Lúa chết do nhiễm mặn ‘bí ẩn’, Bộ Giao thông vận tải lần đầu lên tiếng

Tại phiên họp thứ 12 Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông Vận tải do Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì diễn ra sáng 12/6, tư lệnh ngành Giao thông Vận tải đã thông tin về vấn đề liên quan tới thông tin một số diện tích lúa tại xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy, Hậu Giang giáp cao tốc Hậu Giang - Cà Mau bị chết, nghi ngờ do đất bị nhiễm mặn từ nguồn cát đắp nền dự án.

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng báo cáo tại phiên họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng khẳng định dự án này 'chưa sử dụng một hạt cát biển nào cả' và nguồn cát sử dụng cho dự án được kiểm soát chặt chẽ, không 'làm dối' được.

Bộ trưởng đề nghị cần đưa thông tin chính xác, hết sức thận trọng về nội dung này để không ảnh hưởng tới chủ trương lớn đúng đắn về phát triển hạ tầng giao thông của Đảng, Nhà nước.

Thực hiện nghiêm ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tổ chức đoàn công tác để khảo sát, tìm hiểu lý do khiến lúa chết.

Trước đó, ngày 13/6, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có báo cáo Thủ tướng về đánh giá ảnh hưởng của sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp dự án đường cao tốc Bắc - Nam đến lúa đông xuân 2023 - 2024 và hè thu 2024.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sau khi nhận được phản ánh của địa phương về vụ việc trên, ngày 15/3, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hậu Giang đã tiến hành khảo sát, kiểm tra đo độ mặn nước trong ruộng lúa bị ảnh hưởng (nghi do nhiễm mặn).

Kết quả có 9 hộ (ấp 9, xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy) trong phạm vi ảnh hưởng với diện tích hơn 3ha lúa hè thu. Diện tích bị ảnh hưởng thuộc phạm vi kế cận dự án thành phần đoạn Hậu Giang - Cà Mau, thuộc dự án xây dựng công trình đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2021 - 2025. Kết quả đo độ mặn của ruộng lúa bị thiệt hại 2,5‰ (ngưỡng chịu mặn của cây lúa là 1,28‰), độ mặn của nước ruộng vùng không bị thiệt hại 0,1‰.

Kết quả thu hoạch đối với 2,23ha diện tích lúa bị ảnh hưởng chỉ đạt năng suất 6,04 tấn/ha, trong khi năng suất nơi bình thường là 7,6 tấn/ha. Ước tính thiệt hại 5,5 tấn so với các ruộng trong cùng khu vực nhưng không bị ảnh hưởng. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết đơn vị thi công đã bồi thường cho nông dân toàn bộ thiệt hại với số tiền là gần 44 triệu đồng.

Từ các kết quả trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải yêu cầu các đơn vị thi công có giải pháp cụ thể để độ nhiễm mặn của nước nơi thi công đảm bảo đúng tiêu chuẩn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Tại Công văn Số 3888 ngày 5/6 do Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Sỹ Hiệp ký, thông báo ý kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc phản ánh của Giáo sư Nguyễn Ngọc Trân về thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp cho các dự án giao thông trọng điểm.

Trong Công văn Số 3888, Thủ tướng giao Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải và các cơ quan có liên quan xem xét phản ánh của Giáo sư Nguyễn Ngọc Trân liên quan đến thiệt hại 2 vụ lúa (nếu có) tại ấp 9, xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy (tỉnh Hậu Giang). Thủ tướng yêu cầu các cơ quan nêu trên làm rõ nguyên nhân gây thiệt hại và giải pháp xử lý, trả lời đầy đủ cho Giáo sư Nguyễn Ngọc Trân trước ngày 20/6.

Trước đó, theo phản ánh của nhiều cơ quan báo chí, nhiều diện tích đất lúa cạnh Dự án thành phần Hậu Giang - Cà Mau (thuộc Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2021 - 2025, đoạn Cần Thơ - Cà Mau), qua địa bàn ấp 9, xã Vị Thắng (huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang) bị nhiễm mặn đến gần 7 phần ngàn.

Tình trạng này làm cho ruộng lúa của nhiều hộ dân nơi đây bị ảnh hưởng với diện tích gần 3 ha; lúa chỉ đạt năng suất dưới 7 tấn/ha; tổng sản lượng thiệt hại trên 5,4 tấn lúa. Theo ước tính, với giá bán 8.000 đồng/kg, vụ lúa Đông Xuân 2023 - 2024, các hộ dân nơi đây thiệt hại gần 44 triệu đồng. Vụ lúa Hè Thu 2024, khu vực này tiếp tục có nhiều diện tích lúa từ 25-30 ngày tuổi bị ảnh hưởng; trong đó, số bị chết chiếm trên 70%, số bị cháy lá, thối rễ... từ 20-50%.

Trong khi đó, theo báo cáo của ngành nông nghiệp tỉnh Hậu Giang, tại thời điểm tháng Hai, tháng Ba ở xã Vị Thắng và khu vực bị ảnh hưởng trên, sinh vật gây hại lúa không đáng kể. Qua theo dõi, rầy nâu, sâu cuốn lá, đạo ôn ở mức thấp, không ảnh hưởng lúa. Hơn nữa, địa bàn xã Vị Thắng (huyện Vị Thủy) nằm trong khu vực an toàn, không nhiễm mặn tự nhiên và không bị ảnh hưởng bởi thiên tai.