác và vận chuyển giúp doanh nghiệp tránh thất thoát tài nguyên, đồng thời tăng hiệu quả kinh doanh.

Lợi ích lớn hơn là nâng cao uy tín của doanh nghiệp Việt Nam trong mắt các đối tác quốc tế. Trong bối cảnh các thị trường như châu Âu, Mỹ ngày càng đặt nặng yêu cầu về “dấu chân carbon” của sản phẩm, những ngành công nghiệp biết cách cắt giảm khí nhà kính sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Việc triển khai kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan trong công nghiệp là bước đi chiến lược, vừa góp phần thực hiện cam kết quốc tế, vừa nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, bảo đảm an toàn lao động và thúc đẩy tăng trưởng xanh. Việt Nam đang đi đúng hướng, nhưng để thành công, cần sự đồng hành của cả doanh nghiệp, Nhà nước và cộng đồng quốc tế.

Để triển khai hiệu quả kế hoạch hành động, Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng các dự án thí điểm và nhân rộng mô hình thành công. Nhà nước cũng cần xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp thông qua ưu đãi thuế, hỗ trợ tín dụng xanh, cũng như tạo điều kiện để tiếp cận các quỹ quốc tế về biến đổi khí hậu.

Song song với đó, việc đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng lực quản lý và áp dụng hệ thống giám sát phát thải hiện đại là yếu tố then chốt. Khi có dữ liệu chính xác, Việt Nam không chỉ quản lý phát thải tốt hơn mà còn có thể tham gia sâu hơn vào thị trường carbon toàn cầu, mở ra nguồn thu mới cho doanh nghiệp.

Về lâu dài, các ngành công nghiệp cần chuyển dịch theo hướng phát triển bền vững, giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, đẩy mạnh năng lượng tái tạo và công nghệ sạch. Giảm phát thải mê-tan sẽ không còn là gánh nặng mà trở thành động lực đổi mới và cơ hội phát triển.

Các ngành công nghiệp chính phát thải khí mê-tan tại Việt Nam

Khai thác than: Khí mê-tan thoát ra từ hầm lò, gây nguy cơ mất an toàn và phát thải lớn.

Dầu khí: Rò rỉ trong khai thác, vận chuyển, lưu trữ và phân phối.

Khí tự nhiên: Tổn thất trong đường ống và thiết bị dẫn khí.

Chế biến năng lượng: Quá trình xử lý, tinh chế và phân phối nhiên liệu hóa thạch.