Việc các tòa nhà sử dụng năng lượng tái tạo và vận hành tự động hóa không những có thể tiết kiệm đáng kể chi phí điện năng cho doanh nghiệp mà còn giúp doanh nghiệp giảm lượng khí thải carbon ra môi trường.

-----------------

Xây dựng là ngành sử dụng nhiều năng lượng, chiếm khoảng 35% - 40% tổng năng lượng tiêu thụ quốc gia, trong đó chủ yếu là tiêu thụ điện. Tuy nhiên, ngành này cũng có tiềm năng lớn về sử dụng năng lượng hiệu quả. Việc sử dụng năng lượng trong các tòa nhà có thể tiết kiệm từ 25% đến 67%, điều này sẽ giúp giảm chi phí vận hành tòa nhà và lượng khí thải CO2, mang lại lợi ích về môi trường và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Tại hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hiệp quốc về Biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam và nhiều quốc gia đã cam kết đưa mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Để có thể đạt được cam kết này, bất động sản đóng vai trò quan trọng. Theo Savills Impacts năm 2022 thì bất động sản chịu trách nhiệm cho 40% lượng khí thải carbon toàn cầu. Việc giảm lượng khí thải carbon liên quan đến ngành này là rất cần thiết để đạt mục tiêu phát thải ròng đã đưa ra.

Điều này đã được minh chứng thông qua dự án “Phát triển và thúc đẩy các công trình trình sử dụng năng lượng hiệu quả ở Việt Nam” với sự hỗ trợ bởi Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) thông qua UNDP, dự án đã thực hiện các giải pháp thúc đẩy tiết kiệm năng lượng, làm giảm lượng khí thải nhà kính trực tiếp là 73.035 tCO2.

Ông Lê Quang Hùng - Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết: Dự án mang lại những tác động có ý nghĩa trong ngành xây dựng nói riêng và góp phần vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam nói chung. Thông qua dự án, chúng tôi đã cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho 23 tòa nhà mới và cải tạo với tổng số 75 giải pháp được áp dụng, giúp tiết kiệm 12.000 MWh (giảm 10.000 tấn CO2tđ), tương ứng với tiết kiệm 35 tỷ đồng.

Điều này cũng chứng tỏ tính khả thi về kinh tế - kỹ thuật của việc đầu tư vào các giải pháp tiết kiệm năng lượng với chi phí gia tăng bình quân dưới 3% và thời gian hoàn vốn trung bình là 3,5 năm tại các tòa nhà.

“Đặc biệt, dự án đã cung cấp các nghiên cứu và kiến nghị về chính sách và kỹ thuật để đưa quy định về công trình xanh và công trình sử dụng hiệu quả năng lượng vào Luật sửa đổi, bổ sung nhiều điều của Luật Xây dựng (tháng 6/2020) và Nghị định hướng dẫn quản lý dự án đầu tư xây dựng (Nghị định số 15/2011/ NĐ-CP); 5 tiêu chuẩn kỹ thuật về đặc tính sử dụng năng lượng hiệu quả của vật liệu xây dựng, 6 tiêu chuẩn kỹ thuật về phương pháp lập Hồ sơ tiêu thụ năng lượng cụ thể; 1 định mức chi phí kỹ thuật liên quan đến chi phí dịch vụ tư vấn về tiết kiệm năng lượng và 1 lộ trình phát triển các công trình sử dụng năng lượng hiệu quả tại Việt Nam, 2 cơ sở dữ liệu về thiết bị và vật liệu tiết kiệm năng lượng...” - ông Lê Quang Hùng chia sẻ.

Xây dựng công trình, tòa nhà xanh, tiết kiệm năng lượng đang là xu hướng phát triển mà ngành xây dựng đang hướng tới. Trên thế giới cũng như tại Việt Nam đang ngày càng có nhiều công trình thiết kế thông minh, thân thiện môi trường, tiết kiệm điện năng.

Tòa nhà xanh nghĩa là cắt giảm lượng khí thải carbon xuống bằng không từ hoạt động thi công cho đến vận hành. Tiêu chuẩn này có thể thực hiện đồng bộ thông qua hai giải pháp: điện hóa từ năng lượng tái tạo (sử dụng các nguồn năng lượng gió, mặt trời, bộ lưu trữ điện…) và thông qua lĩnh vực số hóa (tự động hóa tòa nhà, hệ thống quản lý năng lượng) cho tòa nhà.

Phó đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, ông Patrick Haverman khẳng định: “Công trình hiệu quả năng lượng và công trình xanh là yếu tố cần thiết cho sự tăng trưởng bền vững và nỗ lực phục hồi xanh của lĩnh vực bất động sản. Cải tạo và phục hồi kinh tế thông qua xây dựng xanh và hiệu quả năng lượng có thể tiết kiệm chi phí lâu dài và giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời cải thiện phúc lợi, sức khỏe và môi trường sống và làm việc của người sử dụng”.

Chính vì lẽ đó mà Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030 (VNEEP3) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 280/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 đã đặt mục tiêu đến năm 2025 cả nước có 80 công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh và đến năm 2030 con số này là 150 công trình.

Thực tế, trong nhiều năm qua, việc phát triển công trình hiệu quả năng lượng, tiết kiệm tài nguyên, công trình xanh, thúc đẩy nghiên cứu sản xuất, sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường, vật liệu có tính năng tiết kiệm năng lượng đã và đang là một trong những ưu tiên của ngành Xây dựng ở nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam.

Nhận thức được tầm quan trọng của các công trình có kiến trúc bền vững, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, đưa nội dung thúc đẩy phát triển các loại công trình này vào các cam kết quốc tế, luật, đề án…

Cụ thể như: Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; Nghị định 06/2022/NĐ-CP ngày 07/01/2022 của Chính phủ quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-zôn; Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2023, tầm nhìn đến năm 2050; Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030; Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về “Định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”…

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng đã ban hành Quyết định số 1677/QĐ-BXD ngày 30/12/2020 của Bộ Xây dựng ban hành Kế hoạch thực hiện các nội dung nhiệm vụ về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả của Bộ Xây dựng giai đoạn đến năm 2030; Quyết định số 385/QĐ-BXD ngày 12/5/2022 của Bộ Xây dựng phê duyệt “Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với BĐKH giai đoạn 2022 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26”.

Tại Hội nghị tổng kết Chương trình VNEEP 3 do Bộ Công Thương tổ chức vào tháng 7 vừa qua, báo cáo tại hội nghị TS. Nguyễn Công Thịnh – Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng cho biết: Tính đến hết tháng 6/2023, toàn quốc đã có 30 công trình được đánh giá, chứng nhận theo hình thức tự nguyện từ kết quả của dự án EECB-GEF/UNDP – Bộ Xây dựng (Công trình hiệu quả năng lượng).

Đối với công trình xanh, theo thống kê đến hết quý 2 năm 2023, hiện có khoảng gần 300 công trình xanh được đánh giá, chứng nhận bởi các hệ thống, tiêu chuẩn của Lotus (VGBC), Edge (IFC-WB), LEED (Hội đồng CTX Hoa Kỳ), Green Mark (Singapore) với tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 7 triệu m².

Ông Thịnh cũng cho biết thêm, trong tổng số các công trình xanh được chứng nhận, công trình có vốn đầu tư nước ngoài, vốn ngoài ngân sách chiếm đa số. Một số công trình có vốn đầu tư công, vốn ngân sách được đánh giá, chứng nhận công trình xanh như công trình Cung Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh, công trình Trung tâm đào tạo xây dựng xanh của Trường Cao đăng xây dựng công trình đô thị (Bộ Xây dựng). Tuy nhiên số lượng công trình xanh vốn ngân sách còn rất khiêm tốn.

“So với năm 2019, số lượng công trình hiệu quả năng lượng, CTX tăng thêm tính đến giữa năm 2023 đã vượt số lượng 80 công trình như mục tiêu QĐ số 280/QĐ-TTg. Dự kiến đến 2030 cũng sẽ đạt vượt mục tiêu 150 công trình hiệu quả năng lượng”- ông Thịnh khẳng định.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng đã xây dựng các tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật về tiết kiệm năng lượng trong các lĩnh vực sản xuất vật liệu và trong công trình xây dựng.

“Hiện, chúng tôi đang tiếp tục xây dựng 03 tiêu chuẩn về dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, kiểm toán năng lượng, chỉ số yêu cầu về hiệu quả năng lượng thành phần của tòa nhà” - ông Thịnh cho biết thêm.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng đã thúc đẩy việc đổi mới công nghệ, cải tạo, tăng cường hiệu quả năng lượng trong các cơ sở sản xuất ngành xây dựng, các công trình xây dựng và chiếu sáng công cộng. Cụ thể, Bộ đã triển khai áp dụng thí điểm các biện pháp giải pháp sử dụng hiệu quả năng lượng cho 21 công trình (02 công trình ở Dự án LCEE - Đan Mạch tài trợ; 14 công trình ở Dự án EECB – UNDP tài trợ, 05 công trình của Dự án VCEP – USAID tài trợ), các công trình này có mức độ giảm tiêu thụ NL từ 22-45%.

Ngoài ra công tác tập huấn cho các cán bộ quản lý, tư vấn, thiết kế về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cũng đã được Bộ Xây dựng triển khai với hơn 20 khóa tập huấn được tổ chức trên phạm vi cả nước. Cùng với đó là thành công của sự kiện thường niên “Tuần lễ công trình xanh Việt Nam” vào năm 2020, 2022 đã thu hút được trên 1.000 đại biểu tham gia tham dự, trên 30 diễn giả, chuyên gia quốc tế tham gia trình bày, thảo luận mỗi năm.

Trong khi đó, cùng với Bộ Công Thương, nhiều địa phương trên cả nước cũng triển khai các Giải thưởng về hiệu quả năng lượng trong đó có hạng mục cho Tòa nhà, công trình xanh.

Ông Trịnh Quốc Vũ - Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương) chia sẻ: Theo các khảo sát của Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030, dư địa tiềm năng tiết kiệm năng lượng của Việt Nam trong các công trình xây dựng ước tính từ 30-35% với tỷ lệ gia tăng diện tích sàn đưa vào sử dụng hằng năm là hơn 40%. Chỉ tính riêng năm 2022, Giải thưởng hiệu quả năng lượng trong công trình xây dựng đã được trao cho 17 công trình thuộc hai hạng mục công trình xây mới và công trình cải tạo.

Ông Mai Văn Huyên- Giám đốc Trung tâm Phát triển Xanh cho biết: Để đạt chứng nhận Tòa nhà xanh, vấn đề vật liệu xây dựng là một yếu tố quan trọng đối với việc xây dựng những tòa nhà với hiệu quả năng lượng cao. Do đó, mức độ tiêu thụ năng lượng của vật liệu là một thông số quan trọng trong việc xác định tòa nhà tiết kiệm năng lượng và đánh giá các công trình xanh, đô thị xanh. Để thực hiện tốt TKNL, cần có sự kết hợp giữa các yếu tố: thiết kế, công nghệ và quản trị năng lượng.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng tại sự kiện Tuần lễ Công trình Xanh Việt Nam 2022, tốc độ tăng trưởng ngành xây dựng trong những năm qua trung bình đạt khoảng 9%/năm. Tỷ lệ đô thị hóa cuối năm 2021 đạt khoảng 40,5%, kéo theo áp lực gia tăng nhu cầu năng lượng sử dụng trong xây dựng. Về phát triển công trình xanh, số lượng công trình xanh của Việt Nam hiện mới đạt khoảng trên 233 công trình với tổng diện tích khoảng 6 triệu m2 sàn xây dựng – con số còn rất khiêm tốn so với số lượng công trình xây dựng và đưa vào hoạt động trong thập kỷ qua.

“Điều mà Việt Nam cần hiện nay đó là sớm có những giải pháp đồng bộ để thúc đẩy thị trường công trình xanh phát triển” - bà Hoàng Nguyệt Minh, Giám đốc cấp cao, Bộ phận cho thuê thương mại, Savills Hà Nội cho biết.

--------

*Theo dõi tiếp bài Giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm năng lượng: Hiệu quả từ những Tòa nhà Xanh - Bài 2: Hiệu quả từ những tòa nhà Xanh ở Hà Nội – trên Báo Công Thương điện tử