Khủng hoảng lương thực thế giới tăng thêm áp lực từ đồng đôla Mỹ

Các nhà nhập khẩu thực phẩm từ châu Phi đến châu Á đang chật vật khi dùng đôla Mỹ để thanh toán hóa đơn trong bối cảnh đồng tiền Mỹ tăng giá khiến giá thậm chí còn cao hơn đối với các quốc gia đang đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu lịch sử.

Tại Ghana, các nhà nhập khẩu đang cảnh báo về tình trạng khan hiếm hàng trước Giáng sinh. Hàng nghìn container chất đầy thực phẩm gần đây đã chất đống tại các cảng ở Pakistan, trong khi các hãng làm bánh tư nhân ở Ai Cập tăng giá bánh mì sau khi một số nhà máy bột mì hết lúa mì vì bị mắc kẹt tại hải quan.

Trên khắp thế giới, các quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực đang phải vật lộn với sự kết hợp của lãi suất cao, đồng đôla tăng vọt và giá hàng hóa tăng cao, làm xói mòn khả năng thanh toán đối với hàng hóa thường được định giá bằng đồng bạc xanh. Dự trữ ngoại tệ giảm trong nhiều trường hợp đã làm giảm khả năng tiếp cận với đôla Mỹ và các ngân hàng chậm thanh toán.

Alex Sanfeliu - Giám đốc thương mại thế giới của tập đoàn trồng trọt khổng lồ Cargill cho biết: vấn đề không phải là vấn đề mới đối với nhiều quốc gia - cũng không chỉ giới hạn ở các mặt hàng nông nghiệp - nhưng sức mua giảm và tình trạng thiếu đồng đôla đang làm gia tăng thêm nhiều chủng loại trên khắp các hệ thống lương thực toàn cầu sau khi xảy ra cuộc chiến Ukraine.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã cảnh báo về một thảm họa ít nhất là nghiêm trọng như tình trạng khẩn cấp về lương thực vào năm 2007-2008, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã kêu gọi viện trợ lương thực nhiều hơn cho những người dễ bị tổn thương nhất, trong khi Chương trình Lương thực thế giới cho biết toàn cầu đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực lớn nhất trong lịch sử hiện đại. Về cơ bản, nhiều nhà nhập khẩu đang phải vật lộn với chi phí gia tăng, nguồn vốn thu hẹp và khó có được đôla Mỹ để đảm bảo lô hàng của họ được thông quan đúng hạn.

Điều đó có nghĩa là hàng hóa bị kẹt tại các cảng hoặc thậm chí có thể được chuyển hướng đến các điểm đến khác. Tedd George, một nhà tư vấn chuyên về châu Phi và thị trường hàng hóa, cho biết luôn có một căng thẳng trong lịch sử đối với việc thực hiện các khoản thanh toán này, nhưng hiện tại thì áp lực đó không thể chịu đựng được. Tại Ghana, nơi đồng cedi đã mất giá khoảng 44% trong năm nay so với đồng đôla - khiến nó trở thành đồng tiền tệ thứ hai trên thế giới - đã có những lo lắng về nguồn cung trước Giáng sinh. Samson Asaki Awingobit - Thư ký điều hành của hiệp hội các nhà xuất khẩu và nhập khẩu Ghana, bao gồm những người mua ngũ cốc, bột mì và gạo, nghĩ rằng sẽ có sự thiếu hụt một số mặt hàng thực phẩm.

Đồng đôla đang nuốt chửng đồng cedi của và nước này đang ở trong tình thế vô vọng. Để chắc chắn, một số quốc gia có thể được hỗ trợ bởi việc mua của họ bằng các loại tiền tệ khác như euro, trong khi các quốc gia xuất khẩu năng lượng sẽ thu được lợi nhuận từ doanh thu ở nước ngoài.

Chi phí thực phẩm-hàng hóa toàn cầu cũng đã giảm trong sáu tháng liên tiếp, mang lại hy vọng giảm nhẹ cho người tiêu dùng. Theo Monika Tothova, nhà kinh tế tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc, đồng USD tăng cao có nguy cơ làm xói mòn một số lợi ích đó, hóa đơn nhập khẩu lương thực toàn cầu năm nay ở mức cao kỷ lục.

Mối quan tâm đang tăng lên một lần nữa về nguồn cung từ khu vực Biển Đen khi cuộc chiến ở Ukraine leo thang và có những câu hỏi về tương lai của thỏa thuận vận chuyển ngũ cốc ra khỏi các cảng của Ukraine. Những cú sốc về thời tiết đã dẫn đến sự biến động trong những tháng gần đây, dự trữ thấp và giá phân bón và năng lượng tăng cao đang thúc đẩy chi phí sản xuất lương thực.

Khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ, sức mạnh của đồng đô la so với tiền tệ ở các thị trường mới nổi và đang phát triển sẽ làm tăng thêm áp lực lạm phát và nợ. Theo Muzzammil Rauf Chappal, Chủ tịch Hiệp hội ngũ cốc Pakistan, ở Pakistan bị lũ lụt tàn phá, các động thái của chính phủ nhằm ngăn chặn dòng chảy ngoại hối có nghĩa là các container chứa thực phẩm như đậu gà và các loại đậu khác chất đống tại các cảng vào tháng trước, khiến giá cả tăng vọt.

Tình hình giảm bớt sau khi bộ trưởng tài chính mới được bổ nhiệm, người đã cam kết xóa các giao dịch đang chờ xử lý đối với các doanh nghiệp bị trì hoãn do thiếu hụt đô la trên thị trường liên ngân hàng. Chappal, người có công ty là nhà nhập khẩu lúa mì khu vực tư nhân lớn nhất nước cho biết tình hình khá nguy hiểm khi nước này đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng ngũ cốc nghiêm trọng. Tại Ai Cập, một trong những nước nhập khẩu lúa mì hàng đầu thế giới, tình trạng thiếu hụt đã gây trở ngại cho các nhà máy khu vực tư nhân cung cấp bột mì không nằm trong chương trình trợ cấp của nước này.

Khoảng 80% các nhà máy xay xát đã hết lúa mì và ngừng hoạt động do khoảng 700.000 tấn ngũ cốc vẫn bị mắc kẹt tại các cảng của đất nước kể từ đầu tháng trước, theo dữ liệu của Phòng Công nghiệp Ngũ cốc. Bộ cung ứng Ai Cập cho biết sẽ cung cấp lúa mì và bột mì cho các nhà máy tư nhân và các nhà máy sản xuất mì ống.

Dự kiến dòng chảy thương mại lúa mì toàn cầu sẽ giảm khoảng 6% trong những tháng tới, với dòng chảy ngô và khô đậu tương giảm tới 3%, do các nước đang phát triển phải vật lộn để trả lương thực và thức ăn chăn nuôi.

Tại Bangladesh, tập đoàn kinh doanh Meghna Group of Industries có thể phải cắt giảm lượng lúa mì dự kiến nhập khẩu trước khi chiến tranh nổ ra trong bối cảnh chi phí nhập khẩu lúa mì tăng ít nhất 20% do đồng USD mạnh lên. Biến động tiền tệ đang tạo ra tổn thất lớn cho các doanh nghiệp và là điều chưa bao giờ thấy trước đây.