Bác Hồ lúc sinh thời luôn nhấn mạnh tinh thần tiết kiệm điện và đề cao vai trò của tiết kiệm điện trong đảm bảo đời sống, sinh hoạt và sản xuất của nhân dân. Tinh thần và lời nhắc nhở của Bác Hồ về việc tiết kiệm điện đáng để chúng ta suy ngẫm và học tập. Việc áp dụng tinh thần này không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên, giảm bớt áp lực lên nguồn cung điện mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, chúng ta càng nhớ những căn dặn trước lúc đi xa của Người: “Nước ta còn nghèo, nên càng phải tiết kiệm điện. Mỗi người, mỗi nhà, mỗi cơ quan, xí nghiệp, đều tiết kiệm điện thì chúng ta sẽ đủ điện để dùng cho đời sống và sản xuất”. Trước thực trạng nguồn cung cấp điện còn nhiều khó khăn hiện nay, chúng ta càng phải nêu cao tinh thần tiết kiệm điện trong cuộc sống hàng ngày, từ việc tắt các thiết bị điện không cần thiết, sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng, chuyển đổi công nghệ để tiết kiệm điện trong sản xuất công nghiệp và nâng cao nhận thức về ý nghĩa của việc tiết kiệm điện. Bằng cách đó, chúng ta có thể góp phần nhỏ trong việc bảo vệ tài nguyên, giảm thiểu thiếu điện và xây dựng một xã hội an toàn, bền vững.

Thông tin từ Trung tâm Hệ thống điều độ quốc gia (A0) cho thấy, từ đầu tháng 6/2023, nhu cầu sử dụng điện tăng cao, hệ thống điện phải vận hành ở chế độ “cực kỳ khẩn cấp”. A0 cho rằng, với phương thức vận hành hệ thống điện quốc gia tháng 6, tính toán cho trường hợp cực đoan, hệ thống điện miền Bắc có thể thiếu hụt khoảng 8.000MW, cao hơn so với dự báo của EVN đưa ra trước đó là khoảng 5.000MW. Thiếu hụt công suất nên phải giảm phụ tải để đảm bảo an toàn cho hệ thống điện khi vận hành liên tục, tránh nguy cơ xảy ra sự cố, nhất là ở những “thủ phủ” công nghiệp lớn của miền Bắc như Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Thái Nguyên…

Theo ghi nhận của Báo Công Thương, trong các ngày cao điểm tháng 6, nhiều doanh nghiệp tại Khu công nghiệp Tiên Sơn, Khu công nghiệp Quế Võ, Khu công nghiệp Quế Võ mở rộng, Khu công nghiệp VSIP… (Bắc Ninh) đã phải cho công nhân nghỉ làm vì bị cắt điện. Tương tự, nhiều doanh nghiệp ở các khu công nghiệp tại các tỉnh Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hải Phòng… cũng buộc phải điều chỉnh kế hoạch sản xuất khi nhận kế hoạch cắt giảm điện do thiếu nguồn của phía điện lực.

Thực trạng này ảnh hưởng tiêu cực không chỉ các khu công nghiệp, doanh nghiệp sản xuất lớn mà còn cả sinh hoạt nhân dân. Với người dân, không có điện gây rất nhiều sự phiền toái và khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Các hoạt động như nấu ăn, làm việc hay giải trí bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiệt độ tăng cao, nóng bức, không có điều hòa hay quạt gió gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người dân. Thậm chí có sự việc đau lòng đã xảy ra tại An Lão (Hải Phòng) vào ngày 2/6, khi 3 bố con bị ngạt lúc ngủ trong ô tô để tránh nóng vì mất điện…

Doanh nghiệp cũng “lĩnh đủ” vì bị ngưng trệ sản xuất trong các khu công nghiệp. Đa số các doanh nghiệp phải tạm dừng hoặc giảm sản lượng, gây thiệt hại về mặt kinh tế, làm mất cơ hội kinh doanh và giảm hiệu suất sản xuất. Ngoài ra, khi bị cắt điện đột ngột, nhiều doanh nghiệp phải tiêu thụ nguồn lực phụ để duy trì hoạt động, như sử dụng máy phát điện hay tìm kiếm nguồn điện từ bên ngoài. Điều này tạo ra áp lực lớn về tài chính. Người lao động cũng phải đối mặt với tình trạng làm việc bấp bênh, không ổn định, ảnh hưởng đến hiệu suất công việc và sức khỏe.

Trong khi đó, tình trạng lãng phí điện ở nước ta vẫn rất phổ biến. Khảo sát của phóng viên tại nhiều đô thị lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh… cho thấy ở một số khu vực công cộng, trụ sở cơ quan mở điều hoà ở nhiệt độ quá thấp, sử dụng thiết bị cũ tiêu tốn điện năng, không duy trì và vệ sinh định kỳ các thiết bị để đảm bảo hoạt động hiệu quả.

Nhiều phòng làm việc để các thiết bị máy tính, máy in, máy photocopy, điều hòa không khí, quạt và các thiết bị điện khác ở chế độ hoạt động khi không có người sử dụng. Đường phố nhiều nơi sử dụng đèn chiếu sáng có độ sáng vượt quá mức cần thiết, không phù hợp với mục đích sử dụng. Đèn trong các tòa nhà và khu vực công cộng được bật với độ sáng cao hơn cần thiết, ngay cả vào nửa đêm hoặc gần sáng…

Theo ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công Thương), sử dụng điện không hiệu quả, lãng phí điện tác động tiêu cực đến an ninh năng lượng, làm tiêu tốn tài nguyên, phát sinh thêm chi phí, gây rủi ro cho phát triển kinh tế, ảnh hưởng đến đời sống và phát triển bền vững của cộng đồng…

Cụ thể, lãng phí điện làm tăng nhu cầu sử dụng điện, đặc biệt là trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh. Khi cung cấp điện không đáp ứng được nhu cầu, quốc gia có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt điện và nguy cơ mất điện. Điều này ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, giao thông, y tế và cuộc sống hàng ngày của người dân.

Nếu một quốc gia lãng phí điện, nhu cầu năng lượng trong nước tăng lên và có thể vượt quá khả năng cung cấp điện trong nước. Điều này dẫn đến sự phụ thuộc ngày càng lớn vào nguồn năng lượng nhập khẩu từ các quốc gia khác, làm tăng rủi ro về an ninh năng lượng và ảnh hưởng đến sự độc lập và tự chủ của quốc gia.

Lãng phí điện cũng gây lãng phí nguồn lực và tăng chi phí sản xuất điện. Điều này có thể dẫn đến tăng giá cả điện và giảm sự cạnh tranh trong các ngành liên quan đến năng lượng, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế và đầu tư của quốc gia.

Bên cạnh đó, sử dụng năng lượng điện một cách không hiệu quả và lãng phí dẫn đến việc tăng cường khai thác các nguồn năng lượng tiếp tục, gây ra các vấn đề môi trường như ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu. Việc lãng phí điện không chỉ gây lãng phí tài nguyên mà còn có tác động tiêu cực đến môi trường tự nhiên và sức khỏe con người.

“Để đảm bảo an ninh năng lượng, cần thực hiện các biện pháp tiết kiệm điện, tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng và đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo. Điều này sẽ giúp cung cấp năng lượng ổn định, giảm rủi ro về an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường”, ông Vũ nhấn mạnh.

Việc sử dụng điện tiết kiệm, giảm lãng phí điện là một yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng và xây dựng một hệ thống năng lượng bền vững. Đây là một nhiệm vụ cần được thực hiện cả ở cấp cá nhân và cấp tổ chức, đồng thời cần có sự hỗ trợ và cam kết từ các cơ quan chính phủ và ngành công nghiệp để đạt được hiệu quả tối đa trong việc tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc thực hành tiết kiệm điện tại Việt Nam hiện đối mặt với nhiều thách thức. Thứ nhất, khách hàng sử dụng điện thiếu nhận thức và ý thức tiết kiệm điện. Mặc dù đã có những nỗ lực trong việc tuyên truyền và giáo dục về tiết kiệm điện, nhưng một số người dân vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng và lợi ích của việc tiết kiệm điện. Điều này làm cho việc thực hành tiết kiệm điện gặp khó khăn và không đạt được hiệu quả như mong đợi.

Thứ hai, thói quen sử dụng không tiết kiệm là một trong những nguyên nhân gây lãng phí điện. Một số người dân vẫn có thói quen sử dụng điện phung phí, chẳng hạn như để các thiết bị điện chạy không cần thiết, sử dụng đèn chiếu sáng quá nhiều hoặc không tắt các thiết bị điện khi không sử dụng. Thói quen này gây lãng phí điện và làm giảm hiệu quả tiết kiệm.

Thứ ba, hạn chế công nghệ tiết kiệm điện. Một số tòa nhà văn phòng và cơ sở sản xuất vẫn sử dụng các thiết bị và công nghệ lỗi thời không tiết kiệm điện. Điều này làm giảm khả năng tiết kiệm và tăng lãng phí điện. Cần đẩy mạnh đầu tư và áp dụng công nghệ tiết kiệm điện hiện đại để tăng hiệu quả sử dụng điện.

Thứ tư, với sự phát triển kinh tế và tăng đô thị hóa, nhu cầu sử dụng điện tại Việt Nam đang tăng cao. Điều này tạo ra áp lực lớn đối với nguồn cung điện và đồng thời khó khăn trong việc đạt được tiết kiệm điện một cách hiệu quả.

Cuối cùng, chính sách giá điện còn chưa đủ động lực để khuyến khích người dân tiết kiệm điện một cách hiệu quả. Mức giá điện không phản ánh đầy đủ giá trị thực sự của năng lượng và không tạo đủ động lực cho người dùng tiết kiệm điện.

“Để vượt qua những thách thức này, cần có sự kết hợp giữa các biện pháp tuyên truyền và giáo dục nhằm nâng cao nhận thức và ý thức tiết kiệm điện của người dân. Đồng thời, cần đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ tiết kiệm điện và áp dụng chính sách giá điện thích ứng để khuyến khích người dân sử dụng điện một cách tiết kiệm và hiệu quả hơn”, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công Thương) khuyến nghị.