Khủng hoảng phân bón toàn cầu đẩy giá lương thực lên cao

Tại Brazil, trung tâm xuất khẩu lớn nhất thế giới, cây cà phê bị ảnh hưởng bởi băng giá. Sản lượng mùa sắp tới sẽ còn tồi tệ hơn mùa trước nếu không nhận được loại phân bón cần thiết. Các vấn đề không thể xảy ra vào thời điểm tồi tệ hơn đối với chuỗi cung ứng nông sản. Giá lương thực toàn cầu đã tăng hơn 30% trong 12 tháng qua để đạt mức cao nhất một thập kỷ do biến đổi khí hậu tàn phá mùa màng và cơn đại dịch gây ra sản lượng. Trong khi đó, khoảng 1/10 dân số trên thế giới không có đủ ăn. Cuộc khủng hoảng phân bón đồng nghĩa với việc các loại cây trồng chủ lực - ngô, gạo và lúa mì - đang gặp nguy hiểm hơn nữa.

Đổ lỗi cho cuộc khủng hoảng năng lượng

Phân bón gốc nitơ, chất dinh dưỡng quan trọng nhất của cây trồng, được tạo ra thông qua một quá trình phụ thuộc vào khí tự nhiên hoặc than đá. Những loại nhiên liệu này đang có nguồn cung cực kỳ khan hiếm, buộc các nhà máy sản xuất phân bón ở châu Âu phải cắt giảm sản lượng hoặc thậm chí, trong một số trường hợp, phải đóng cửa.

Trong khi đó, Trung Quốc đã hạn chế xuất khẩu để đảm bảo đủ nguồn cung trong nước. Đó là do giá cước vận chuyển tăng, thuế quan tăng và thời tiết khắc nghiệt, tất cả đều đã làm gián đoạn các chuyến hàng toàn cầu. Thật khó để nói quá tầm quan trọng của phân bón đối với việc cung cấp thực phẩm. Gần như mọi thực phẩm đều có sự hỗ trợ của phân bón. Ngay cả thực phẩm hữu cơ cũng sử dụng phân động vật và các chất dinh dưỡng khác. Nhưng đó là phân bón tổng hợp được công nhận rộng rãi về cách thế giới được cung cấp thức ăn.

Kể từ khi lần đầu tiên bắt đầu sản xuất phân bón tổng hợp cách đây hơn một thế kỷ, thế giới đã tăng từ khoảng 1,7 tỷ người lên khoảng 7,7 tỷ người, phần lớn là nhờ vào sự tăng trưởng vượt bậc về năng suất cây trồng. Một số chuyên gia thậm chí đã ước tính dân số toàn cầu có thể chỉ bằng một nửa so với ngày nay nếu không có phân đạm. Với việc thị trường phân bón hiện đang chứng kiến ​​những cú sốc về nguồn cung chưa từng có và giá cả kỷ lục, điều đó đồng nghĩa với việc lạm phát lương thực trên toàn thế giới thậm chí còn nhiều hơn. Hợp đồng tương lai hàng hóa toàn cầu đang sôi động. Giá lúa mì đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2012, cà phê gần mức cao nhất trong nhiều năm và ngô cũng tăng vọt.

Trên khắp Brazil, khoảng một phần ba nông dân trồng cà phê của quốc gia này không có đủ phân bón. Ở Mỹ, một số người trồng ngô đang thấy giá cao hơn gấp đôi so với giá họ đã trả vào năm ngoái. Tại Thái Lan, một số nông dân trồng lúa đang kêu gọi chính phủ can thiệp vào thị trường xoắn ốc. Và hai trong số những nhà sản xuất phân bón hàng đầu thế giới, Nutrien Ltd. và Mosaic Co., đã dự đoán giá sẽ tiếp tục tăng.

Chỉ số giá phân bón chuẩn ở Bắc Mỹ đã tăng 0,4% lên 1.017,87 USD/tấn, vẫn nhích gần với mức kỷ lục đạt được vào tháng 10, theo Green Markets của Bloomberg. Một thước đo giá amoniac ở Tây Âu, được sử dụng để sản xuất phân bón nitơ, đã tăng 12% vào tuần trước lên mức cao nhất trong 13 năm là 910 USD/tấn. Các chỉ số đo lường giá khác cũng tăng vọt.

Các nông sản chủ lực

Khoảng 30% nông dân trồng cà phê của Brazil thiếu hụt phân bón. Điều này có thể dẫn đến thua lỗ trong hai năm tới vì đất có thể không có đủ chất dinh dưỡng để hỗ trợ sự phát triển của các loại cây sẽ tạo ra đậu trong vụ mùa năm 2023. Trong khi đó, tại Peru, các lô hàng urê bị trì hoãn tới 3 tháng và giá của nó đã tăng gấp ba lần từ 20 đôla/bao 50kg lên 60 đôla, theo dữ liệu của Hội đồng cà phê quốc gia. Điều đó sẽ hoàn toàn ảnh hưởng đến sản lượng trong năm tới vì người trồng sẽ không đủ khả năng chi trả như mức họ thường sử dụng.

Đối với nhiều người trồng cà phê Mỹ Latinh, chi phí cao hơn xảy ra vào thời điểm đồng nội tệ yếu hơn khiến đầu vào nhập khẩu đắt hơn. Tại Mỹ, giá phân bón cao có thể đồng nghĩa với việc thu hoạch ngô ít hơn. Hạt màu vàng sử dụng nhiều phân bón nitơ hơn, vì vậy một số nông dân có thể tìm cách cắt giảm chi phí bằng cách chuyển sang đậu nành. Giá ngô kỳ hạn tại Chicago đã tăng hơn 10% kể từ giữa tháng 10, do lo ngại về diện tích trồng bị thu hẹp. Giá phân bón có thể khiến chi phí sản xuất ngô tăng 16%.

Dan Cekander, một nông dân trồng đậu tương và ngô thế hệ thứ tư ở trung tâm Illinois, đã làm nông nghiệp từ năm 1987 và cho biết chưa bao giờ thấy giá phân bón cao như thế này. Vào giữa tháng 10, mức báo giá amoniac ở mức 880 USD/tấn, cao hơn 75% so với mức 504 USD/tấn hồi năm ngoái. Chỉ hai tuần sau, giá tăng vọt lên 1.320 USD.

Châu Âu là một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cuộc khủng hoảng năng lượng và điều đó đang chảy thành phân bón. Giá khí đốt tự nhiên tăng cao đã buộc một số nhà máy sản xuất phân đạm phải tạm dừng hoặc cắt giảm sản xuất, bao gồm Yara International ASA của Na Uy và công ty hóa chất hàng đầu châu Âu BASF SE.

Khí đốt chiếm khoảng 80% chi phí để sản xuất các chất dinh dưỡng và giá cao hơn bình thường từ 4 - 5 lần. Sự khan hiếm phân bón có thể hạn chế sản lượng và chất lượng ngũ cốc ở Liên minh châu Âu, nước xuất khẩu lúa mì lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp lúa mạch lớn. Các nhóm nông dân địa phương cho biết trong một tuyên bố chung, trong đó ước tính chi phí phân bón tăng cao có thể làm tăng thêm 4 tỷ euro (4,6 tỷ USD) vào chi phí cho ngành nông nghiệp.

Giá phân bón tăng cao sẽ làm tăng chi phí cho nhiều nông dân trồng lúa ở châu Á và có nguy cơ đẩy giá lên ở khu vực nơi sản xuất và tiêu thụ phần lớn nguồn cung trên thế giới. Hiệp hội Nông dân Thái Lan cho biết, giá phân bón cho nguồn cung cấp bán ở Thái Lan đang trên đà tăng gấp đôi. Một tấn phân bón bây giờ đắt hơn một tấn gạo và chính phủ phải can thiệp.

Trong khu vực, giá phân bón rất ràng buộc với xuất khẩu từ Trung Quốc. Nước này là nhà cung cấp chủ yếu của urê, sulphat và photphat, chiếm khoảng 30% thương mại toàn cầu. Thị trường đã bị thắt chặt kể từ khi quốc gia này áp đặt các rào cản mới đối với các nhà xuất khẩu trong nỗ lực bảo vệ nguồn cung trong nước.

Ở Canada, Hiệp hội Các nhà sản xuất nông nghiệp cho biết, thời điểm diễn ra cuộc biểu tình phân bón “không thể tồi tệ hơn” đối với nông dân Canada, nhiều người trong số họ đã thấy lợi nhuận sụt giảm sau mùa vụ hạn hán nghiêm trọng làm teo tóp. Một số có thể chọn trồng các loại cây cần ít phân bón hơn, như đậu lăng, hoặc vay mượn đất nông nghiệp của họ để trang trải chi phí vào năm 2022.