Làm “bà đỡ” cho nông dân không dễ!

Ông Chu Văn Hồi - Tổng giám đốc Công ty Đông Nam Á: Để phát triển nông nghiệp sạch, ngoài nỗ lực của doanh nghiệp, cần sự vào cuộc tích cực của các cơ quan nhà nước.

Từ định hướng đúng đắn của chính quyền

Hoàng Mai là quận nội thành Hà Nội, song lại sở hữu vùng đất bãi sông Hồng (tập trung tại 3 phường: Lĩnh Nam, Trần Phú và Yên Sở) trù phú, thuận lợi để phát triển nông nghiệp. Nhằm phát huy lợi thế, tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho các hộ nông dân, năm 2013, UBND quận Hoàng Mai đã phê duyệt Quy hoạch sản xuất nông nghiệp vùng bãi sông Hồng giai đoạn 2011-2020, với mục tiêu đến năm 2020, diện tích sản xuất nông nghiệp khu vực này sẽ đạt 389 ha, trong đó diện tích trồng RAT là 131 ha; trồng hoa, cây cảnh là trên 30 ha; trồng cây ăn quả trên 64 ha; nuôi trồng thủy sản kết hợp với nông nghiệp sinh thái trên 164 ha…

Thực hiện Quy hoạch, đến nay, người dân đã chuyển đổi được hàng trăm ha đất bãi kém hiệu quả sang trồng RAT, hoa, cây cảnh, nuôi thủy sản và nông nghiệp sinh thái; hình thành nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp cho giá trị kinh tế cao, điển hình như diện tích trồng dưa mắt lưới tại phường Lĩnh Nam cho thu nhập 400 triệu đồng/ha; hay mô hình nuôi trồng thủy sản kết hợp với nông nghiệp sinh thái tại các phường Trần Phú, Yên Sở mang lại giá trị kinh tế cao.

Đặc biệt, việc gắn kết giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân đã mở ra hướng đi vững chắc đối với sản phẩm mang thương hiệu RAT của Hoàng Mai, trong đó, sản phẩm của Công ty Đông Nam Á là một điển hình.

Theo đó, từ năm 2014, bằng mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cùng gần 100 hộ dân với trên 30ha đất chuyên canh rau, củ, quả sạch trên địa bàn phường Lĩnh Nam,Công ty Đông Nam Á và các hộ dân đã từng bước khẳng định thương hiệu RAT Hoàng Mai bằng việc cung ứng sản phẩm cho trên 30 siêu thị; gần 100 bếp ăn tập thể và hàng nghìn hộ tiêu thụ lẻ trên địa bàn TP. Hà Nội.

Ông Chu Văn Hồi - Tổng giám đốc Công ty Đông Nam Á - chia sẻ, thành công của doanh nghiệp có được, ngoài sự đồng thuận của người dân còn có sự “tiếp sức” tích cực của chính quyền, góp phần động viên, cổ vũ rất lớn với doanh nghiệp, đồng thời cũng mở ra thị trường tiêu thụ sản phẩm cho người nông dân ngay trên chính “sân nhà” với nguồn sản phẩm sạch, đảm bảo chất lượng, an toàn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng…

Ba cùng với người nông dân

“Cùng nông dân sản xuất; cùng làm thị trường và cùng làm giàu không chỉ là khẩu hiệu mà là những công việc cụ thể mà Công ty Đông Nam Á đang thực hiện hàng ngày” – ông Chu Văn Hồi khẳng định.

Theo ông Hồi, khi mới thành lập (năm 2005), dù đặt trụ sở ngay tại vựa rau phường Lĩnh Nam, song công ty chỉ thu mua rau của các nông hộ để cung ứng cho khách hàng. Tuy nhiên, chứng kiến những vất vả của người nông dân, đặc biệt là khó khăn trong tiêu thụ do sản xuất manh mún, tự phát, sản phẩm không đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm, nên từ năm 2014, công ty đã quyết định dành phần lớn nguồn vốn của mình để hỗ trợ chuyển đổi sản xuất, tư vấn áp dụng các quy trình sản xuất nông nghiệp an toàn và ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với từng hộ nông dân.

Diện tích rau an toàn liên kết giữa Công ty Đông Nam Á và nông dân được kiểm soát chặt chẽ về chất lượng

Cụ thể, để định hướng nông dân sản xuất những chủng loại rau, củ theo nhu cầu của thị trường, công ty đã hỗ trợ miễn phí giống và cử cán bộ nông nghiệp hướng dẫn nông dân từ khâu gieo trồng, chăm bón, khuyến cáo sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... theo đúng quy trình sản xuất RAT và bao tiêu 100% sản phẩm với giá thành đảm bảo người nông dân có lãi tối thiểu ở mức 20- 30%.

Đặc biệt, với với mục tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất, đảm bảo sản phẩm an toàn theo quy trình sản xuất nông nghiệp sạch, tháng 5/2015, công ty đã đầu tư nhiều tỷ đồng trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị và xin phép Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội để thành lập Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp (Trung tâm ) với nhiệm vụ hỗ trợ nông dân về kỹ thuật sản xuất và kiểm soát sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.

Trung tâm được biên chế 1 giám đốc là Thạc sỹ nông nghiệp, 3 cán bộ là Kỹ sư nông nghiệp, 2 kỹ thuật viên và được trang bị đầy đủ thiết bị kiểm nghiệm, như: máy phân tích, kính hiển vi, các hóa chất kiểm nghiệp trong nông nghiệp...

“Các cán bộ của Trung tâm chịu trách nhiệm hướng dẫn, hỗ trợ và cùng người dân giám sát toàn bộ quá trình sản xuất, thu hoạch, kiểm định chất lượng thông qua Nhật ký sản xuất” - ông Nguyễn Quang Trung - Kỹ sư nông nghiệp, cán bộ Trung tâm - nói và cho biết thêm, qua Nhật ký sản xuất có thể truy xuất đầy đủ thông tin về hộ sản xuất; chủng loại sản phẩm; quy trình và chủng loại phân bón, thuốc trừ sâu đã sử dụng và thời gian cách ly trước khi thu hoạch.

Hơn nữa, khi nông dân đưa sản phẩm đến bán, cán bộ Trung tâm sẽ tiến hành kiểm tra sản phẩm bằng các thiết bị kiểm nghiệm và lưu mẫu sản phẩm trước khi thanh toán tiền hàng cho nông hộ.

“Việc kiểm tra, lưu mẫu sản phẩm không chỉ đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn, an toàn cho người sử dụng mà còn nâng cao trách nhiệm của người sản xuất đối với sản phẩm của mình làm ra” - ông Trung nói và giải thích, tại các mẫu lưu có ghi chú đầy đủ thông tin về hộ sản xuất, ngày thu hoạch và các chỉ số sinh, hóa của sản phẩm. Nếu khách hàng sử dụng sản phẩm có phản hồi thì ngoài công ty, bản thân nông hộ cũng phải chịu trách nhiệm.

Còn đó những khó khăn

Theo ông Chu Văn Hồi, hiện nay, sản lượng rau đầu vào của công ty chỉ khoảng 2 tấn/ngày, không đáp ứng được nhu cầu của các đối tác. Trong khi đó, ngoài các hệ thống siêu thị lớn trên địa bàn Hà Nội; các trường học trên địa bản quận Hoàng Mai, Long Biên, Cầu Giấy; hàng nghìn hộ gia đình khu đô thị Ecopark... công ty còn tham gia vào chương trình bán hàng bình ổn giá của thành phố Hà Nội với hàng chục điểm bán hàng nên nhu cầu tăng sản lượng là rất cấp thiết.

“Công ty đã chủ động làm việc với lãnh đạo một số phường trên địa bàn quận Hoàng Mai và bỏ kinh phí tổ chức nhiều hội nghị có sự tham gia của hàng trăm nông hộ với mong muốn liên kết sản xuất để tăng sản lượng cho đơn vị nhưng chưa thành công” – ông Chu Văn Hồi nói và cho biết, có nhiều nguyên nhân, song chủ yếu dó người dân còn ngại thay đổi tập quán sản xuất và chưa thực sự tin tưởng vào cam kết bao tiêu sản phẩm của doanh nghiệp.

Đặc biệt, theo ông Hồi, dù nông dân đã có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật, sản phẩm rau đảm bảo an toàn nhưng khi đem ra chợ bán thì giá cũng chỉ như các loại rau bình thường, trong khi sản xuất RAT mất nhiều công sức, đầu tư tốn kém hơn trồng rau thường rất nhiều.

Trên thực tế, tại vùng RAT phường Lĩnh Nam, dù đã được Sở NN&PTNT Hà Nội đầu tư xây dựng hạ tầng với hệ thống nhà lưới, cột bê tông, kênh mương thủy lợi hiện đại, nhưng hiện chỉ có khoảng 1/10 lượng sản phẩm RAT của phường được Công ty Đông Nam Á ký hợp đồng bao tiêu và có nhãn hiệu ghi trên bao bì của công ty, số còn lại bà con vẫn tự đem ra chợ bán. Hơn nữa, tuy phần lớn số RAT được bán ra ngoài chợ nhưng người tiêu dùng lại hết sức hoang mang vì không thể phân biệt được đâu là RAT và rau thường.

Bên cạnh đó, do việc kinh doanh các mặt hàng nông sản vốn chứa nhiều rủi ro và những vấn đề về chi phí trong xây dựng chuỗi tiêu thụ, quảng bá sản phẩm, nhân công… cũng là khó khăn lớn đối với doanh nghiệp.

“Lúc này, ngoài nỗ lực của doanh nghiệp, chúng tôi thực sự cần sự vào cuộc tích cực của các cơ quan nhà nước từ công tác định hướng sản xuất cho nông dân, hỗ trợ xây dựng thương hiệu, hình thành chuỗi tiêu thụ cho doanh nghiệp... để khuyến khích các doanh nghiệp “xuống đồng” và gắn bó lợi ích, cùng chia sẻ rủi ro với người nông dân” - ông Hồi mong muốn.