Kiểm toán Nhà nước đang khẳng định vai trò, công cụ quan trọng về chống tham nhũng

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) được thành lập theo Nghị định số 70/CP ngày 11/7/1994 của Chính phủ với chức năng kiểm tra, xác nhận tính đúng đắn, hợp pháp của tài liệu và số liệu kế toán, báo cáo quyết toán của các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể quần chúng, tổ chức xã hội có sử dụng kinh phí do Ngân sách Nhà nước cấp.

Nhiêu đại biểu tại hội thảo đã khẳng định ngành kiểm toán đang là công cụ quan trọng trong giám sát tài chính, tài sản công

Từ cơ quan thuộc Chính phủ, thực hiện kiểm toán (KT) theo chương trình, kế hoạch KT do Thủ tướng phê duyệt, đến nay, KTNN là một thể chế được hiến định trong Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam, tổ chức và hoạt động được quy định trong Luật Kiểm toán Nhà nước; hoạt động chuyên môn nghiệp vụ được triển khai theo khuôn khổ nghề nghiệp đồng bộ và toàn diện gồm hệ thống 39 chuẩn mục KTNN, các quy trình KT theo từng lĩnh vực và nhiều văn bản quy chế, quy định.

Về tổ chức bộ máy, từ 5 đơn vị trực thuộc và chỉ vài chục cán bộ từ các bộ, ngành, địa phương, đến nay KTNN có 32 đơn vị cấp vụ gồm 8 đơn vị khối tham mưu, 8 KTNN chuyên ngành, 13 KTNN khu vực, 3 đơn vị sự nghiệp với tổng số nhân sự là 2.067 người, trong đó đội ngũ KT viên là 1.606 người, chiếm 77,7%, chất lượng đội ngũ không ngừng được nâng lên về kiến thức, kỹ năng chuyên môn…

Theo GS.TS Đào Xuân Tiên, số lượng các cuộc KT đã được tăng lên qua từng năm, hoạt động KT của KTNN dần đi vào nề nếp, trật tự, kỷ cương theo hướng chuyên nghiệp hóa. Trên cơ sở đó, hiệu quả, hiệu lực KT từng bước được tăng cường, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thực tiễn quản lý; phát huy vai trò là công cụ của Đảng, Nhà nước trong phòng chống tham nhũng, lãng phí; những kiến nghị của KTNN ngày càng đa dạng, sắc sảo, chất lượng được Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành địa phương sử dụng ngày càng nhiều trong xây dựng, tổ chức thực hiện pháp luật, chính sách về kinh tế, xã hội, khắc phục những yếu kém, bất cập trong quản lý.

“Kể từ khi được thành lập đến năm 2018, KTNN đã phát hiện và kiến nghị xử lý tài chính 414.145 tỷ đồng, kiến nghị sửa đổi, hủy bỏ hàng trăm văn bản sai quy định hoặc không còn phù hợp với thực tế, bịt các lỗ hổng về chính sách, đề xuất nhiều ý kiến có giá trị để hoàn thiện nhiều văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan có thẩm quyền ban hành” - ông Đào Xuân Tiên nhấn mạnh.

Khẳng định vai trò của KTNN, ông Bùi Đặng Dũng - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách Quốc hội cho hay, một trong những yếu tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả giám sát của Quốc hội thời gian qua chính là KTNN, đây là công cụ kiểm tra tài chính Nhà nước hữu hiệu phục vụ Quốc hội giám sát hoạt động kinh tế, tài chính quốc gia. “Với vị thế của một cơ quan kiểm tra tài chính công được quy định tại Hiến pháp, KTNN đóng vai trò quan trọng giúp cho Quốc hội thực hiện tốt quyền giám sát tối cao, đảm bảo minh bạch quản trị quốc gia, góp phần đảm bảo tính dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân” - ông Dũng nêu.

Ghi nhận thêm về vai trò của KTNN trong giám sát tài chính, ông Bùi Đặng Dũng nhấn mạnh, hoạt động nổi bật gần đây của KTNN chính là nỗ lực trong việc KT các dự án BOT giao thông. Theo đó, sau khi KT 61 dự án BOT, KTNN đã kiến nghị giảm 222 năm thu phí của 61 dự án này. Trước đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải từng ngăn KTNN không được KT các dự án BOT giao thông, với lý do đây là các dự án của nhà đầu tư tư nhân.

Tuy nhiên, hiện còn khá nhiều khó khăn để KTNN phát huy vai trò, vị trí của mình, như: Khuôn khổ pháp lý chưa hoàn thiện, quy mô KT dù được mở rộng song chưa tương xứng với yêu cầu kiểm tra, kiểm soát các đối tượng sử dụng tài chính, tài sản công; chất lượng và hiệu lực KT còn khoảng cách nhỏ so với yêu cầu. Đặc biệt, việc giải quyết mối quan hệ giữa mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng KT và yêu cầu giữ đạo đức, phẩm chất cán bộ, KT viên luôn là một thách thức lơn.

Theo đó, nhiều đề xuất tại hội thảo cho rằng, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật để thực hiện nhiệm vụ của KTNN trong lập và quyết toán ngân sách Nhà nước; nâng cao chất lượng ngân sách Nhà nước của KTNN về việc thay đổi cách thức tiếp cận KT ngân sách Nhà nước, mở rộng quy mô KT ngân sách Nhà nước để KT được nhiều hơn nguồn tài chính công, tài sản công; tăng cường năng lực phân tích ngân sách Nhà nước của đội ngũ KTNN; tăng cường hoạt động cung cấp thông tin cho Quốc hội…

Theo kiến nghị, để KTNN phát huy hơn nữa vai trò, nâng cao chất lượng hoạt động, Quốc hội cần cung cấp thông tin cho KTNN để xây dựng kế hoạch KT phù hợp với mục tiêu giám sát ngân sách Nhà nước của từng thời kỳ; đảm bảo việc KT đi vào trọng tâm, trọng điểm, thiết thực, hiệu quả, như thông tin các vấn đề quan trọng, nổi cộm về ngân sách Nhà nước mà Quốc hội, công chúng đang quan tâm.