Làng nghề Hưng Yên: Từ tinh hoa truyền thống đến khát vọng toàn cầu

Nơi tinh hoa truyền thống vươn ra biển lớn

Nằm ở trung tâm Đồng bằng sông Hồng, Hưng Yên từ lâu không chỉ được biết đến là mảnh đất “thứ nhất kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến” trù phú, mà còn là cái nôi nuôi dưỡng hàng chục làng nghề thủ công truyền thống trứ danh. Mỗi sản phẩm ra đời không chỉ chứa đựng giá trị kinh tế mà còn là kết tinh của trí tuệ, sự tài hoa và tâm hồn của bao thế hệ nghệ nhân. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, các làng nghề Hưng Yên hôm nay đang chuyển mình mạnh mẽ, khoác lên mình tấm áo mới của sự năng động, sáng tạo, sẵn sàng khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế.

Di sản làng nghề của Hưng Yên vô cùng phong phú và đa dạng, trải đều trên khắp các lĩnh vực. Theo thống kê mới nhất của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hưng Yên, toàn tỉnh hiện có 65 làng nghề, trong đó 48 làng đã được UBND tỉnh chính thức công nhận, tạo thành một hệ sinh thái sản xuất sôi động, thu hút hơn 86.000 lao động tham gia. Đây không chỉ là những con số biết nói về quy mô, mà còn phản ánh sức sống mãnh liệt của một ngành kinh tế quan trọng, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống người dân nông thôn một cách bền vững.

Nói đến Hưng Yên là nói đến bản đồ ẩm thực đặc sắc, nơi mỗi món ăn là một câu chuyện văn hóa. Ai đã từng nếm thử vị tương Bần làng Bần Yên Nhân (Mỹ Hào) sánh đậm, thơm ngậy, hẳn sẽ không quên được hương vị cổ truyền đã đi vào thi ca. Ai đã từng thưởng thức những trái nhãn lồng căng mọng, ngọt lịm hay những sản phẩm chế biến từ nông sản của làng nghề Phương Trung, Điện Biên (TP. Hưng Yên) đều cảm nhận được sự ưu đãi của thiên nhiên và sự cần cù của người nông dân. Không chỉ vậy, giò chả Trai Trang (Yên Mỹ), rượu Trương Xá (Kim Động), bún đậu Viên Tiêu (TP. Hưng Yên) cũng đã trở thành những thương hiệu quen thuộc, khẳng định chất lượng qua từng sản phẩm.

Bên cạnh thế mạnh về nông sản, Hưng Yên còn là "kinh đô" của những sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo. Những làng nghề mộc như Minh Khai, Chi Lăng (Khoái Châu), Hòa Phong (Mỹ Hào), Thụy Lân (Yên Mỹ) đã cho ra đời vô số sản phẩm đồ gỗ gia dụng, mỹ nghệ với đường nét điêu luyện, vừa mang vẻ đẹp truyền thống, vừa đáp ứng thị hiếu hiện đại.

Tiếng búa, tiếng đe của làng nghề đúc đồng Lộng Thượng (Văn Lâm) hay sự tỉ mỉ của những nghệ nhân chạm bạc Huệ Lai (Ân Thi) đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc. Không thể không nhắc đến những làng nghề đan lát mây tre như Tân Khai, Đa Quang (Tiên Lữ), nơi những đôi tay khéo léo biến những vật liệu dân dã thành các sản phẩm hữu dụng, thân thiện với môi trường.

Đặc biệt, Hưng Yên đang nổi lên như một trung tâm hoa, cây cảnh và dược liệu lớn của miền Bắc. Các làng nghề hoa, cây cảnh ở Văn Giang như Xuân Quan, Phụng Công, Liên Nghĩa đã biến những vùng đất ven đô thành những "thung lũng hoa" rực rỡ, cung cấp cho thị trường hàng triệu sản phẩm mỗi năm.

Làng nghề dược liệu Nghĩa Trai (Văn Lâm) lại mang một giá trị riêng, bảo tồn và phát triển những nguồn gen quý, cung cấp nguyên liệu sạch cho ngành y, dược, góp phần chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Tất cả đã tạo nên một bức tranh làng nghề đa sắc màu, một bản giao hưởng tuyệt vời giữa truyền thống và hiện đại, giữa văn hóa và kinh tế.

Mở lối tương lai, kiến tạo giá trị

Sức sống của các làng nghề Hưng Yên không chỉ đến từ nội lực văn hóa mà còn được tiếp sức mạnh mẽ bởi sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của chính quyền các cấp. Nhận thức rõ vai trò của ngành nghề nông thôn, tỉnh Hưng Yên đã ban hành và triển khai hiệu quả hàng loạt cơ chế, chính sách hỗ trợ, tạo một hành lang pháp lý thuận lợi và một môi trường kinh doanh hấp dẫn. Từ Nghị định 52 của Chính phủ đến các đề án phát triển du lịch gắn với làng nghề, chương trình OCOP, tất cả đều hướng đến một mục tiêu chung, đó là nâng tầm giá trị và sức cạnh tranh cho sản phẩm Hưng Yên.

Minh chứng rõ nét nhất cho sự chuyển mình này là thành công của chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Đến nay, toàn tỉnh đã có 25 sản phẩm làng nghề được công nhận đạt chuẩn OCOP từ 3 đến 4 sao. Đây không chỉ là sự công nhận về chất lượng, mà còn là "giấy thông hành" uy tín giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận các kênh phân phối hiện đại và người tiêu dùng sành sỏi. Những sản phẩm 4 sao như nghệ của Công ty TNHH Hoàng Minh Châu (Khoái Châu) hay các tác phẩm mộc mỹ nghệ Hòa Phong (Mỹ Hào) đã và đang khẳng định thương hiệu, tạo ra giá trị gia tăng vượt trội.

Các làng nghề Hưng Yên cũng đang tích cực đón đầu xu thế chuyển đổi số. Khoảng 30% cơ sở đã chủ động quảng bá, bán sản phẩm qua các nền tảng trực tuyến như Zalo, Facebook, các sàn thương mại điện tử, từng bước đưa sản phẩm "made in Hưng Yên" vượt ra khỏi lũy tre làng.

Trong lĩnh vực sản xuất, công nghệ hiện đại cũng được ứng dụng mạnh mẽ. Hơn 60% cơ sở mộc đã đầu tư máy móc tiên tiến (máy cưa, máy đục, máy bào CNC), giúp tăng năng suất, giảm chi phí và tạo ra những sản phẩm có độ chính xác, tinh xảo cao. Các làng nghề hoa đã ứng dụng nhà lưới, nhà kính, hệ thống tưới tiêu tự động để kiểm soát môi trường, nâng cao chất lượng và sản xuất trái vụ.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Lê Văn Thắng - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Hưng Yên - cho biết: “Một hướng đi chiến lược khác đang được tỉnh đẩy mạnh là phát triển du lịch làng nghề. Hưng Yên đang xây dựng các tuyến, tour du lịch kết nối các làng nghề với các di tích lịch sử - văn hóa, tạo thành những sản phẩm du lịch trải nghiệm độc đáo. Du khách đến đây không chỉ để mua sắm, mà còn được tham quan quy trình sản xuất, được nghe những câu chuyện về lịch sử làng nghề và thậm chí được tự tay làm ra sản phẩm. Các sự kiện, lễ hội như Lễ hội hoa Xuân Quan, triển lãm cây cảnh nghệ thuật Văn Giang đã thu hút hàng nghìn lượt khách, mở ra một kênh quảng bá sống động và hiệu quả”.

Với nền tảng vững chắc từ truyền thống, sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách và tư duy đổi mới, các làng nghề Hưng Yên đang đứng trước cơ hội phát triển to lớn. Hưng Yên đã và đang mời gọi các doanh nghiệp, nhà đầu tư, các đơn vị phân phối trong và ngoài nước cùng hợp tác, liên kết để xây dựng chuỗi giá trị bền vững. Hưng Yên cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi về mặt bằng sản xuất tại các cụm công nghiệp, hỗ trợ tiếp cận tín dụng ưu đãi và đồng hành trong các hoạt động xúc tiến thương mại.