Nâng cấp AANZFTA: Hỗ trợ thành viên tăng cường năng lực, tự do hóa thương mại

Hướng tới tự do hóa thương mại dịch vụ toàn diện trong ASEAN

Ngày 12/6, tại Hà Nội, Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương đã phối hợp cùng Chương trình Thương mại Khu vực vì Phát triển (RT4D) tổ chức hội thảo khu vực “Hướng dẫn chuyển đổi sang cách tiếp cận từ “chọn - cho” sang “chọn - bỏ” đối với biểu cam kết thương mại dịch vụ trong khuôn khổ Hiệp định AANZFTA”.

Hội thảo quy tụ các cán bộ cấp cao và chuyên gia kỹ thuật đến từ các bộ, ngành của Chính phủ Việt Nam, các tỉnh, thành, địa phương, các quốc gia thành viên ASEAN, Australia và New Zealand. Cùng với đó là các khách mời quốc tế đến từ Ban Thư ký ASEAN, các Ủy ban chuyên trách của AANZFTA cùng Đại sứ quán Australia và New Zealand tại Việt Nam.

Hội thảo hướng tới mục tiêu tăng cường năng lực cho các quốc gia thành viên ASEAN trong việc chuyển đổi từ phương thức “chọn - cho” (Positive Listing) sang phương thức “chọn - bỏ” (Negative Listing) khi xây dựng biểu cam kết mở cửa thị trường dịch vụ. Cùng với đó, thông qua việc nâng cao kiến thức và kỹ năng trong xây dựng và đàm phán biểu cam kết theo phương thức “chọn - bỏ”, hội thảo góp phần thúc đẩy hiểu biết chung và hỗ trợ tiến trình tự do hóa thương mại dịch vụ trong khu vực.

Không những vậy, những trao đổi trong khuôn khổ hội thảo còn góp phần củng cố năng lực quốc gia và thu hẹp khoảng cách về mức độ sẵn sàng trong triển khai thực thi giữa các nước trong khu vực. Với việc phổ biến và áp dụng Bộ Hướng dẫn mới (mới được xây dựng sẽ được hoàn thiện trong thời gian tới), các quốc gia thành viên ASEAN sẽ có thêm công cụ và sự tự tin để thúc đẩy quá trình chuyển đổi, hướng tới hội nhập thương mại minh bạch, bao trùm và dựa trên luật lệ - vì lợi ích chung của toàn khu vực.

Bà Nguyễn Việt Chi - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên - cho biết, chủ đề hội thảo hôm nay là nội dung nóng hổi, đang được sự quan tâm của các nước thành viên cùng nhiều đối tác. Chính vì vậy, sự tham gia của các bên đã khẳng định tầm quan trọng của hợp tác và đồng thuận khu vực trong việc thực hiện các mục tiêu đặt ra trong Nghị định thư thứ hai sửa đổi Hiệp định AANZFTA.

Cũng theo bà Chi, Việt Nam phê duyệt Nghị định thư thứ hai sửa đổi AANZFTA theo Nghị quyết 32/NQ-CP ngày 20/5/2025, đánh dấu cam kết mạnh mẽ trong tiến trình hội nhập sâu rộng. “Nỗ lực này là bước đi quan trọng nhằm củng cố năng lực thực thi và cơ chế phối hợp để triển khai hiệu quả Nghị định thư thứ hai sửa đổi Hiệp định AANZFTA” - Phó Vụ trưởng Nguyễn Việt Chi cho hay.

Cùng chung quan điểm, bà Cecilia Brennan - Tham tán Kinh tế, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam - chia sẻ: “Trong bối cảnh hiện nay, nỗ lực phối hợp của Australia nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực với ASEAN mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Hội thảo lần này là một cơ hội kịp thời để các bên cùng nhận diện thách thức, tìm kiếm cơ hội và cùng nhau hướng tới sự đồng thuận về các mục tiêu chung, nhằm xây dựng một môi trường thương mại dịch vụ ngày càng minh bạch, thuận lợi và cởi mở”.

Các nước đã sẵn sàng với cách tiếp cận "chọn - bỏ"

Hiệp định AANZFTA được các nước ASEAN và 2 nước đối tác gồm Australia và New Zealand ký kết vào ngày 27/2/2009, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/1/2010. Đây là một hiệp định toàn diện, bao gồm các cam kết về hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, thương mại điện tử, di chuyển thể nhân, sở hữu trí tuệ, chính sách cạnh tranh và hợp tác kinh tế. Từ năm 2020 - 2023, các nước thành viên Hiệp định AANZFTA cũng đã hoàn tất việc đàm phán nâng cấp hiệp định và cho đến nay, Nghị định thư thứ 2 nâng cấp hiệp định này đã chính thức có hiệu lực.

Năm 2025 đánh dấu cột mốc 16 năm thực thi Hiệp định AANZFTA và nhằm đảm bảo hiệp định tiếp tục là nền tảng quan trọng giúp thúc đẩy quan hệ kinh tế và thương mại giữa các nước thành viên, Australia tiếp tục các nỗ lực hỗ trợ kỹ thuật nhằm nâng cao hiệu quả thực thi hiệp định ở các nước thông qua các chương trình hợp tác và nâng cao năng lực, trong đó bao gồm việc hỗ trợ thực thi các cam kết liên quan đến chuyển đổi Biểu cam kết Thương mại Dịch vụ.

Hiện nay, các quốc gia ASEAN có mức độ sẵn sàng và năng lực thể chế khác nhau trong việc triển khai lộ trình tự do hóa thương mại dịch vụ theo Hiệp định AANZFTA, đặc biệt trong việc chuyển đổi từ cách tiếp cận “chọn - cho” sang “chọn - bỏ”, tuy nhiên còn nhiều vướng mắc. Chính vì vậy, “Các trao đổi trong phiên thảo luận sẽ góp phần nâng cao mức độ sẵn sàng chung trong khu vực nhằm triển khai hiệu quả Hiệp định AANZFTA nâng cấp và thúc đẩy một môi trường thương mại dịch vụ ngày càng minh bạch và cởi mở” - bà Prewprae Chumrum, Đồng Chủ tịch Ủy ban Thương mại Dịch vụ AANZFTA - phát biểu và cho rằng, khóa tập huấn này đặc biệt cần thiết để làm rõ các yếu tố then chốt trong quá trình chuyển đổi sang phương thức “chọn - bỏ”, giúp các đối tác thành viên có cái nhìn cụ thể và đầy đủ hơn về quy trình cũng như các tác động kèm theo khi thực thi AANZFTA.

Hội thảo diễn ra trong 2 ngày 12 và 13/6. Trong ngày làm việc đầu tiên, đã có hơn 70 đại biểu tham gia các phiên thảo luận chuyên sâu về quy trình kỹ thuật trong xây dựng biểu cam kết cũng như đánh giá mức độ sẵn sàng của khung pháp lý và cơ chế hiện hành.

Ngày 13/6, hội thảo sẽ tập trung vào các lộ trình và giải pháp triển khai. Dựa trên kinh nghiệm từ các quốc gia đã từng làm chuyển đổi, các đại biểu sẽ cùng phân tích bài học thực tiễn, những khó khăn thường gặp và các chiến lược để xây dựng và bảo vệ biểu cam kết theo phương thức “chọn - bỏ”.

Các phiên thảo luận được thiết kế để tạo môi trường cởi mở và mang tính xây dựng, khuyến khích chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất giải pháp cho các vấn đề chung, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học hỏi lẫn nhau giữa các quốc gia ASEAN, Australia và New Zealand.

Các nhóm làm việc cùng xây dựng các kịch bản lộ trình chuyển đổi và xác định các lĩnh vực kỹ thuật cần hỗ trợ thêm.

Hội thảo được triển khai trong khuôn khổ Chương trình Hỗ trợ thực hiện Hiệp định AANZFTA (AISP), thông qua Sáng kiến Thương mại Khu vực vì Phát triển (RT4D), với sự hỗ trợ của Ban Thư ký ASEAN và các bên tham gia Hiệp định AANZFTA.