Hoàn thiện cơ chế quỹ hỗ trợ giúp doanh nghiệp tự tin hội nhập quốc tế

Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp được kỳ vọng tạo bệ đỡ cho hoạt động hội nhập

Trước đó, sáng 19/11, tại Kỳ họp thứ Mười,Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, Quốc hội đã nghe trình bày tờ trình và báo cáo thẩm tra về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế và chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế. Tiếp đó, nội dung này được thảo luận tại tổ.

Tại Tổ 11 gồm Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Cần Thơ và Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên, các đại biểu nhận thấy việc xây dựng, ban hành Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế là hết sức cần thiết, kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước, nhất là các nghị quyết bộ tứ trụ cột được ban hành vừa qua.

Đặc biệt là cụ thể hóa Nghị quyết số 59 NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, tạo điều kiện thực hiện hiệu quả hơn nữa công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế, duy trì môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ nguồn lực và điều kiện thuận lợi bên ngoài cho phát triển và nâng cao vị thế, uy tín của đất nước trong thời kỳ mới.

Các đại biểu ghi nhận hồ sơ dự thảo Nghị quyết đã được chuẩn bị tương đối kỹ lưỡng và đầy đủ; cụ thể, chi tiết hóa các chính sách đặc biệt từ việc tham gia các tổ chức quốc tế, hỗ trợ doanh nghiệp kinh doanh ở nước ngoài đến việc nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu chiến lược và bảo đảm nguồn nhân lực cho công tác đối ngoại.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ) đề nghị tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ các nội dung trong dự thảo Nghị quyết và các luật liên quan, gồm các dự án luật trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 10 như Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thi đua khen thưởng, dự thảo Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế, nhằm bảo đảm tính thống nhất và tránh mở rộng phạm vi đối tượng hưởng cơ chế đặc thù.

Nhất trí việc dự thảo Nghị quyết tập trung vào bốn nhóm chính sách lớn như đã nêu trong Tờ trình và quy định việc bố trí nguồn lực cần thiết để thực hiện trong thực tiễn, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị làm rõ quy định tại khoản 2 Điều 2 về đối tượng các cá nhân khác có khả năng thực hiện nhiệm vụ đối ngoại và hội nhập quốc tế đặc biệt để bảo đảm đúng phạm vi áp dụng.

Đại biểu đề nghị quy định và hướng dẫn chi tiết về các cá nhân khác để tránh mở rộng phạm vi thụ hưởng chính sách đặc thù; đồng thời rà soát lại các đối tượng trong Phụ lục 1 và Phụ lục 2 của dự thảo Nghị quyết để tránh trùng lặp với các cơ chế đặc thù khác, trong đó có các nội dung đã được quy định theo Nghị quyết số 197/2025/QH15 về các cơ chế đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cũng đề nghị xem xét khoản 1 Điều 4 về việc Chính phủ xây dựng và triển khai cơ chế hỗ trợ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế, cần có đánh giá và hướng dẫn cụ thể để bảo đảm khả thi.

Đại biểu đề nghị bổ sung thông tin đánh giá tại Điều 5 để bảo đảm quy định của dự thảo Nghị quyết sẽ xử lý được khó khăn, vướng mắc trong thực hiện các dự án hợp tác quốc tế có tính chất trọng điểm và chiến lược.

Tại Điều 12 về chính sách khuyến khích doanh nghiệp hội nhập quốc tế, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị làm rõ đối tượng doanh nghiệp được hưởng chính sách; đồng thời cần có cơ chế đánh giá hiệu quả để tiếp tục áp dụng ưu đãi.

Theo Tờ trình của Bộ Ngoại giao, các chính sách ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài hiện chưa được quy định tại các luật thuế. Đại biểu đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng các nội dung này và rà soát các luật liên quan để bảo đảm tính đồng bộ và khả thi; đồng thời bổ sung thông tin đánh giá tác động của việc thành lập các quỹ như Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế và Quỹ Xúc tiến xuất khẩu ngành hàng.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung căn cứ, thuyết minh và số liệu thống kê về sự cần thiết của việc UBND cấp tỉnh lập Văn phòng đại diện ở nước ngoài tại một số địa bàn trọng điểm. Theo Tờ trình của Bộ Ngoại giao, pháp luật hiện hành chưa quy định cụ thể trình tự và thủ tục thành lập cũng như quản lý các văn phòng này, vì vậy cần cân nhắc Điều 14 do sẽ phát sinh bộ máy, ngân sách và nguồn lực.

Đại biểu nhấn mạnh trong bối cảnh cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, có thể thiết lập văn phòng ảo, các kênh thông tin và mạng lưới kết nối hiệu quả giữa UBND cấp tỉnh và các địa bàn trọng điểm, phù hợp với Nghị quyết số 57 NQ TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tập trung vào chính sách chung, tránh trùng lặp và chồng chéo

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ) bày tỏ nhất trí với cách tiếp cận của cơ quan soạn thảo về việc không quy định các giải pháp đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế trong các lĩnh vực cụ thể như khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thu hút đầu tư hay giáo dục, y tế trong dự thảo Nghị quyết.

Thay vào đó, dự thảo tập trung vào những vấn đề chung, xuyên suốt trong tất cả các lĩnh vực; đồng thời bổ sung thẩm quyền cho Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương để triển khai công tác đối ngoại và hội nhập; trao quyền cho người dân và doanh nghiệp phát huy vai trò chủ động.

Nhất trí với các chính sách có tính bổ trợ cho những chính sách mà Quốc hội đã ban hành hoặc sẽ ban hành, đại biểu Lê Thị Thanh Lam lưu ý cần tiếp tục rà soát các nội dung để bảo đảm không trùng lặp với các chính sách đặc thù khác và không để chồng chéo, mâu thuẫn với các văn bản pháp luật hiện hành nhằm tạo điều kiện thu hút nguồn lực hiệu quả cho công tác đối ngoại và hội nhập kinh tế quốc tế.

Tại Tổ 6, Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (Đoàn TP. Huế) cho rằng, đây là văn bản quan trọng, thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc thúc đẩy hội nhập. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, minh bạch và tuân thủ cam kết quốc tế, dự thảo cần được chỉnh lý một số nội dung kỹ thuật lập pháp.

Về việc thành lập Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập và Quỹ xúc tiến xuất khẩu ngành hàng tại Điều 12 và 13, đại biểu kiến nghị bổ sung cơ chế kiểm soát minh bạch, bao gồm kiểm toán độc lập, báo cáo công khai và tiêu chí đánh giá hiệu quả, nhằm tránh rủi ro lãng phí, tham nhũng và sử dụng sai mục đích. Đối với Điều 23 về bổ nhiệm các chức danh đặc biệt như Đại sứ, Đặc phái viên, đại biểu nhấn mạnh cần quy định rõ trách nhiệm pháp lý, cơ chế xử lý vi phạm, thời hạn bổ nhiệm và đánh giá hiệu quả công tác, nhằm đảm bảo trách nhiệm cá nhân và cơ quan quản lý trong các hoạt động mang tính chiến lược.

Trên cơ sở quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị về việc người dân và doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể, động lực và lực lượng chủ công của hội nhập quốc tế, nâng cao tính chủ động, tích cực, sáng tạo của tổ chức, cá nhân, dự thảo Nghị quyết quy định một số giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp trong hội nhập kinh tế quốc tế và phát huy vai trò của doanh nghiệp chưa được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành. Cụ thể, Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế được thành lập nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu và hội nhập quốc tế của doanh nghiệp trong nước (Điều 12).