Kinh tế tuần hoàn: Trách nhiệm của nhà sản xuất ở đâu?

Một trong những giải pháp nhằm thúc đẩy kinh tế tuần hoàn là việc nâng cao trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) trong quản lý vòng đời sản phẩm. Vấn đề này được quy định tại Điều 54 về trách nhiệm tái chế và Điều 55 về trách nhiệm xử lý chất thải của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2022.

Theo hướng tiếp cận này, nhà sản xuất, nhập khẩu phải có trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì do mình sản xuất, nhập khẩu theo tỷ lệ và quy cách bắt buộc. Doanh nghiệp được lựa chọn 1 trong 4 hình thức: Tự thực hiện tái chế; thuê đơn vị có chức năng tái chế; liên kết với nhau thành lập tổ chức đại diện thực hiện EPR để tổ chức hoạt động tái chế; đóng góp kinh phí cho Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để tổ chức tái chế.

Khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu tái chế làm đầu vào cho quá trình sản xuất

Chia sẻ tại tọa đàm trực tuyến "Thúc đẩy thực hiẹ#n trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam", ngày 4/11, giới chuyên gia và đại diện doanh nghiệp cho rằng, EPR là cần thiết, song cần xác định lại quy cách tái chế và tỷ lệ tái chế để đưa ra quy định phù hợp với thực tế công nghệ ở Việt Nam, đảm bảo thực hiện công bằng giữa các doanh nghiệp.

Về vấn đề này, ông Hoàng Đức Vượng - Chủ tịch Chi hội nhựa tái sinh, Hiệp hội Nhựa Việt Nam - nêu ví dụ: Nếu như quy định tỷ lệ tái chế 40% mà áp dụng cho cả doanh nghiệp có sản phẩm bao bì dầu mỡ ô nhiễm rất lớn đánh đồng với doanh nghiệp thu gom tái chế của các làng nghề là không khả thi, mà phải quy định rõ cho từng mặt hàng, như vậy mới đảm bảo được sự công bằng cho doanh nghiệp.

Trước ý kiến cho rằng, mục tiêu của EPR là đóng tiền vào quỹ môi trường, ông Phan Tuấn Hùng - Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài nguyên và Môi trường) - cho biết: EPR không nhằm thu tiền mà mục tiêu là tái chế, cũng như không khuyến khích đóng tiền vào quỹ môi trường mà khuyến khích tái chế của doanh nghiệp.

Điều này cũng phù hợp với xu thế của thế giới, các doanh nghiệp phải sử dụng nguyên liệu tái chế làm đầu vào cho quá trình sản xuất thay thế cho nguyên liệu thô khai thác từ tự nhiên. Cách làm này tạo ra nguồn cầu đáng kể về nguyên liệu cho ngành công nghiệp tái chế chất thải. Để kết nối được các đơn vị tái chế, tái sử dụng chất thải với các đơn vị có nhu cầu sử dụng, các nước như: Canada, châu Âu thành lập các đơn vị trung gian, môi giới, kết nối thông tin.

Theo ông Nguyễn Thi - Thư ký Tổ công tác EPR (Bộ Tài nguyên và Môi trường), quy định EPR là vấn đề được nhiều tổ chức, doanh nghiệp đặc biệt quan tâm, góp ý, bởi chính sách này có tác động trực tiếp đến việc sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong tương lai gần.

Về lộ trình thực hiện đóng góp tái chế, Ban soạn thảo Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã hoãn đến ngày 1/1/2024, nhưng các hiệp hội đề nghị hoãn đến ngày 1/1/2025 để doanh nghiệp có thêm thời gian phục hồi sau dịch bệnh, xây dựng cơ sở tái chế đáp ứng yêu cầu, đồng thời Bộ Tài nguyên và Môi trường có đủ dữ liệu khoa học để đưa ra các tỷ lệ tái chế bắt buộc và định mức tái chế phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Để thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn thì quy định trách nhiệm cụ thể của nhà sản xuất, nhập khẩu trong quản lý vòng đời sản phẩm là điều tất yếu, hoàn toàn phù hợp với xu thế của các nước phát triển.