Mỹ: Lạm phát cao nhất trong vòng 40 năm

Nước Mỹ đang quay cuồng trong cơn bão lạm phát. Giá ôtô, khí đốt, thực phẩm và đồ nội thất tăng mạnh vào năm 2021, như một phần của sự phục hồi nhanh chóng sau đại dịch. Những khoản viện trợ lớn từ chính phủ và lãi suất cực thấp cũng đã giúp thúc đẩy nhu cầu hàng hóa, trong khi tiêm chủng giúp người dân tự tin đi ăn ngoài và đi du lịch.

Khi người Mỹ tăng cường chi tiêu, các chuỗi cung ứng vẫn bị siết chặt bởi tình trạng thiếu nhân công và nguyên liệu thô, và điều này làm tăng áp lực giá cả. Báo cáo ngày 12/1 của Bộ Lao động Mỹ cho biết, không tính chi phí thực phẩm và khí đốt, lạm phát đã tăng đến 5,5% trong tháng 12 – mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Lạm phát tổng thể tháng 12 tăng 0,5% so với tháng 11.

Giá cả có thể tăng chậm hơn khi các khó khăn trong chuỗi cung ứng giải tỏa dần. Nhưng hầu hết nhà kinh tế cho rằng lạm phát sẽ không sớm trở lại mức trước đại dịch. James Knightley –Nhà kinh tế trưởng tại công ty dịch vụ tài chính ING cho rằng áp lực lạm phát chưa có dấu hiệu giảm bớt. “Kể từ thời Thatcher và Reagan, con số này chưa cao đến mức này. Chúng ta có thể gần đạt đến mức đỉnh, nhưng điều rủi ro là lạm phát vẫn cao hơn trong thời gian dài.” – Ông phân tích.

Các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thuê mướn nhân sự đã chấp nhận tăng lương. Nhưng giá hàng hóa và dịch vụ tăng đã làm xói mòn mức tăng thu nhập đó của nhiều người Mỹ. Những gia đình có thu nhập thấp cảm thấy điều này rõ nhất. Các cuộc thăm dò cho thấy lạm phát đã bắt đầu thay thế Covid-19 như một mối quan tâm hàng đầu của công chúng.

Lần cuối Mỹ phải chứng kiến mức lạm phát cao như vậy là từ năm 1980. Vào thời điểm đó, Chủ tịch Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Paul Volcker đã phản ứng bằng cách đẩy lãi suất lên rất cao - mức cơ bản dành cho khách hàng tốt nhất của các ngân hàng là 20% vào năm 1980 - khiến nền kinh tế rơi vào một cuộc suy thoái sâu. Nhưng bù lại, Volcker đã thành công trong việc kiềm chế lạm phát vốn đã ở mức hai con số trong phần lớn giai đoạn 1979-1981.

Hiện nay, lạm phát cao đã đặt Tổng thống Biden vào thế phòng thủ. Chính quyền của ông ban đầu cho rằng việc tăng giá sẽ chỉ là tạm thời. Tuy nhiên, với tình hình lạm phát đã kéo dài như hiện nay, Biden và một số nghị sĩ đảng Dân chủ bắt đầu đổ lỗi cho các tập đoàn lớn. Họ cho rằng các nhà sản xuất thịt và các ngành công nghiệp khác đang tận dụng tình trạng thiếu hụt do đại dịch gây ra để tăng giá và lợi nhuận.

Ngày 12/1, tổng thống đã đưa ra một tuyên bố lập luận rằng việc giảm giá xăng trong tháng 12 và mức tăng giá thực phẩm nhỏ hơn đã cho thấy sự tiến bộ. Tuy nhiên, điều mà các chuyên gia lo ngại là vòng xoáy giá cả - tiền lương. Điều đó xảy ra khi người lao động muốn tăng lương để bù đắp chi phí cao hơn, và sau đó các công ty tăng giá hơn nữa để trang trải mức lương cao hơn. Mặc dù vậy, trước đó, ngày 11/1, chủ tịch Fed Jerome Powell nói với Thượng viện rằng ông vẫn chưa thấy bằng chứng cho thấy tiền lương đang làm tăng giá trên toàn bộ nền kinh tế.

Theo các nhà kinh tế, nguyên nhân lớn nhất của lạm phát là do cung và cầu không phù hợp. Giá ôtô qua sử dụng đã tăng hơn 37% trong năm ngoái do tình trạng thiếu chất bán dẫn khiến các công ty ôtô không thể sản xuất đủ xe mới. Những hạn chế trong chuỗi cung ứng cũng đã khiến giá đồ nội thất cao hơn gần 14%.

Lạm phát có thể giảm bớt khi làn sóng Omicron giảm dần, khuyến khích người Mỹ chuyển nhiều chi tiêu hơn sang các dịch vụ như du lịch, ăn uống và đi xem phim. Điều đó sẽ làm giảm nhu cầu hàng hóa và giúp khơi thông chuỗi cung ứng.

Nhưng một số hạng mục chi tiêu vẫn sẽ có mức giá cao hơn, như giá thuê nhà. Chi phí thuê nhà vốn đã tăng nhanh kể từ mùa hè, cũng đã tăng 0,4% trong tháng 12, là tháng tăng thứ ba liên tiếp. Giá thuê nhà rất quan trọng vì chi phí nhà ở chiếm một phần ba chỉ số giá tiêu dùng của Mỹ.

Ông Powell nói với Quốc hội rằng nếu cần thiết phải chống lạm phát cao một cách quyết liệt hơn, Fed sẵn sàng đẩy nhanh việc tăng lãi suất mà họ dự kiến bắt đầu trong năm nay. Lãi suất ngắn hạn chuẩn của Fed, hiện được chốt gần 0, dự kiến sẽ tăng ít nhất ba lần trong năm nay. Việc tăng lãi suất sẽ làm cho việc vay mua nhà hoặc xe hơi đắt hơn, và do đó giúp hạ nhiệt nền kinh tế.

Một số nhà kinh tế và các thành viên của Quốc hội lo ngại Fed đã hành động quá chậm để ngăn chặn lạm phát. Điều này cuối cùng có thể buộc các đợt tăng lãi suất sắp tới phải mạnh tay hơn, và có thể gây thiệt hại cho nền kinh tế.

Lạm phát cao không chỉ là vấn đề của riêng nước Mỹ. 19 quốc gia sử dụng đồng tiền chung euro tại châu Âu cũng đang chịu mức lạm phát 5% trong tháng 12 so với 1 năm trước đó – một mức tăng cao.