Thành lập vào ngày 7/5/1955, 70 năm qua Hải quân Việt Nam đã hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, an ninh quốc phòng, an ninh trên biển.

Hải quân Việt Nam có nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vững chắc vùng biển, đảo thuộc chủ quyền quốc gia, sẵn sàng chiến đấu, độc lập hoặc hiệp đồng tác chiến, đánh bại cuộc tiến công xâm lược trên hướng biển; giữ vững an ninh trật tự, đấu tranh với mọi hành vi vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và lợi ích quốc gia của Việt Nam trên biển; tham gia phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn; bảo vệ hoạt động kinh tế biển và các hoạt động khác trên các vùng biển, đảo theo quy định của pháp luật Việt Nam và luật pháp quốc tế.

Thành lập ngày 07/5/1955, Quân chủng Hải quân là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ trên các vùng biển, đảo của Việt Nam và xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân trên biển.

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao, ngày 24/01/1959, Bộ Quốc phòng ra Nghị định số 320/NĐ thành lập Cục Hải quân thay Cục Phòng thủ bờ bể.

Cục Hải quân vừa thành lập, vừa phối hợp với các quân chủng, binh chủng bạn và nhân dân ven biển bảo vệ trật tự an ninh trên biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc. Bảo vệ quyền lợi quốc gia và nhân dân làm ăn trên biển, sẵn sàng đập tan mọi âm mưu hoạt động gián điệp và xâm lược của địch, từng bước hình thành một Quân chủng của Quân đội nhân dân Việt Nam, dần đảm đương vai trò làm nòng cốt trong nhiệm vụ bảo vệ vùng biển miền Bắc xã hội chủ nghĩa.

Một trong những chiến thắng vang dội của Hải quân Nhân dân Việt Nam (Hải quân Việt Nam) không thể không nói đến chiến thắng trận đầu.

Đêm ngày 4/8/1964, chính quyền Mỹ dựng lên vụ "Vịnh Bắc Bộ" vu cáo cho Hải quân Việt Nam cố ý tấn công tàu chiến Mỹ ở vùng biển quốc tế, để lấy cớ ngày 5/8/1964 dùng lực lượng không quân tập kích ác liệt vào lực lượng Hải quân Việt Nam từ sông Gianh, Cửa Hội, Lạch Trường đến Bãi Cháy, nhằm tiêu hao lượng tàu chiến đấu, quân cảng, kho tàng, nhiên liệu của Hải quân Việt Nam.

Trong trận đầu thử lửa, Hải quân Việt Nam đã hiệp đồng chặt chẽ với bộ đội phòng không quốc gia, công an vũ trang, dân quân tự vệ các địa phương đập tan cuộc tập kích bằng Không quân của Mỹ, đã bắn rơi 8 máy bay, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống Trung uý giặc lái An-vơ-rét (là phi công đầu tiên bị bắt ở miền Bắc).

Chiến thắng ngày 2 và 5/8/1964 là thắng lợi có ý nghĩa về chính trị, có tiếng vang lớn trên thế giới của quân và dân Việt Nam. Ngày 2 và 5/8/1964, mãi mãi trở thành ngày truyền thống đánh thắng trận đầu của Hải quân Việt Nam và của quân, dân miền Bắc.

Trong giai đoạn 1964-1975, Hải quân Việt Nam tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc, cùng quân dân cả nước đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và Hải quân của đế quốc Mỹ, bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa.

Cụ thể, giai đoạn này, Hải quân Việt Nam đã vượt qua mọi khó khăn, ác liệt chiến đấu anh dũng, bắn rơi 118 máy bay, bắn chìm và bị thương 45 tàu thuyền của địch, góp phần đánh thắng chiến tranh leo thang phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ.

Để chi viện cho cách mạng miền Nam, cùng với Đoàn 559 mở đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn. Đoàn 759 (tiền thân của Đoàn 125) được thành lập ngày 23/10/1961 để mở đường Hồ Chí Minh trên biển.

Trong suốt 14 năm vận chuyển chi viện cho chiến trường miền Nam, Hải quân Việt Nam đã chấp nhận mọi hy sinh, gian khổ, mưu trí vượt qua các tuyến bao vây, phong toả, đối phó với từng thủ đoạn của địch; sáng tạo nhiều phương thức hoạt động độc đáo, táo bạo; hình thành nhiều tuyến, mở hàng chục bến bãi thuộc hầu hết các tỉnh ven biển miền Nam, đến tận cùng của đất nước và sát cửa ngõ Sài Gòn; vận chuyển kịp thời và đúng thời cơ hàng ngàn tấn vũ khí, đạn dược, thuốc men, hàng chục ngàn lượt người đến những chiến trường khó khăn nhất, nơi mà con đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn chưa vươn tới được, góp phần chi viện đắc lực cho cách mạng miền Nam.

Trong chiến dịch mùa Xuân năm 1975, Hải quân Việt Nam đã huy động đến mức cao nhất lực lượng tàu thuyền chiến đấu và vận tải để đưa gần 4.000 cán bộ, chiến sỹ đi chiến đấu và phục vụ chiến đấu, chở pháo, xe tăng, vũ khí các loại từ hậu phương miền Bắc vào chiến trường miền Nam.

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh đã kết thúc thắng lợi vẻ vang, non sông đất nước ta liền một dải. Cách mạng Việt Nam chuyển sang thời kỳ mới.

Thực hiện nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới, Hải quân Việt Nam vừa thực hiện điều chỉnh tổ chức, bố trí, sắp xếp lại lực lượng, chuyển từ nhiệm vụ huấn luyện và chiến đấu sang nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; vừa phải tham gia quản lý, ổn định vùng mới giải phóng, giải quyết nhiều vấn đề sau chiến tranh và làm kinh tế.

Trước yêu cầu xây dựng từng bước chính quy, hiện đại, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ vững chắc Tổ quốc, ngày 26/10/1975, Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 141/QĐ-QP tổ chức 5 vùng duyên hải: Vùng 1, Vùng 2, Vùng 3, Vùng 4, Vùng 5 trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân, mỗi Vùng tương đương cấp sư đoàn, có nhiệm vụ phụ trách từng khu vực duyên hải được phân công.

Một trong những dấu ấn quan trọng làm nên trang sử vẻ vang của Hải quân Việt Nam đó là thực hiện nhiệm vụ bảo vệ vùng biển Tây Nam và làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia (1979-1989) và giúp đỡ Lào.

Để đáp ứng tình hình mới, củng cố và phát triển lực lượng, xây dựng Hải quân Việt Nam theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ IX đã quyết định Hải quân là một trong 5 đơn vị đầu tiên của toàn quân được đầu tư xây dựng hiện đại. Từ đây, Hải quân nhân dân Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn xây dựng mới, xây dựng Quân chủng Hải quân hiện đại.

Trong giai đoạn này, Quân chủng được đầu tư mua sắm nhiều vũ khí trang bị kỹ thuật, phát triển lực lượng tiến thẳng lên hiện đại với đủ 5 thành phần lực lượng: Tàu mặt nước; tàu ngầm; không quân Hải quân; pháo binh - tên lửa bờ; hải quân đánh bộ - đặc công Hải quân; ngoài ra còn có các đơn vị, lực lượng phục vụ, bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, nghiên cứu khoa học kỹ thuật quân sự Hải quân...

Đồng thời, Quân chủng tiếp tục đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng huấn luyện, xây dựng, bổ sung hoàn thiện các phương án chiến đấu; tổ chức thực hiện nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn trên biển; củng cố thế trận quốc phòng - an ninh trên các khu vực, trọng tâm là ở quần đảo Trường Sa, nhà giàn DK1 và các vùng biển, đảo trọng điểm khác.

Công tác đối ngoại quốc phòng của Quân chủng đã thực hiện tốt. Các hoạt động đối ngoại quân sự tiếp tục được tăng cường, ngày càng mở rộng và đi vào chiều sâu. Tiếp tục củng cố và tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị với Hải quân các nước láng giềng, khu vực và thế giới, nhằm nâng cao vị thế và uy tín của Hải quân Việt Nam, góp phần duy trì môi trường hòa bình, ổn định trên biển để phát triển đất nước.

Trải qua 70 năm xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ trong Quân chủng bằng mồ hôi, công sức và cả xương máu của mình nối tiếp nhau xây đắp và tô thắm truyền thống vẻ vang “Chiến đấu anh dũng; mưu trí, sáng tạo; làm chủ vùng biển; quyết chiến, quyết thắng”.

Hải quân Việt Nam đã lập nhiều thành tích, chiến công xuất sắc và đặc biệt xuất sắc, có những chiến công như huyền thoại, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Trong giai đoạn cách mạng mới, tình hình thế giới và khu vực dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Đất nước ta vẫn còn không ít khó khăn thách thức. Các thế lực thù địch với những âm mưu thủ đoạn vô cùng tinh vi, xảo quyệt tiếp tục chống phá quyết liệt hơn, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa, “phi chính trị hóa” quân đội.

Trên Biển Đông, tiếp tục diễn biến phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường hòa bình, ổn định trong nước và khu vực.

Quân chủng Hải quân đã và đang bước vào thời kỳ mới - thời kỳ xây dựng Quân chủng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại với đầy đủ các thành phần lực lượng chiến đấu. Nhiệm vụ làm nòng cốt trong quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc đang đặt ra những yêu cầu cao hơn.

Phát huy truyền thống 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành; để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong thời kỳ mới, thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân Việt Nam tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, tích cực, chủ động làm tốt chức năng tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng trong xử lý các vấn đề về biên giới lãnh thổ trên biển, thực hiện thắng lợi chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển.