Hải quan với cuộc chiến không khoan nhượng với ma túy

Bóc gỡ nhiều đường dây quy mô lớn

Theo đánh giá của ngành Hải quan, tình hình tội phạm ma túy diễn biến ngày càng phức tạp với các phương thức, thủ đoạn tinh vi, manh động và có yếu tố xuyên quốc gia.

Đặc biệt, các đường dây tội phạm ma túy quốc tế đang lợi dụng chính sách mở cửa, hội nhập và tạo thuận lợi thương mại của Việt Nam để biến nước ta thành địa bàn trung chuyển, vận chuyển ma túy và tiền chất. Hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh trên các tuyến đường bộ, đường biển và đường hàng không đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ bị lợi dụng cho các hoạt động phạm pháp này.

Tình hình tội phạm ma túy trên thế giới, đặc biệt tại khu vực Đông Nam Á tiếp tục diễn biến cực kỳ phức tạp, với quy mô ngày càng lớn và thủ đoạn ngày càng tinh vi, đặt ra những thách thức an ninh nghiêm trọng cho tất cả các quốc gia.

Các loại ma túy tổng hợp, đặc biệt là Methamphetamine và Fentanyl, đang thống trị thị trường bất hợp pháp toàn cầu. Theo báo cáo của Cơ quan Phòng chống Ma túy và Tội phạm của Liên Hợp Quốc (UNODC), việc sản xuất các loại ma túy này không còn giới hạn ở các khu vực truyền thống mà đã lan rộng ra nhiều nơi. Lý do chính là vì sản xuất ma túy tổng hợp từ các tiền chất (là các hóa chất hợp pháp, có ứng dụng trong công nghiệp, y tế, nghiên cứu… nhưng có thể bị lợi dụng để tổng hợp, sản xuất ma túy) có chi phí thấp, lợi nhuận cao, dễ sản xuất và không phụ thuộc vào mùa vụ như các loại ma túy có nguồn gốc tự nhiên (thuốc phiện, cocaine).

Đông Nam Á, đặc biệt là khu vực "Tam giác vàng" (biên giới giữa Myanmar, Lào và Thái Lan), tiếp tục là một trong những trung tâm sản xuất ma túy lớn nhất thế giới. Khu vực này đã chuyển từ sản xuất thuốc phiện truyền thống sang sản xuất methamphetamine với quy mô công nghiệp. Bất ổn chính trị tại một số khu vực, đặc biệt là ở bang Shan của Myanmar, đã tạo điều kiện cho các tổ chức tội phạm có tổ chức mở rộng hoạt động sản xuất ma túy với số lượng khổng lồ. Từ đây, ma túy được tuồn đi khắp Đông Nam Á và vươn ra các thị trường có giá trị cao hơn như Úc, New Zealand và Nhật Bản…

Với lực lượng Hải quan Việt Nam, triển khai những giải pháp quyết liệt, thời gian qua đã đấu tranh hiệu quả với tội phạm ma túy. Từ đầu năm 2025 đến nay, Hải quan đã phối hợp với các lực lượng, triệt phá nhiều chuyên án ma túy lớn. Tính từ ngày 15/12/2024 đến 14/7/2025, cơ quan Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ 125 vụ/152 đối tượng tội phạm ma túy, trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 54 vụ. Tang vật thu được khoảng 2,1 tấn ma túy các loại (gồm: 401,7 gram thuốc phiện; 155 kg cần sa; 35 kg heroin; 1,86 kg cocain; 1.500 kg ketamine; 309,3 kg và 1.903 viên ma túy tổng hợp; 106 kg và 60.000 viên ma túy khác)…

Những thủ đoạn tinh vi 

Công tác đấu tranh chống buôn bán, vận chuyển trái phép ma túy là công tác rất phức tạp, tội phạm ma túy luôn có sự móc nối của nhiều tổ chức tội phạm xuyên quốc gia và thường xuyên biến đổi trong phương thức hoạt động của các tổ chức tội phạm nhằm thực hiện hành vi phạm tội. Ngoài ra, tội phạm về ma túy còn lợi dụng triệt để cơ chế chính sách thông thoáng để thực hiện hành vi phạm tội trong môi trường thương mại điện tử, thương mại điện tử xuyên biên giới.

Từ các vụ việc về ma túy do cơ quan Hải quan chủ trì, phối hợp với các cơ quan chuyên trách về ma túy phát hiện, bắt giữ trong địa bàn hoạt động hải quan những tháng đầu năm cho thấy một số phương thức, thủ đoạn hết sức tinh vi, nhất là tuyến đường hàng không.

Những thủ đoạn tội phạm ma túy thường áp dụng như: Vận chuyển qua đường bưu điện và chuyển phát nhanh. Đây là một trong những thủ đoạn phổ biến nhất hiện nay. Tội phạm thường lợi dụng dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh để gửi ma túy từ nước ngoài về Việt Nam. Ma túy được cất giấu rất tinh vi trong các loại hàng hóa thông thường.

Tiếp đến là vận chuyển qua đường hàng không, tội phạm lợi dụng các chuyến bay quốc tế để vận chuyển ma túy.

Trên tuyến đường biển, các tổ chức tội phạm có khả năng chọn các doanh nghiệp chưa từng vi phạm pháp luật về hải quan để ủy thác xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài. Theo đó, ma túy được ngụy trang tinh vi trong các container hàng máy móc thiết bị, nguyên liệu sản xuất (hạt nhựa, nhựa tái sinh – hàng hóa ít rủi ro về thuế và chính sách xuất nhập khẩu...), các lô hàng thực phẩm, cà phê, nông sản, hải sản đông lạnh...

Để qua mắt cơ quan chức năng, tội phạm ma túy sử dụng nhiều phương thức cất giấu tinh vi như giấu bằng cách bọc nhiều lớp giấy nhôm để giữ giữa hai lớp vải của túi xách, đế giày, trong hàng thủ công mỹ nghệ. Đối tượng có khả năng sử dụng địa chỉ giả gửi hàng hoặc thông qua dịch vụ đại lý khai thuê làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa là quà biếu cá nhân để né tránh trách nhiệm khi bị phát hiện…

Để đấu tranh hiệu quả với tội phạm ma túy, lực lượng Hải quan đã xây dựng kế hoạch, đưa ra nhiều giải pháp, trong đó xác định địa bàn, tuyến trọng điểm, tuyến trung chuyển, đối tượng trọng điểm để có phương án đấu tranh. Tập trung vào khu vực sân bay, cảng biển, khu công nghiệp, khu chế xuất, công nghệ cao… mà tổ chức, đối tượng tối phạm ma túy lợi dụng hoạt động.