Hiệp định WTO về tạo thuận lợi đầu tư cho phát triển mang lại cơ hội thu hút FDI bền vững

Ngày 15/9, tại phiên thảo luận trong khuôn khổ Diễn đàn công WTO, các thành viên tham gia đã chia sẻ quan điểm về Hiệp định WTO về tạo thuận lợi đầu tư cho phát triển (IFD) có thể tạo cơ hội cho các nước đang phát triển và kém phát triển nhất (LDC) thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho tương lai bền vững hơn. Phiên họp đã cập nhật những tiến bộ đáng kể đạt được trong các cuộc đàm phán IFD và cho biết rằng có thêm hai thành viên WTO – Bolivia và Tonga – đã tham gia đàm phán.

Trước đó, vào ngày 6/7, các thành viên WTO tham gia đàm phán về tạo thuận lợi đầu tư cho phát triển (IFD) đã công bố kết thúc đàm phán về văn bản của Hiệp định sau ba năm đàm phán dựa trên văn bản giữa hơn 110 thành viên WTO ở mọi cấp độ phát triển.

Thông báo này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong các cuộc đàm phán và nhấn mạnh mong muốn chung của các bên tham gia IFD rằng Thỏa thuận IFD sẽ đạt được một cột mốc khác tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 13 của WTO (MC13) sẽ được tổ chức tại Abu Dhabi vào tháng 2 năm 2024.

Đại sứ Sofía Boza, điều phối viên đàm phán, điều hành phiên họp, đã nhấn mạnh rằng số lượng thành viên tham gia sáng kiến này đã tăng đều đặn kể từ khi ra mắt tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 11 ở Buenos Aires vào năm 2017. Các cuộc thảo luận “đã diễn ra minh bạch, toàn diện và cởi mở đối với tất cả các thành viên WTO” và trong số hơn 110 thành viên tham gia, có 77 nước đang phát triển và 20 nước kém phát triển.

Tiềm năng to lớn của Hiệp định IFD thể hiện rằng đây sẽ là “hiệp định đầu tiên đặt ra các tiêu chuẩn toàn cầu nhằm giúp các thành viên WTO tạo ra một môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư”. Đại sứ Jung Sung Park của Hàn Quốc đã so sánh cuộc đàm phán của IFD với một cuộc thi ba môn phối hợp, cần phải nỗ lực nhiều hơn trong quá trình xây dựng MC13, bao gồm rà soát văn bản về mặt pháp lý, dịch sang tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha cũng như các hoạt động tiếp cận cộng đồng, cũng như việc đưa Hiệp định IFD vào bộ quy tắc của WTO.

Tại thời điểm các cuộc thảo luận ngày càng gia tăng về việc đưa trở lại và gần bảo vệ trong thương mại, một Hiệp định IFD có tính ràng buộc sẽ tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển và tái toàn cầu hóa. Việc đưa sáng kiến tuyên bố chung vào quy định của WTO như một thỏa thuận độc lập là lần đầu tiên trong lịch sử WTO.

Đại sứ Li Chenggang của Trung Quốc đã thay mặt cho nhóm các thành viên đang phát triển và LDC đã đưa ra sáng kiến IFD, cho biết hiện có hơn 10 thành viên WTO khác đã bắt đầu các thủ tục trong nước để có thể tham gia vào sáng kiến này.

Hiệp định IFD là một hành động toàn cầu nhằm khôi phục nền kinh tế toàn cầu. Theo Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), FDI toàn cầu đã giảm 26,7% từ 1,76 nghìn tỷ USD năm 2015 xuống còn 1,29 nghìn tỷ USD vào năm 2022, trong khi thâm hụt đầu tư hàng năm mà các nước đang phát triển phải đối mặt tiếp tục gia tăng trong thời gian qua. Hai năm - tăng từ 2,5 nghìn tỷ USD năm 2015 lên khoảng 4 nghìn tỷ USD vào năm 2022 mỗi năm.

Việc thiếu đủ vốn FDI sẽ cản trở những nỗ lực toàn cầu nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và đạt được các Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên hợp quốc vào năm 2030. Nếu Hiệp định IFD trở thành một hành động đa phương, nó sẽ góp phần xây dựng một hình thức chủ nghĩa đa phương mới tại WTO. Quyết định đưa Hiệp định vào khuôn khổ pháp lý của WTO “phải được đưa ra trên cơ sở đồng thuận”.

Khi các thành viên chuẩn bị cho MC13, Đại sứ Trung Quốc nhắc lại tinh thần thiện chí và hợp tác đã giúp các thành viên đạt được thành công chưa từng có tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 vào tháng 6 năm 2022. Các thành viên tận dụng Thỏa thuận IFD để mở đường cho MC13 thành công hơn.

Stephen Karingi - Giám đốc Ban Thương mại và Hội nhập Khu vực tại Ủy ban Kinh tế Liên hợp quốc về châu Phi (UNECA), cho biết Hiệp định IFD sẽ đặc biệt phù hợp với châu Phi, nơi đang chứng kiến tình trạng trì trệ FDI kéo dài, bộc lộ các vấn đề về cơ cấu ở lục địa này khi nó liên quan đến việc thu hút và giữ chân đầu tư trực tiếp nước ngoài.

Hiệp định Tạo thuận lợi đầu tư cho phát triển này thực sự rất quan trọng để khai thác toàn bộ tiềm năng FDI của châu Phi. Maha Gabbani, Phó Đại diện thường trực của Ả-rập Xê-út tại WTO, nhấn mạnh rằng văn bản đàm phán “có tính toàn diện và bền vững, lấy phát triển làm trung tâm, tạo điều kiện cải cách và mang lại hy vọng cho các nước đang phát triển và các nước kém phát triển” vì nó bao gồm các thủ tục hành chính hợp lý sẽ cho phép giảm bớt quan liêu và dỡ bỏ các rào cản thương mại.

Hiệp định cũng sẽ mang lại cơ hội bình đẳng, đặc biệt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) ở các nước đang phát triển và LDC, cũng như mức độ minh bạch cao sẽ cho phép các nhà đầu tư ở mọi cấp độ có được thông tin họ cần trong hoạt động của mình. Việc tích hợp Hiệp định vào cơ cấu pháp lý của WTO sẽ nhấn mạnh rằng tổ chức này “là nền tảng và là cơ quan giám sát quản trị thương mại toàn cầu”, trao quyền cho các nền kinh tế, tạo việc làm và khuyến khích sự phát triển bền vững. Nó cũng sẽ chứng minh và củng cố vai trò của WTO trong việc hội nhập và đưa ra phản ứng với bối cảnh tăng trưởng kinh tế.