Tin Khu Vực 
Khai thác khoáng sản cần sự dài hơi, đồng bộ
CôngThương - Từ ngày 1/7/2011 - 31/12/2012, 57/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã cấp 957 giấy phép gồm: 275 giấy phép thăm dò khoáng sản, 682 giấy phép khai thác khoáng sản. Trong đó, hơn một nửa số giấy phép được cấp không đúng quy định.
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Linh Ngọc cho rằng, nguyên nhân do cán bộ tiếp nhận, thẩm định hồ sơ và người có thẩm quyền ký giấy phép... chưa nhận thức đầy đủ, kịp thời về các quy định của Luật Khoáng sản. Thực trạng trên còn thể hiện ở sự thiếu quan tâm, chỉ đạo trong việc lập quy hoạch, cấp phép của các địa phương. Bên cạnh đó, một số nhà máy, xưởng chế biến khoáng sản mới được xây dựng hoặc đang vận hành trên cơ sở nguyên liệu của các mỏ đã được cấp phép theo quy định của Luật Khoáng sản năm 1996 và 2005, đến nay, các giấy phép này đã hết hạn, nên các địa phương tiếp tục gia hạn.
| Bộ Công Thương đã trình Chính phủ phê duyệt 14 quy hoạch bao gồm 38 loại khoáng sản. Nội dung của quy hoạch gồm: Quan điểm, giải pháp, chính sách… đặc biệt có danh mục dự án thăm dò, khai thác, chế biến. Trên cơ sở danh mục này, Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện cấp phép khai thác. |
Một bất cập nữa là thời hạn khai thác. Trong hơn 4.000 giấy phép khai thác khoáng sản do địa phương cấp có đến 70% giấy phép thời hạn dưới 5 năm. Điều này dẫn đến việc khai thác của doanh nghiệp (DN) chủ yếu mang tính chụp giật. Ông Nguyễn Linh Ngọc bức xúc: “Trước đây, địa phương cấp giấy phép khai thác mỏ không phải thăm dò và chỉ cấp phép 3-5 năm. Tôi chưa thấy một nước nào trên thế giới lại đầu tư, khai thác một mỏ khoáng sản ngắn như vậy”. Khai thác khoáng sản cần sự dài hơi, đồng bộ. Trước hết, thăm dò để biết được trữ lượng khoáng sản, từ đó đầu tư trang thiết bị khai thác, chế biến. Nhưng ít DN thăm dò do không có phi phí và họ cứ nghĩ khai thác chỉ là xúc khoáng sản ra để bán!.
Thậm chí, do cấp phép khai thác ngắn hạn, không ít DN trốn thực hiện nghĩa vụ hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng địa phương, không nộp tiền thuê đất, thuế, tiền ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường.
Trước thực tế này, ông Nguyễn Mạnh Quân - Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công Thương) -cho rằng, DN không chấp hành nộp các khoản thu cho nhà nước có lỗi từ 2 phía. Thứ nhất, do ý thức, trách nhiệm của DN. Thứ hai, nhà nước chưa có chế tài nghiêm minh; chưa có cơ chế đồng bộ để DN thực hiện trách nhiệm của mình.
Cũng theo đánh giá của Viện Giám sát nguồn thu Mỹ: Chỉ số quản trị tài nguyên khoáng sản Việt Nam đứng thứ 43/ 58 quốc gia được khảo sát, là quốc gia kém nhất trong nhóm quốc gia yếu kém. Vị trí này là hệ quả của nhiều yếu tố, trong đó có công tác lập quy hoạch, cấp giấy phép khai thác sai.
Ông Nguyễn Mạnh Quân thừa nhận, chỉ số nêu trên là thực tế, nhưng phải nhìn nhận nguyên nhân từ đâu? Đầu tiên, do kinh phí dành cho quy hoạch điều tra cơ bản về địa chất thiếu. Ngoài ra, nhiều dự án Trung ương chưa phê duyệt thì địa phương đã phê duyệt, cấp giấy phép.
Để khai thác khoáng sản minh bạch, hiệu quả, Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc đề xuất: Phải tái cơ cấu lại DN khoáng sản. DN nào không có kinh nghiệm sản xuất, khai thác, năng lực tài chính thì sẽ không thể tồn tại. Khuyến khích các DN lớn, có quy hoạch phát triển dài hạn. Bên cạnh đó, hoàn thiện cơ chế, chính sách, tạo điều kiện tối đa cho DN khai thác.