Tin Khu Vực 
Hộ kinh doanh chuyển từ thuế khoán sang kê khai từ 1/5/2026
Tại Tọa đàm: “Đồng hành cùng hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ trong kỷ nguyên số”, do Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức sáng 25/9, tại Hà Nội, nhiều hộ kinh doanh cá thể, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ bày tỏ băn khoăn về việc từ ngày 1/6/2025 Nghị định 70/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, với nhiều quy định mới liên quan đến hóa đơn, chứng từ, thay đổi căn bản phương thức quản lý thuế đối với hộ kinh doanh cá thể.
Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: N.H
Theo đó, từ năm 2026, hộ kinh doanh sẽ phải chuyển từ cơ chế nộp thuế khoán sang kê khai, đồng nghĩa với việc quản lý doanh thu, chi phí, xuất hóa đơn điện tử và khai báo định kỳ. Đây là bước tiến quan trọng nhằm tăng tính minh bạch và tạo cơ hội tiếp cận vốn tín dụng, nhưng cũng làm dấy lên không ít lo lắng về thủ tục phức tạp, chi phí phát sinh và khả năng ứng dụng công nghệ.
Thông tin về vấn đề này, bà Lê Yến - Giám đốc Công ty Tư vấn thuế Hà Nội - cho biết, trong 3 tháng qua, đơn vị đã đồng hành cùng TP. Hà Nội, cụ thể tại quận Hoàn Kiếm, triển khai đầu tiên hóa đơn điện tử, một nội dung quan trọng theo Nghị định 70/2025. Theo đó, các hộ kinh doanh sẽ xóa bỏ hình thức thuế khoán và không còn thực hiện tính thuế theo phương pháp khoán nữa.
Vậy thuế khoán là gì? Theo bà Lê Yến, nếu như trước đây, các hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp ước tính doanh thu khoán. Cơ quan thuế địa phương sẽ dựa trên mức doanh thu ước tính này để áp thuế cho từng hộ. Con số này có thể không chính xác, thường thấp hơn thực tế. Thuế khoán bao gồm hai loại: thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN).
Cụ thể, thuế GTGT phụ thuộc vào ngành nghề kinh doanh. Ví dụ, với kinh doanh thương mại, thuế GTGT là 1%, thuế TNCN là 0,5%, tổng cộng 1,5%. Với kinh doanh sản xuất, thuế GTGT là 3% và thuế TNCN là 1,5%, tổng cộng 4,5%. Trước đây, người kinh doanh quen nộp thuế khoán mà ít quan tâm đến việc phân loại thuế, chỉ chú trọng số tiền phải nộp mỗi tháng.
Theo Nghị định 70/2025, bước đầu tiên là các hộ kinh doanh phải thực hiện hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Điều này có nghĩa là mọi hộ kinh doanh cần trang bị máy tính tiền hoặc phần mềm bán hàng, sau đó kết nối với phần mềm hóa đơn điện tử. Khi xuất hóa đơn, thông tin sẽ được truyền trực tiếp đến cơ quan thuế. Đây là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình chuyển đổi.
Bước thứ hai, từ năm 2026, phương pháp tính thuế khoán sẽ không còn nữa, thay vào đó là phương pháp kê khai. Cần lưu ý rằng, lúc này không phải tất cả các hộ kinh doanh đều phải lập tức thành lập doanh nghiệp; trước tiên, các hộ kinh doanh phải chuyển từ phương pháp khoán sang phương pháp kê khai.
Điều này có nghĩa là chúng ta đang chuyển đổi hình thức tính thuế từ phương pháp khoán sang phương pháp kê khai. Bắt đầu từ ngày 1/5/2026, phương pháp khoán sẽ bị loại bỏ hoàn toàn và tất cả các hộ kinh doanh phải kê khai thuế.
Thời gian vừa qua, quận Hoàn Kiếm được chọn làm “điểm điển hình” triển khai hóa đơn điện tử. Trên tổng số khoảng 7.000 hộ kinh doanh tại Hà Nội, Hoàn Kiếm có khoảng 4.000 hộ, trong đó nhiều hộ lớn cũng tập trung ở đây. Trong chiến dịch này, cán bộ thuế phối hợp với các nhà cung cấp phần mềm đã trực tiếp hướng dẫn từng hộ thực hiện hóa đơn điện tử, đồng thời các đơn vị tư vấn như Công ty Tư vấn thuế Hà Nội cũng tham gia hỗ trợ.
"Hiện nay, nhiều hộ kinh doanh đã thực hiện bước đầu là chuyển sang hóa đơn điện tử, nhưng vẫn còn một số hộ chưa chuyển sang phương pháp kê khai. Từ ngày 1/5/2026, thuế khoán sẽ bị bãi bỏ, buộc tất cả hộ phải kê khai", bà Lê Yến nói.
Để kê khai thuế, ngoài việc sử dụng hóa đơn điện tử, các hộ kinh doanh sẽ phải thực hiện kê khai định kỳ theo tháng hoặc quý, tùy doanh thu. Cụ thể, nếu doanh thu từ hóa đơn điện tử của hộ kinh doanh trên 50 tỷ đồng/năm, việc kê khai sẽ thực hiện theo tháng; dưới 50 tỷ đồng/năm, kê khai theo quý. Mức thuế áp dụng vẫn dựa trên tỷ lệ 1,5% đối với ngành thương mại, tính trên tổng doanh thu, tương tự như phương pháp khoán trước đây, chưa giống hoàn toàn cách tính thuế của doanh nghiệp.
Cách tính thuế của hộ kinh doanh sẽ gần giống doanh nghiệp
Đối với doanh nghiệp, cách tính thuế hiện nay khác so với hộ kinh doanh. Dự thảo Luật Quản lý thuế sắp được thông qua cũng dự kiến áp dụng hai loại thuế tương tự cho hộ kinh doanh, nhưng thuế GTGT sẽ áp dụng theo phương pháp khấu trừ. Theo đó, các hộ sẽ được chia thành ba nhóm. Nhóm 1: doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm, được miễn thuế. Nhóm 2: doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm. Nhóm 3: doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm, phải nộp thuế thu nhập cá nhân 17% trên lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí), gần giống cách tính thuế của doanh nghiệp.
Điểm mới ở đây là sau khi Luật Quản lý thuế được thông qua, cách tính thuế của hộ kinh doanh sẽ gần giống doanh nghiệp. Thuế GTGT sẽ tính theo phương pháp khấu trừ, tức là các hóa đơn đầu vào có thuế GTGT sẽ được khấu trừ, chỉ phải nộp thuế trên phần giá trị tăng thêm. Thuế thu nhập cá nhân sẽ tính trên lợi nhuận, tương tự thuế thu nhập doanh nghiệp.
Tọa đàm thu hút đông đảo bà con tiểu thương chợ Đồng Xuân
Điều này giúp giảm số thuế phải nộp đối với những hộ có doanh thu lớn. Ví dụ, với hộ kinh doanh có doanh thu 100 tỷ đồng/năm, phương pháp khoán hiện nay áp mức 1,5% thuế, tương đương 1,5 tỷ đồng/năm. Nếu áp dụng phương pháp khấu trừ, chỉ tính thuế trên phần giá trị tăng thêm (chênh lệch giữa bán ra và chi phí đầu vào), số thuế thực nộp có thể thấp hơn đáng kể, đặc biệt với biên lợi nhuận thấp.
Một điểm mới khác được dự kiến trong Luật Quản lý thuế là cho phép hộ kinh doanh được trừ chi phí khi tính thuế thu nhập cá nhân. Trước đây, nhiều hộ kinh doanh phản ánh rằng mới mở cửa hàng, phải chịu nhiều chi phí như thuê mặt bằng, trả lương nhân viên… nhưng không được trừ khi tính thuế. Sắp tới, thuế sẽ tính trên lợi nhuận thực tế, tức doanh thu trừ chi phí vận hành, với mức thuế 17% trên lợi nhuận.
Về cơ bản, cách tính này tương tự như doanh nghiệp. Doanh nghiệp đóng thuế thu nhập doanh nghiệp cũng tính trên lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí), nhưng áp dụng theo ba mức thuế khác nhau: 15%, 17% và 20%. Cụ thể, doanh nghiệp siêu nhỏ dưới 3 tỷ đồng doanh thu áp mức 15%; từ 3 tỷ đến dưới 50 tỷ đồng áp mức 17%; trên 50 tỷ đồng áp mức 20%. Như vậy, về cơ bản, hộ kinh doanh và doanh nghiệp sẽ tương đương nhau về cách tính thuế thu nhập dựa trên lợi nhuận thực tế.
Tuy nhiên, để được tính chi phí khi tính thuế, các hộ kinh doanh không thể đưa bất kỳ khoản chi nào vào kê khai mà phải tuân thủ chế độ sổ sách kế toán. Ví dụ, đối với doanh nghiệp, nếu một khoản chi không phục vụ hoạt động sản xuất - kinh doanh thì sẽ bị loại trừ. Tương tự, với hộ kinh doanh, khi áp dụng phương pháp 17% trên lợi nhuận, lợi nhuận phải được xác định dựa trên sổ sách kế toán đầy đủ, đúng quy định của Luật Kế toán. Nếu hóa đơn, chứng từ không hợp lệ hoặc không thanh toán qua ngân hàng, khoản chi đó sẽ không được chấp nhận là chi phí được trừ, dẫn đến thiệt thòi cho người nộp thuế.
Các điểm vừa nêu hiện đang nằm trong dự thảo Luật Quản lý thuế. Trong thời gian qua, VCCI và một số viện nghiên cứu chính sách đã lấy ý kiến doanh nghiệp và hộ kinh doanh để hoàn thiện dự thảo trước khi thông qua. Nếu dự thảo được thông qua đúng như các nội dung hiện nay, các quy định này sẽ chính thức có hiệu lực.
“Hiện nay, trong giai đoạn chuyển đổi, các hộ kinh doanh đang áp dụng phương pháp kê khai. Tất cả các hộ chưa thực hiện chuyển đổi kê khai cần hoàn tất trước ngày 31/12/2025. Từ ngày 1/5/2026, tất cả hộ kinh doanh sẽ bắt buộc chuyển sang phương pháp kê khai. Nếu không chuẩn bị sẵn, các hộ sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện”, bà Lê Yến cho biết.
