Kỳ III: Thấy gì từ hai cơn sốt vàng lịch sử?

Ước mơ trở nên giàu có và tìm kiếm vận may luôn là động lực mạnh mẽ cho mỗi con người. Hai cơn sốt vàng mà chúng tôi đề cập dưới dây cũng có mối quan hệ mật thiết với nhu cầu đó của loài người.

Vào thế kỷ 19, một loạt các cơn sốt vàng đã diễn ra trên toàn cầu, thắp lên niềm hi vọng, trí tưởng tượng và tham vọng của vô số cá nhân. Trong phần này, chúng ta sẽ đi sâu vào cơn sốt vàng California và cơn sốt vàng ở Úc, khám phá tác động của chúng đối với cuộc sống của những người tìm vàng và nền kinh tế toàn cầu.

Cơn sốt vàng và sự hình thành California

“49ers” là thuật ngữ để chỉ đến những người tham gia cuộc “đổ bộ” đến California vào năm 1849 để tìm kiếm vàng. Những người này và những sự kiện sau đó ở California đã mãi mãi thay đổi lịch sử của tiểu bang nằm ở phía tây nước Mỹ.

Cơn sốt này khởi đầu bằng việc James Marshall phát hiện ra vàng ở Sutter's Mill (Coloma, California) vào năm 1848. Hàng ngàn nhà thăm dò đầy hy vọng đã đổ xô đến California để tìm kiếm sự giàu có, thay đổi mãi mãi cảnh quan và nền kinh tế của bang.

Bức tranh được sáng tác vào khoảng 1849-1852 miêu tả những người da trắng, da đỏ và da đen tham gia tìm vàng ở California.

Trong khi một số cá nhân trở nên giàu có, phần lớn trong số “49ers” tìm thấy rất ít vàng và phải đối mặt với điều kiện khắc nghiệt. Tuy nhiên, cơn sốt vàng đã dẫn đến một dòng người khổng lồ và thành lập các “boomtown” như San Francisco. Địa danh này đã phát triển chỉ từ một ngôi làng nhỏ ban đầu thành một thành phố nhộn nhịp gần như chỉ sau một đêm.

Cơn sốt vàng cũng đưa California trở thành tiểu bang vào năm 1850, củng cố thêm tầm quan trọng của nó trong sự phát triển của Hoa Kỳ sau này.

Thành phố California hiện tại.

Vận đen, vận đỏ ở xứ sở “chuột túi”

Cơn sốt tìm vàng ở Úc trong thế kỷ 19, tương tự như những cơn sốt tìm vàng ở Mỹ, đã thu hút sự chú ý của thế giới. Các mỏ vàng ở Victoria và Eureka Stockade đã thu hút những người thám hiểm từ khắp nơi trên thế giới, làm tăng đáng kể dân số và sự phát triển của các thuộc địa Úc.

Thời kỳ thịnh vượng đặc biệt của Úc trong thế kỷ 19 bắt đầu với sự tăng trưởng mạnh mẽ của kinh tế và dân số. Mọi thứ bắt nguồn từ cơn sốt tìm vàng vào năm 1851 khi Edward Hargraves và một số người khác tuyên bố đã phát hiện ra vàng tại một địa điểm gần Orange, New South Wales, Úc.

Bản sao khối vàng "Welcome Nugget". Bản chính của khối vàng này được phát hiện vào năm 1858 ở Ballarat, Victoria, Úc. Khối vàng ban đầu bặng khoảng 69kg và được bán với giá 10.500 bảng Anh. Khối vàng gốc cuối cùng bị nấu chảy ở London vào năm 1859.

Cơn sốt tìm vàng đã lan rộng đến nhiều nơi khác của bang, không chỉ ở phía tây mà còn ở phía nam và phía bắc Sydney. Những người từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm cả Úc, Anh, Ba Lan, Đức và thậm chí cả California, đã đến Úc để tìm kiếm cơ hội.

Cơn sốt tìm vàng đã thay đổi các thành phố ở Úc, biến chúng trở nên tiến bộ hơn nhờ sự gia tăng của người nhập cư tự do. Những người này, được gọi là “diggers”, đã mang lại những kỹ năng và nghề nghiệp mới, góp phần vào nền kinh tế đang phát triển.

Ở Ballarat, thành phố được mệnh danh là "The Golden City" vào những năm 1850, chỉ trong vài năm dân số đã tăng lên hàng chục nghìn người. Những người này đã xây dựng, kiến thiết Ballarat phát triển mạnh mẽ. Đến năm 1852, từ một vùng đất nhỏ, Ballarat đã trở thành thị trấn giàu có. Đến năm 1871 thì Ballarat chính thức trở thành thành phố. Có thời điểm nó sánh ngang với Melbourne, thủ phủ của Victoria về tài chính và văn hóa.

Vinh quang từ vàng là thế nhưng không phải tất cả các phu đãi vàng đều may mắn. Một số người đã phải từ bỏ “giấc mơ vàng” của mình trong sự thất vọng tràn trề. Họ phải lao động trong điều kiện khắc nghiệt nhưng lợi nhuận thì chẳng được là bao, thậm chí còn tay trắng ra về.

Quang cảnh đào vàng ở Úc được vẽ vào năm 1855.

Lịch sử nền kinh tế toàn cầu thay đổi theo biến chuyển của vàng

Có thể nói sự giàu có, thương mại và phát triển kinh tế có phần đóng góp trực tiếp của các cơn sốt vàng diễn ra vào thế kỷ 19. Dòng vàng đổ vào thị trường toàn cầu làm tăng cung tiền, dẫn đến mở rộng các hoạt động kinh tế như sản xuất, nông nghiệp và bán lẻ. Ngoài ra, cơn sốt vàng cũng thúc đẩy sự hình thành của các doanh nghiệp và ngành công nghiệp mới.

Một ví dụ rõ nhất là trong cơn sốt vàng California, Henry Wells và William Fargo đã thành lập tổ chức ngân hàng Wells Fargo &; Co… Levi Strauss thậm chí đã phát minh ra quần vải mà sau này phát triển thành quần jean xanh. Một thứ đã từng chỉ chuyên phục vụ cho các công nhân khai thác vàng thời đó.

Ở Mỹ đến nay người ta sẽ khó hình dung Califonia sẽ trở thành thành phố như thế nào nếu không có sự xuất hiện của các mỏ vàng và những người săn lùng chúng ở thế kỷ 19.

Còn ở Úc, những "thành phố vàng" trước kia nay đã trở thành những khu du lịch nổi tiếng. Nguồn tiền từ du lịch và các dịch vụ đi kèm tiếp tục đem về thịnh vượng cho các thành phố này.

Ở kỳ sau, chúng ta sẽ tiếp tục đi đến một cột mốc quan trọng trong tiến trình lịch sử của vàng “Sự ra đời của bản vị vàng” và sự phát triển của hệ thống tiền tệ.

Kỳ IV: Thời hưng thịnh và suy tàn của chế độ bản vị vàng