Nên chăng thành lập những đội tự quản?

Tình trạng hút thuốc là nơi công cộng vẫn còn khá phổ biến

Khó thực thi

Sau gần 4 năm thực thi Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật, với sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, các bộ ngành, địa phương, tỷ lệ hút thuốc nói chung và thuốc lá điếu tại Việt Nam đã giảm. Nếu như năm 2010, tỷ lệ hút thuốc lá điếu là 19,9% thì năm 2015 giảm còn 18,2%.

Tuy nhiên theo quan sát của chúng tôi, tại nhiều nơi, tình trạng hút thuốc lá vẫn còn khá phổ biến, thậm chí ở cả những nơi cấm hút thuốc lá hoàn toàn như bệnh viện, trường học. Sở dĩ có tình trạng này là do ý thức chấp hành của người hút thuốc lá chưa cao dù nhận biết rất rõ tác hại của thuốc lá đến sức khỏe, kinh tế và môi trường. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng được phép xử phạt lại thiếu người.

Cho đến nay, việc xử phạt hành chính về hành vi hút thuốc lá theo quy định mới chỉ thực hiện theo từng đợt kiểm tra; ở các cơ sở như nhà hàng khách sạn... vì không treo biển cấm hút thuốc, chưa bố trí nơi riêng biệt cho người hút thuốc, không có biện pháp phòng cháy chữa cháy hoặc không nhắc nhở người hút thuốc tại cơ sở... Theo ông Lê Trực - cán bộ Hội chữ thập đỏ phường Nghĩa Đô (Hà Nội), quy định về xử phạt khá đầy đủ, vấn đề khó là thực thi như thế nào cho hiệu quả.

Nên chăng thành lập đội tự quản?

Theo quy định tại Nghị định số 176/NĐ - CP của Chính phủ ngày 14/11/2013 về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, trong đó có các quy định về phòng chống tác hại thuốc lá thì những người có quyền được phạt bao gồm: Chủ tịch UBND các cấp, Thanh tra y tế, Chánh thanh tra Sở Y tế và chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình thuộc Sở Y tế, Chánh thanh tra thuộc Bộ và Tổng Cục dân số - Kế hoạch hóa gia đình; Cục trưởng các Cục: Quản lý, Khám chữa bệnh; Quản lý Dược; Quản lý môi trường Y tế; Y tế dự phòng… lực lượng Quản lý thị trường và công an nhân dân đang thi hành công vụ.

Trong lĩnh vực môi trường đô thị, hầu hết các địa phương đều có đội kiểm tra trực thuộc UBND thành phố nhưng lại thực hiện quá nhiều nhiệm vụ, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực xây dựng, trật tự... Hơn nữa lại thiếu người, phương tiện nên việc kiểm tra, phát hiện, xử phạt người hút thuốc nơi cấm hút thuốc hoặc xả rác ra môi trường rất khó khăn.

Theo ông Phạm Văn Chung - cán bộ Sở Tư pháp tỉnh Kon Tum, do chưa có quy định cụ thể về cơ quan tham mưu, chịu trách nhiệm chính việc xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng, nhất là cấp xã, phường, thị trấn. Bên cạnh đó, nếu chỉ lập biên bản xử phạt và yêu cầu người vi phạm đến kho bạc nộp tiền phạt là chưa hợp lý vì không có gì để tạm giữ (giữ giấy tờ tùy thân thì không được phép).

Để góp phần thực thi Luật phòng chống tác hại của thuốc lá, giảm nhu cầu hút thuốc, nhiều ý kiến cho rằng, cần nới rộng khung quy định về thẩm quyền xử phạt và giao cho các xã, phường, thị trấn được thành lập, quản lý tổ tự quản. Tiền công sẽ được trích từ chính tiền xử phạt người vi phạm hoặc hỗ trợ từ Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá. Nếu làm được như vậy, sẽ không làm phát sinh biên chế cũng như ngân sách nhà nước. Tuy nhiên cũng cần lựa chọn những người có trách nhiệm để tránh phát sinh những tiêu cực không đáng có.