IMF cảnh báo về những “vết sẹo” kinh tế từ khủng hoảng đại dịch ở châu Âu

Trong một báo cáo được công bố vào ngày 18/12, IMF cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng sức khỏe kéo dài có thể dẫn đến “sự phục hồi chậm hơn, điều này sẽ làm giảm đầu tư và gia tăng các lỗ hổng của khu vực tư nhân và công cộng”. Cũng có nguy cơ “trì hoãn thị trường lao động đáng kể” - nghĩa là ảnh hưởng của khủng hoảng đại dịch sẽ gây áp lực lên thị trường lao động rất lâu sau khi cuộc khủng hoảng kết thúc, có lẽ là với sự xuất hiện của vaccine. Những “hiệu ứng sẹo” này có thể ảnh hưởng đến tiềm năng tăng trưởng của khu vực đồng euro.

Báo cáo của IMF nhấn mạnh, sự trỗi dậy của đại dịch đòi hỏi hỗ trợ tài chính quốc gia hơn nữa và cảnh báo về việc rút tiền sớm. Bất kỳ sự suy giảm nào trong triển vọng sẽ cần hỗ trợ tài chính bổ sung. Chính sách tài khóa sẽ cần tiếp tục hỗ trợ trên diện rộng trong làn sóng thứ hai.

Tuy nhiên, một khi đại dịch bùng phát, chính sách sẽ phải quản lý quá trình chuyển đổi từ các huyết mạch cần thiết sang tạo điều kiện phục hồi lâu dài. Các ưu tiên bao gồm đầu tư vào giảm thiểu biến đổi khí hậu và số hóa, đồng thời giải quyết tình trạng gia tăng bất bình đẳng và nghèo đói có khả năng xảy ra. IMF nhấn mạnh vào quỹ phục hồi Thế hệ tiếp theo của EU và đánh giá cao Ủy ban châu Âu đã đạt được điều này. Các quỹ này có thể giúp tài trợ các khoản đầu tư cần thiết để ứng phó với biến đổi khí hậu, mặc dù việc đạt được các mục tiêu giảm phát thải của EU sẽ đòi hỏi nhiều biện pháp hơn. Quan trọng là, trải nghiệm tích cực với quỹ phục hồi Thế hệ tiếp theo EU có thể giúp xây dựng hỗ trợ chính trị cho năng lực tài khóa trung ương lâu dài.

IMF cũng cảnh báo rằng, hỗ trợ kéo dài sẽ không dẫn đến sự phục hồi lành mạnh. Các chính sách cơ cấu nên tập trung vào việc tạo điều kiện phân bổ lại các nguồn lực để mở rộng các doanh nghiệp và các lĩnh vực, hạn chế “các vết sẹo” và bảo vệ những người dễ bị tổn thương. Việc kết hợp điều chỉnh các kế hoạch duy trì việc làm, củng cố mạng lưới an sinh xã hội, thúc đẩy tìm kiếm việc làm, tăng cường các chương trình đào tạo và cung cấp trợ cấp tuyển dụng có mục tiêu cẩn thận có thể sẽ là cần thiết để đạt được nhiều mục tiêu này.

Khi quá trình phục hồi diễn ra, các chính sách cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân bổ lại lao động và vốn cho các doanh nghiệp và lĩnh vực khả thi. Sự hỗ trợ của cộng đồng đối với các doanh nghiệp cần được chọn lọc và chỉ cung cấp lý tưởng cho các doanh nghiệp khả thi có hoạt động của họ bị suy yếu do rủi ro sức khỏe hoặc các hạn chế về khoảng cách xã hội. Để hạn chế chi phí cho người đóng thuế và khuyến khích việc phân bổ lại cần thiết, những hỗ trợ đó nên được đưa ra trên cơ sở tạm thời với sự chia sẻ rủi ro phù hợp của khu vực tư nhân và được rút dần khi việc thu hồi được thiết lập vững chắc.

Tuy nhiên, khi các hạn chế đối với các hoạt động kinh tế dần được dỡ bỏ, việc bảo vệ việc làm sẽ cần được loại bỏ dần và bổ sung các chính sách hỗ trợ người lao động và tạo điều kiện tái phân bổ theo hướng mở rộng các doanh nghiệp và lĩnh vực. Cụ thể, các chương trình trợ giúp xã hội đã được kiểm tra phương tiện cần được tăng cường để dễ dàng tiếp cận công việc trong khi vẫn duy trì đủ hỗ trợ. Các kế hoạch duy trì việc làm sẽ cần được điều chỉnh, bao gồm bằng cách đưa ra các cơ chế loại bỏ dần rõ ràng và thúc đẩy đào tạo để nâng cao kỹ năng. Tăng cường các biện pháp khuyến khích tìm kiếm việc làm khuyến khích người lao động đăng ký dịch vụ việc làm và giảm chi phí tuyển dụng cho các doanh nghiệp khả thi (ví dụ: bằng cách cung cấp các khoản trợ cấp tuyển dụng có mục tiêu cẩn thận) cũng sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy dịch chuyển lao động.

Gần đây, khi các chính phủ thắt chặt các hạn chế di chuyển để đối phó với làn sóng thứ hai, tâm lý thị trường đã xấu đi. Việc thắt chặt các điều kiện tín dụng ngay từ đầu trong quý 3/2020 và những dấu hiệu ban đầu của việc tăng trưởng tín dụng chậm lại cho thấy rằng tâm lý ngại rủi ro đang gia tăng đã trở nên ràng buộc hơn đối với sự sẵn sàng cho vay của các ngân hàng. Sự phục hồi chậm hơn có thể dẫn đến sự thiếu hụt vốn khá lớn trong lĩnh vực ngân hàng. Hoạt động kinh tế bị trì trệ do việc mở cửa trở lại bị trì hoãn sẽ làm trầm trọng thêm các vấn đề thanh khoản phổ biến và gia tăng nợ đọng, đặc biệt là trong các lĩnh vực dễ bị tổn thương. Điều này sẽ dẫn đến tổn thất tín dụng ngân hàng có thể lớn hơn nhiều. Đổi lại, khả năng cho vay ngày càng giảm của các ngân hàng có thể sẽ đè nặng lên nguồn tài chính cho tiêu dùng và đầu tư vào thời điểm cần thiết nhất. Các lỗ hổng tài khóa gia tăng ở các quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi khủng hoảng có thể củng cố mối quan hệ ngân hàng có chủ quyền, làm tăng chi phí vay và hạn chế khả năng cung cấp tín dụng.

Một số ngân hàng có thể huy động vốn mới với chi phí có thể quản lý được, trong khi những ngân hàng khác sẽ cần được đánh giá cẩn thận về khả năng tồn tại. Các biện pháp hỗ trợ của khu vực tài chính, bao gồm các hạn chế đối với việc chi trả cổ tức và mua lại cổ phần, nên được duy trì cho đến khi quá trình phục hồi diễn ra tốt đẹp. Hỗ trợ người vay, chủ yếu nhằm mục đích ngăn chặn tình trạng thiếu hụt thanh khoản, sẽ cần phải duy trì cho đến khi quá trình phục hồi được tiến hành.