Hồng Mai người dưng với Hoàng mai

CôngThương - Điều đáng nói là, mỗi lần nói tới mai là một lần gợi cho người ta nghĩ tới biết bao loài thực vật cùng tên, bao gồm cả tên phổ thông lẫn tên địa phương, trong số đó có lắm loài chẳng quan hệ họ hàng gì với mai vàng, như kim mai, thanh mai, bạch mai, mai hạ, mai chiếu thủy, mai chỉ thiên, mai nhật, hồng mai...

Qua thơ văn, lắm trường hợp, từ “mai” còn gây sự tranh luận nhiều chiều. Chẳng hạn như khi đọc hai câu thơ của Nguyễn Du: “Mai cốt cách, tuyết tinh thần/Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”, có người bảo là mai vàng, nhưng riêng tôi thì đồng tình với những người cho là bạch mai, vì như thế mới đúng ý “mai cốt cách, tuyết tinh thần”.

Nhưng khi đọc hai câu thơ của Cao Bá Quát: “Thập tải luân giao câu cổ kiếm/Nhất sinh đệ thủ bái mai hoa”, để nắm bắt xem tác giả muốn đề cập mai gì e phải tìm hiểu hoàn cảnh ra đời của nó. Và có lẽ hai câu thơ nổi tiếng của Mãn Giác thiền sư: “Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận/Đình tiền tạc dạ nhất chi mai” là trường hợp rất điển hình được nhiều người nhắc tới khi bình luận về mai. Việc nhận định mai trong hai câu thơ này cũng khó đồng nhất giữa mọi người. Vẫn có người cho đó là mai vàng, nhiều người nhìn nhận là bạch mai.

Nhưng, Nhất chi mai là loài mai gì? Theo nhiều người, loài mai này có tên gọi là Hồng mai. Hồng mai có tên tiếng Anh là Peregrina hay Spicy Jatropha, tên khoa học là Jatropha integerrima, thuộc họ Thầu dầu - Euphorbiaceae. Đây là loài cây bụi thường xanh, cao trung bình 1- 3m; cành nhánh mềm mại, hơi trường. Lá đơn nguyên hình xoan thuôn, bầu dục hay xẻ thùy, màu xanh thẫm, thường tập trung đầu cành. Hoa mọc thành cụm, đơn tính, hoa cái mọc ở trung tâm, xung quanh khoảng 4 - 6 hoa đực với tràng hoa 5 cánh màu hồng phấn hoặc hồng thắm; nhị đỏ mang hai bao phấn vàng tạo thành đường viền đẹp mắt.

Hiện nay, nhiều người làm hoa cảnh đã sản xuất hàng loạt chậu hoa Hồng mai lá xẻ, với cỡ cây thấp chừng 30- 50 cm, đang được thị trường ưa chuộng. Có lẽ đây là một trong những giống hoa ngắn ngày dễ sản xuất, tăng thu nhập đáng kể cho các chủ vườn. Cây dễ tính, dễ trồng, ưa sáng nhưng chịu được bóng, chịu được khô hạn và đất nghèo dinh dưỡng. Ở chân đất giàu mùn, thoát nước tốt, cây sinh trưởng khỏe, tốc độ sinh trưởng nhanh, gần như trổ hoa quanh năm. Có thể nhân giống bằng giâm cành hoặc gieo hạt.

Ở Huế, Hồng mai được trồng khá phổ biến khắp nơi, từ các vườn hoa trong sân vườn đình chùa đến các sân vườn tư thất, nhưng dường như chưa thấy vườn hoa cây cảnh nào sản xuất hàng trăm chậu Hồng mai lá xẻ để đưa ra thị trường như một số vườn hoa cây cảnh Hội An.

Đỗ Xuân Cẩm