Luật Công nghệ cao (sửa đổi): Hướng tới làm chủ công nghệ lõi, công nghệ nền tảng

Khuyến khích phát triển hệ sinh thái công nghệ cao

Tiếp tục phiên họp thứ 50, sáng 16/10, tại nhà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến vào dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi).

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân cho biết, Luật Công nghệ cao được ban hành năm 2008, đến nay nhiều quy định đã lỗi thời, thiếu đồng bộ, không còn phù hợp thực tiễn.

Trong khi đó, hệ thống pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang được điều chỉnh toàn diện, đòi hỏi Luật Công nghệ cao phải sửa đổi để bảo đảm thống nhất, đồng bộ và tạo nền tảng pháp lý cho phát triển.

Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) gồm 6 chương và 27 điều, giảm 8 điều và có sự thay đổi về cấu trúc, hình thức so với Luật Công nghệ cao hiện hành, bao gồm 6 nhóm chính sách.

Cụ thể, hoàn thiện khái niệm và tiêu chí về công nghệ cao; thiết kế lại hệ thống các chính sách và đối tượng hưởng chính sách ưu tiên, ưu đãi, hỗ trợ đầu tư; khuyến khích phát triển hệ sinh thái công nghệ cao; bổ sung quy định về các mô hình khu công nghệ cao, đô thị công nghệ cao; bổ sung và hoàn thiện các quy định quản lý nhà nước về công nghệ cao, cơ chế quản lý, kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả; bổ sung các quy định về yêu cầu chuyển đổi số toàn diện hoạt động công nghệ cao.

Ngoài ra, dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) cũng bổ sung một số quy định về tiêu chí với công nghệ cao, công nghệ chiến lược, đô thị công nghệ cao. Đồng thời, cắt giảm một số quy định khung làm cơ sở để thực hiện việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính, quy định theo hướng phân cấp cho ủy ban nhân dân cấp tỉnh các thẩm quyền về triển khai chính sách, chương trình, dự án phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho hay, Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành dự án Luật. Nội dung dự thảo Luật cơ bản phù hợp với chủ trương của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tương thích với điều ước quốc tế có liên quan; bảo đảm tính khả thi.

Tuy nhiên, đề nghị xem xét bổ sung các nội dung về đào tạo và phát triển nhân lực công nghệ cao, thương mại hóa sản phẩm, quản lý an ninh dữ liệu, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Cùng với đó, một số nội dung cần tiếp tục được nghiên cứu, rà soát như: Tiêu chí xác định công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển và công nghệ chiến lược; tiêu chí xác định sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển và sản phẩm công nghệ chiến lược; phát triển hệ sinh thái công nghệ cao; đô thị công nghệ cao; khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Tạo sức bật cho nền kinh tế tự chủ

Góp ý vào dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá cao dự thảo Luật, quyết tâm thể chế hoá khoa học, công nghệ thực sự trở thành động lực chính cho tăng trưởng, phát triển bền vững.

Những nội dung trong dự thảo Luật đã quy định các chính sách để luật không chỉ là công cụ pháp lý, mà còn là đòn bẩy về thể chế, thúc đẩy Việt Nam làm chủ công nghệ lõi, công nghệ nền tảng, tạo sức bật cho nền kinh tế tự chủ, giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Liên quan đến quy định cụ thể hoá 6 nhóm chính sách trọng tâm phát triển công nghệ cao và công nghệ chiến lược ở Điều 4, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị làm rõ các công cụ chính sách, nguồn lực, cơ chế phối hợp để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong tổ chức thực hiện việc đơn giản hoá thủ tục hành chính, tăng cường cơ chế hậu kiểm và thu hút nguồn lực đầu tư phát triển công nghệ cao ngoài ngân sách nhà nước.

Về việc dự thảo luật đã lược bỏ quy định riêng về khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm, mô hình này đã và đang chứng minh được hiệu quả về hiện đại hoá trong nông nghiệp, nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhận định, khu nông nghiệp công nghệ cao là một trong những giải pháp quan trọng thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ, nghiên cứu sản xuất nông nghiệp xanh bền vững.

"Vì vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định phù hợp hoặc có quy định chuyển tiếp để duy trì, phát triển mô hình này, góp phần hiện đại hoá nông nghiệp và phát triển bền vững" - Phó Chủ tịch Quốc hội nói. 

Về chính sách nghiên cứu và phát triển công nghệ chiến lược tại Điều 12, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu quan điểm, quy định “cho phép doanh nghiệp được tính chi phí tài trợ hoặc đầu tư cho nghiên cứu phát triển công nghệ chiến lược vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập thuế” là mở rộng hơn với quy định hiện hành trong Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.

Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo phối hợp với cơ quan liên quan nghiên cứu, rà soát, để vừa giữ được nội dung này, vừa không trái với các quy định tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, dự thảo Luật cần nghiên cứu quy định bố trí tỷ lệ chi ngân sách Nhà nước cho hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ chiến lược, tránh chồng chéo với Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá dự thảo Luật đã đổi mới mạnh mẽ trong tư duy quản lý Nhà nước về công nghệ cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo thực chất hơn.

"Dự thảo đã xác định danh mục công nghệ chiến lược mang tính đột phá, mang tính nền tảng cho quốc phòng an ninh, khơi dậy vai trò của khu vực tư nhân" - bà Nguyễn Thị Thanh cho biết. 

Đồng thời, xây dựng được hệ sinh thái công nghệ cao toàn diện, gắn kết được khu vực công và tư, trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, đề nghị cần có chính sách vượt trội về nhân lực, trọng dụng chuyên gia, nhà khoa học, người Việt Nam ở nước ngoài và coi đây là tài sản quốc gia.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, với tình hình đất nước hiện nay, chúng ta cần thời gian tích luỹ nguồn lực, nhân lực để nghiên cứu, tạo ra công nghệ cao.

Ông Nguyễn Đắc Vinh kiến nghị cần có chính sách ưu đãi, khuyến khích nhập công nghệ cao để nâng tầm trình độ sản xuất, hướng tới tiêu chí phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Báo cáo, làm rõ một số nội dung được các đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng thông tin, dự thảo sẽ theo hướng thể hiện tư tưởng mới của Đảng về khoa học, công nghệ, không phá vỡ cấu trúc của luật cũ.

Theo đó, bổ sung khái niệm về công nghệ chiến lược, công nghệ lõi; chính sách mới về phát triển và làm chủ công nghệ, đưa ra một số định hướng về chuyển giao công nghệ…

Bộ trưởng khẳng định, Bộ sẽ tiếp thu tối đa ý kiến góp ý của các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, rà soát để luật đồng bộ với các Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Sở hữu trí tuệ…

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đánh giá cao Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, các cơ quan của Quốc hội đã chuẩn bị hồ sơ dự thảo Luật hoàn chỉnh, công phu.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí sự cần thiết ban hành Luật, đánh giá nội dung dự thảo Luật đã cơ bản bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng, thể chế hoá đầy đủ chủ trương, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, đáp ứng mục tiêu sắp xếp bộ máy tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, cải cách thủ tục hành chính, giải quyết các điểm nghẽn trong các quy định của pháp luật. 

Để hoàn thiện hồ sơ dự thảo Luật trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, thể chế hoá đầy đủ chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/ TW. Đồng thời, yêu cầu cơ quan soạn thảo rà soát, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ, thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật hiện hành, các dự án Luật sẽ trình Quốc hội, tránh trùng lặp, mẫu thuẫn.