Hình thành nhiều hệ thống đa tầng để dự báo cung - cầu lao động

Theo đánh giá của các nhà khoa học, thị trường lao động trong nước đã có những bước phát triển đáng ghi nhận, công tác dự báo cũng được nâng cao. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cản trở sự phát triển của thị trường này.

Cụ thể, thị trường lao động thiếu sự liên thông, chất lượng thông tin về lao động và việc làm chưa cao, thiếu kết nối, hoặc đứt gãy... Kết quả dự báo cung - cầu lao động chưa đáp ứng yêu cầu của người dùng cả về thông tin, như chưa chỉ ra cụ thể nhu cầu tuyển lao động theo nghề, theo kỹ năng, trình độ; chưa kịp thời dự báo tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 tới cung - cầu lao động Việt Nam…

Để khắc phục được những hạn chế này, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang xây dựng Đề án “Nâng cao năng lực dự báo cung - cầu lao động”. Tuy nhiên, đây là đề án khó, chưa có tiền lệ, chưa có bài nghiên cứu bài bản, khiến cho công tác xây dựng Đề án gặp nhiều khó khăn.

TS Vũ Trọng Bình - Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) – cho biết, khi làm đề án về cung - cầu lao động, thấy có rất nhiều mô hình trên thế giới, với những kinh nghiệm khác nhau. Điều này cũng gây tranh cãi rất nhiều, bởi không biết mô hình nào là chính xác, mô hình nào không phù hợp. Tuy nhiên, quan điểm của chúng tôi là việc đầu tiên khi thực hiện đề án này là xác định chúng ta dự báo cho ai và để làm gì?

Từ xác định rõ quan điểm, ông Vũ Trọng Bình cho rằng, thứ nhất, Đề án dùng cho Trung ương - đấy là nhiệm vụ chính trị. Trung ương dùng dự báo cung cầu lao động để xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Đây là một công việc rất cần thiết. Thứ hai là để hoạch định quy hoạch địa bàn, đây là vấn đề dài hạn và trung hạn.

“Tuy nhiên, dự báo ngắn hạn cũng hết sức cần thiết, thậm chí là hằng tháng, nhất là trong thời điểm dịch Covid-19 vừa qua. Dù có hay không có thì chúng ta cũng phải phân tích để phục vụ trước hết là cấp tỉnh. Đối với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thì phải tổng hợp lại để báo cáo Chính phủ” - ông Vũ Trọng Bình cho hay.

Thực tế, trong đợt Covid-19 vừa qua, Cục Việc làm đã có báo cáo về kinh nghiệm quốc tế trong xử lý khủng hoảng bởi dịch Covid-19, phân tích chính sách của 115 nước, cập nhật thường xuyên từ tháng 3 cho đến tháng 9, làm hằng tháng; thậm chí có lúc làm hằng tuần khi tình hình căng thẳng. Tất cả đều có phân tích thị trường và đưa ra những dự báo ngắn hạn.

Không chỉ đưa dự báo tình hình người lao động mà còn có dự báo cho doanh nghiệp, xu thế dịch chuyển việc làm từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác. Ông Bình cũng đưa ra dẫn chứng, nếu chiến lược của Việt Nam là từ công nghiệp hóa phát triển công nghiệp phụ trợ, có nghĩa là chuyển từ giản đơn sang phụ trợ, rồi từ phụ trợ chúng ta đi thêm một bước nữa là nắm bắt công nghệ. Quá trình này đòi hỏi phải dự báo được sự dịch chuyển của các khâu, công đoạn như thiết kế, phụ trợ... của các chuỗi giá trị thế giới dịch chuyển vào Việt Nam, và dịch chuyển của các vị trí lao động trong các chuỗi giá trị đó như thế nào.

Vì vậy, theo Cục trưởng Cục Việc làm, cần có nhiều hệ thống đa tầng để thu thập dữ liệu và dự báo.

Để dự báo cho Trung ương và cấp tỉnh, thành phố, hiện Cục Việc làm đang xây dựng một hệ thống quan trắc thông tin 63 tỉnh, thành phố để nắm bắt nhanh tình hình. Tuy nhiên, thời gian qua, việc thu thập dữ liệu một cách thủ công, khó khăn khi sự kết nối giữa các bộ, ngành còn hạn chế và khó khăn về thu thập, xử lý, kinh phí, nên đòi hỏi dự báo chiến lược dài hạn phải có bộ dữ liệu, Big Data kết nối các dữ liệu khác nhau, phục vụ quá trình phân tích.

“Việc thu thập xử lý dữ liệu cần hướng tới xã hội hóa, cần hình thành những doanh nghiệp chuyên nghiệp trong việc thu thập, xử lý dữ liệu, chứ không hẳn chỉ dựa vào các cơ quan quản lý Nhà nước, các cơ quan nghiên cứu và các trường đại học" - Cục trưởng Cục Việc làm nhấn mạnh.

Thời gian tới, Cục Việc làm sẽ tiếp tục thúc đẩy để liên kết 63 sàn giao dịch việc làm của các trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước. Việc thúc đẩy liên kết các sàn để chia sẻ dữ liệu là hết sức quan trọng cho chính sức sống của các sàn giao dịch, giúp cho thị trường lao động phát triển và công tác hoạch định chính sách được bảo đảm.

Đến năm 2018, cả nước có 63 trung tâm dịch vụ việc làm trực thuộc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội các tỉnh, thành phố với 227 chi nhánh/điểm tiếp nhận thực hiện các dịch vụ việc làm và giải quyết chế độ bảo hiểm thất nghiệp.