Ngân hàng Việt tăng tốc nâng chuẩn Basel III để hội nhập quốc tế

Các ngân hàng nâng chuẩn

Hệ thống ngân hàng Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi quan trọng với việc triển khai chuẩn mực Basel III. Đây không chỉ là yêu cầu tuân thủ thông lệ quốc tế mà còn là cơ hội để nâng cao năng lực quản trị rủi ro, cải thiện sức khỏe tài chính và khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Thực tế cho thấy, nhiều ngân hàng Việt đã chủ động tăng tốc nâng chuẩn Basel III để hội nhập quốc tế.

Nổi bật là Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) mới đây đã công bố hoàn thành dự án xây dựng nền tảng tính vốn theo Basel III, áp dụng phương pháp xếp hạng nội bộ (Internal Ratings-Based - IRB), bao gồm cả hai cấp độ cơ bản (FIRB) và nâng cao (AIRB). Đây là cột mốc quan trọng khẳng định chiến lược quản trị rủi ro của ACB đồng thời đánh dấu sự sẵn sàng hội nhập theo chuẩn quốc tế của ngân hàng này.

Lãnh đạo ACB cho biết, dự án được khởi động từ năm 2024 với sự tham gia tư vấn của Công ty TNHH Thuế và Tư vấn KPMG (KPMG), tập trung vào việc xây dựng hạ tầng dữ liệu chất lượng, mô hình đánh giá rủi ro phù hợp và quy trình quản trị minh bạch. “Việc hoàn thiện IRB giúp ACB tối ưu hóa vốn, nâng cao độ chính xác trong đo lường rủi ro và tạo dựng niềm tin với thị trường, nhà đầu tư cũng như tổ chức xếp hạng tín nhiệm”, ông Nguyễn Văn Hoà, Phó Tổng Giám đốc ACB khẳng định.

ACB không phải là ngân hàng duy nhất trong cuộc đua Basel III. Thống kê cho thấy hiện có khoảng 10 ngân hàng đang áp dụng Basel III tương đối đầy đủ, gồm: TPBank, LPBank, VIB, SeABank, HDBank, Nam A Bank, Vietcombank, BIDV và Agribank. Các ngân hàng này đang triển khai các mô hình vốn nội bộ, chuẩn hóa công bố thông tin theo trụ cột 3 của khung Basel II/III và từng bước hướng tới quản trị theo chuẩn quốc tế, đặt nền móng cho sự hiện diện dài hạn tại các trung tâm tài chính quốc tế.

Mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 14/2025 quy định Basel III sẽ chính thức áp dụng bắt buộc từ ngày 1/1/2030. Tuy nhiên, ngay từ ngày 15/9/2025, nhà điều hành đã cho các ngân hàng có thể tự nguyện áp dụng, mở ra một sân chơi sớm cho những tổ chức có đủ tiềm lực và tham vọng nâng tầm quản trị. Điều này tạo ra cơ hội để các ngân hàng khẳng định uy tín quốc tế, đồng thời chuẩn bị kỹ lưỡng cho mốc 2030.

Tấm "áo giáp" chiến lược cho ngân hàng Việt

Theo các chuyên gia tài chính, ngân hàng, yếu tố quan trọng trong quá trình triển khai Basel III là nền tảng dữ liệu. Hiện ba trụ cột dữ liệu quốc gia gồm: Cơ sở về dân cư, thông tin tín dụng quốc gia (CIC) và dữ liệu doanh nghiệp đã được kết nối, hỗ trợ việc xây dựng mô hình IRB chính xác và minh bạch. Bên cạnh đó, Luật Dữ liệu có hiệu lực từ tháng 7/2025 cùng với quy định về Open Banking theo Thông tư 64/2024 của Ngân hàng Nhà nước cũng thúc đẩy việc chuẩn hóa và minh bạch hóa thông tin, tạo nền tảng vững chắc để ngân hàng Việt tiến tới chuẩn mực quốc tế một cách bài bản.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, ngân hàng cho hay, việc triển khai Basel III không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn mở ra nhiều cơ hội quan trọng. Khi tỷ lệ an toàn vốn và khả năng thanh khoản được cải thiện, niềm tin của thị trường, khách hàng và nhà đầu tư quốc tế sẽ được củng cố. Các ngân hàng có cơ hội tiếp cận nguồn vốn quốc tế với chi phí thấp hơn, gia tăng khả năng hợp tác chiến lược và gọi vốn ngoại.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu của những ngân hàng tuân thủ Basel III cũng được kỳ vọng sẽ được định giá cao hơn, trở thành lựa chọn hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư. Ngoài ra, việc tuân thủ Basel III cũng giúp ngân hàng Việt được đưa vào các chỉ số quốc tế như MSCI hay FTSE Russell, mở rộng cánh cửa tham gia thị trường vốn toàn cầu.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song song với cơ hội là hàng loạt thách thức. Basel III yêu cầu các ngân hàng tăng vốn mạnh mẽ, với bộ đệm bảo toàn vốn tăng từ 0,625% lên 2,5%, kéo theo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu từ 8% lên 10,5%, thậm chí có thể tới 13% nếu áp dụng thêm bộ đệm phản chu kỳ. Đây là thách thức lớn đối với những ngân hàng vốn đã hạn chế về vốn tự có. Bên cạnh đó, Basel III đòi hỏi hệ thống dữ liệu đồ sộ, mô hình định lượng tiên tiến và năng lực quản trị rủi ro phức tạp, trong khi nguồn nhân sự và công nghệ chưa đồng đều giữa các ngân hàng.

Một áp lực khác đến từ yêu cầu minh bạch thông tin, buộc ngân hàng phải đầu tư lớn vào hệ thống báo cáo và quản trị, từ đó gia tăng chi phí vận hành. Ngoài ra, việc tuân thủ Basel III cũng có thể khiến lợi nhuận ngắn hạn suy giảm do ngân hàng phải siết chặt tín dụng rủi ro cao và gia tăng vốn chủ sở hữu, đòi hỏi một chiến lược kinh doanh dài hạn và bền vững hơn.

Triển khai Basel III tại Việt Nam không chỉ là nghĩa vụ hội nhập mà còn là lựa chọn chiến lược nhằm xây dựng một hệ thống ngân hàng vững mạnh, minh bạch và có khả năng chống chịu tốt hơn trước biến động. Những ngân hàng tiên phong như ACB, Techcombank, VPBank, VIB, HDBank, OCB, SeABank, Nam A Bank, LPBank và Sacombank,… đang chứng minh rằng thách thức có thể vượt qua nếu có tầm nhìn và sự quyết tâm. Khi tấm áo giáp Basel III được khoác lên toàn hệ thống, ngân hàng Việt Nam sẽ có thêm sức mạnh để cạnh tranh, hội nhập và khẳng định chỗ đứng trên thị trường tài chính toàn cầu.

Basel III là hiệp ước thứ ba trong ba hiệp ước Basel quốc tế do Ủy ban Giám sát Ngân hàng Basel xây dựng. Đây là khuôn khổ đặt ra các tiêu chuẩn và mức tối thiểu quốc tế về yêu cầu vốn ngân hàng, kiểm tra sức chịu đựng, quy định về thanh khoản và đòn bẩy, với mục tiêu giảm thiểu rủi ro rút tiền ồ ạt và phá sản ngân hàng.