Ngân hàng hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển từ thuế khoán sang kê khai

Bước đi cần thiết để minh bạch và công bằng

Trong nhiều năm, thuế khoán là phương pháp phổ biến đối với hộ kinh doanh, nhất là khu vực kinh tế gần dân, đa dạng ngành nghề và đóng góp quan trọng vào sinh kế địa phương. Tuy nhiên, cách tính thuế theo mức khoán do cơ quan thuế xác định đã bộc lộ nhiều hạn chế khi khó phản ánh chính xác doanh thu thực tế, không khuyến khích minh bạch và dễ dẫn đến thiếu công bằng giữa các hộ cùng lĩnh vực. Không ít trường hợp doanh thu chênh lệch nhưng số thuế phải nộp lại tương tự nhau. Bên cạnh đó, việc thiếu hóa đơn, chứng từ và phụ thuộc vào định mức ước tính khiến quản lý thuế gặp khó khăn, trong khi hộ kinh doanh cũng không có động lực ghi chép, quản lý tài chính bài bản.

Trước thực tế đó, Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15 được ban hành nhằm chuyển đổi toàn diện sang phương pháp kê khai. Từ ngày 1/1/2026, hộ kinh doanh sẽ chính thức bỏ thuế khoán, áp dụng kê khai và nộp thuế dựa trên doanh thu, hóa đơn và chứng từ. Theo Cục Thuế (Bộ Tài chính), đây không phải là việc “thêm thủ tục”, mà là sự thay đổi về cách tiếp cận, hướng đến mô hình thuế công bằng, hiện đại, đặt người nộp thuế làm trung tâm.

Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi, khó khăn lớn nhất của nhiều hộ kinh doanh không nằm ở mức thuế, mà ở thói quen và khả năng sử dụng công nghệ. Việc tự lập hóa đơn điện tử, quản lý sổ sách, kê khai và nộp thuế định kỳ là nhiệm vụ hoàn toàn mới với những hộ quen “tự tính, tự nhớ”.

Anh Phạm Văn Toàn (27 tuổi), chủ Salon tóc tại Cầu Giấy (Hà Nội), cho biết, trước đây chỉ nộp thuế khoán mỗi năm một lần, nhưng từ khi chuyển sang kê khai, anh phải lưu giữ hóa đơn điện tử, thao tác phần mềm và đối chiếu định kỳ. “Nhiều nơi bán đồ nghề chưa xuất hóa đơn, tôi rất lúng túng. Sợ nhất là làm sai rồi bị phạt, vì mình không có kế toán”, anh chia sẻ.

Tương tự, chị Nguyễn Thị Hằng (55 tuổi), chủ tiệm tạp hóa nhỏ ở Kim Mã (Hà Nội), chia sẻ, việc thao tác trên phần mềm nộp thuế điện tử là trở ngại lớn của người lớn tuổi, ít dùng công nghệ. “Nhiều khi chỉ mở ứng dụng thôi cũng mất cả buổi. Nếu có cán bộ hướng dẫn tận nơi thì người dân sẽ yên tâm hơn”, chị nói.

Không ít hộ kinh doanh băn khoăn về chi phí đầu tư thiết bị, phần mềm và rủi ro thao tác sai. Nhiều hộ lo lắng về việc khai thiếu, chậm hạn dẫn đến bị xử phạt, trong khi họ không có bộ phận kế toán chuyên trách. Đây cũng là lý do ngành thuế xác định giai đoạn đầu sẽ hạn chế xử phạt, tăng hướng dẫn và phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương cùng các đơn vị hỗ trợ.

Dữ liệu cho thấy, đến cuối năm 2024, cả nước có gần 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó khoảng 3,6 triệu hộ thuộc diện quản lý thuế. Riêng trong 9 tháng năm 2025 đã có 18.500 hộ nộp thuế khoán chuyển sang kê khai và 133.000 hộ đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Đây là tín hiệu tích cực, nhưng để hàng triệu hộ kinh doanh chuyển đổi hoàn toàn trước thời điểm 2026 đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cơ quan thuế, doanh nghiệp công nghệ và các ngân hàng.

PGS, TS Phùng Thanh Quang, Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân, nhấn mạnh, để chuyển đổi thành công, ngành Thuế cần giảm gánh nặng thủ tục, tăng hỗ trợ và bảo đảm minh bạch, công bằng. Chuyên gia đề xuất có thời gian chuyển tiếp 6 - 12 tháng, thí điểm theo nhóm ngành hoặc địa phương, hạn chế kiểm tra trong thời gian đầu và ban hành hướng dẫn cụ thể cho những loại hình không có hóa đơn đầu vào, như đặc sản gia đình tự sản xuất. Đồng thời, cần cung cấp tài liệu ngắn gọn theo từng loại hình, hỗ trợ người lớn tuổi, đẩy mạnh chatbot, video, đường dây nóng và phát hành “Cẩm nang hướng dẫn” phục vụ quá trình chuyển đổi.

Ngân hàng và doanh nghiệp công nghệ vào cao điểm hỗ trợ

Nhằm tháo gỡ khó khăn và hỗ trợ hộ kinh doanh trước thềm xóa bỏ thuế khoán, các ngân hàng và doanh nghiệp công nghệ đang triển khai nhiều hoạt động đồng hành cùng ngành Thuế.

Mới đây, tại TP. Hồ Chí Minh, cơ quan thuế tổ chức ký kết hợp tác với Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, bốn ngân hàng thương mại Nhà nước là: Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank và hai doanh nghiệp VNPAY, Thái Sơn. Đây là động thái nhằm mở rộng lực lượng hỗ trợ tại cơ sở, tăng cường hướng dẫn hộ kinh doanh thực hiện đăng ký, kê khai và lập hóa đơn điện tử.

Đại diện Agribank, ông Hoàng Minh Ngọc, Phó Tổng Giám đốc, khẳng định, việc ký kết là cam kết đồng hành chiến lược trong tiến trình hiện đại hóa tài chính công và thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia. Trong khuôn khổ chương trình, Agribank cùng đối tác VNPAY cung cấp hoàn toàn miễn phí trong 3 năm (đến hết năm 2028) bộ giải pháp chuyển đổi số toàn diện, gồm: Phần mềm hóa đơn điện tử E-Invoice; dịch vụ truyền nhận dữ liệu lên cơ quan thuế (TVAN); chữ ký số CA HSM và lưu trữ hóa đơn trên nền tảng đám mây; phần mềm quản lý bán hàng, kê khai thuế…

Trong khi đó, BIDV phối hợp với Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh thiết lập đội ngũ hỗ trợ chuyên trách, phổ biến chính sách thuế mới, hướng dẫn lập hóa đơn điện tử và giải đáp vướng mắc trong suốt thời gian triển khai. BIDV cũng đang xây dựng các gói giải pháp tài chính chuyên biệt cho hộ kinh doanh nhằm khuyến khích chuyển đổi sớm.

Vietcombank triển khai sản phẩm dịch vụ trọn gói cho hộ kinh doanh, với mạng lưới 27 chi nhánh và 116 phòng giao dịch tại địa phương. Theo bà Đoàn Hồng Nhung, Thành viên Ban điều hành Vietcombank, ngân hàng bám sát Nghị quyết 198 và sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển sang kê khai, nộp thuế theo doanh thu.

Ở góc độ công nghệ, VNPAY cung cấp bộ giải pháp chuyển đổi số toàn diện gồm VNPAY-Invoice, VNPAY-CA, hệ thống thanh toán đa kênh VNPAY-QR, Cổng thanh toán, PhonePOS và SmartPOS. Gói combo ưu đãi được miễn phí đến năm 2028, giúp hộ kinh doanh đồng bộ dữ liệu, giảm sai sót và theo dõi doanh thu theo thời gian thực.

MISA cũng triển khai chương trình hỗ trợ quy mô lớn, miễn phí phần mềm cho hơn 2 triệu hộ kinh doanh, tặng 5.000 chữ ký số và phối hợp xây dựng trang thông tin trả lời tự động qua AI. Sapo, KiotViet và một số nền tảng khác cũng áp dụng chính sách miễn phí phần mềm kế toán hoặc quản lý bán hàng phục vụ quá trình chuyển đổi.

Song song đó, các ngân hàng triển khai gói tín dụng hỗ trợ. VPBank giới thiệu gói vay V20K với lãi suất từ 3,99%/năm, hạn mức 20.000 tỷ đồng dành riêng cho hộ kinh doanh.

Theo đánh giá của các chuyên gia, sự vào cuộc của ngân hàng và doanh nghiệp công nghệ đang tạo lực đẩy quan trọng giúp hộ kinh doanh tiếp cận giải pháp tài chính, công nghệ phù hợp, từ đó giảm áp lực khi chuyển đổi sang mô hình kê khai. Đây cũng là nền tảng thúc đẩy thanh toán không tiền mặt và quản lý thuế hiện đại.

Việc chuyển từ thuế khoán sang thuế kê khai đang đi vào giai đoạn tăng tốc, tạo thay đổi lớn trong hoạt động của hàng triệu hộ kinh doanh.