Gói 30.000 tỷ đồng - Nhà nước không thể mãi bao cấp

Ông Nguyễn Đức Kiên - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - Đại biểu đoàn Sóc Trăng

Thưa ông, từ ngày 1/6 tới, gói 30.000 tỷ đồng giải ngân cho người thu nhập thấp có nhu cầu mua nhà sẽ kết thúc. Người dân đã vay tiền mua nhà không được hưởng lãi suất ưu đãi mà phải chịu lãi suất theo thị trường. Với mức thu nhập của người dân còn thấp, quan điểm của ông là gì khi nhiều người cho rằng nên kéo dài gói vay này?

Ta đang xây dựng nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa. Tại sao lại cứ đòi bao cấp mãi thế?

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, tốc độ giải ngân gói 30.000 tỷ đồng hiện ở mức 70%. Từ trước đến nay, gói vay này vẫn được nhận định là tốc độ giải ngân chậm. Có nhiều ý kiến nhận định rằng với thời điểm kết thúc gói vay đang đến rất gần, tốc độ giải ngân trong những ngày tới sẽ là giải ngân ảo. Ông nhận định gì về điều này?

Về lo ngại sẽ có giải ngân ảo, tôi cho rằng chỉ lo thế thôi, thực tế, ta phải chấp nhận những tháng đầu, những năm đầu tốc độ giải ngân có thể chậm và những tháng sau, năm sau, tốc độ giải ngân tốt hơn.

Với mức độ giải ngân hiện đã đạt 70%, đến ngày 1/6, tức là sau 3 năm, mức độ giải ngân gói vay này có thể lên khoảng 90%. Đây là mức giải ngân tương đối tốt.

Với những người đã vay rồi, hợp đồng còn kéo dài đến sau ngày 1/6, họ mong muốn Chính phủ sẽ tiếp tục kéo dài thời điểm hưởng lãi suất ưu đãi với khoản đã vay?

Vậy tôi đặt câu hỏi ngược lại, tại sao người mua không tìm các gói vay theo thời hạn 36 tháng như yêu cầu của gói 30.000 tỷ đồng mà đến cuối cùng mới chạy nước rút?

Với một căn hộ giá 600 - 800 triệu, người mua nhà phải có trách nhiệm với chính tiền của mình. Nhà nước không thể lo cho người dân và bao cấp mãi được. Tất cả những điều khoản đã được ghi rõ ràng trong hợp đồng và trách nhiệm của người mua nhà là phải tìm hiểu kỹ càng những điều khoản đó để không xảy ra tình trạng như hiện nay.

Gói vay 30.000 tỷ đồng được triển khai khi nền kinh tế đang gặp khó khăn, tốc độ tăng trưởng chỉ ở mức hơn 5%. Thời điểm đó, Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước thông qua gói hỗ trợ kích cầu để kích thích thị trường bất động sản ở phân khúc nhà ở xã hội và nhà ở cho người thu nhập thấp để khơi thông “cục máu đông” trong nền kinh tế. Gói 30.000 tỷ đồng dự tính đến hết thời hạn sẽ giải ngân được khoảng 90%, “cục máu đông” bất động sản đã được giải quyết. Như vậy vai trò của gói hỗ trợ đã hoàn thành.

Trong nền kinh tế thị trường, nếu người dân không thay đổi, không cập nhật tình hình và giữ thói quen cũ thì không thể được bởi Nhà nước không thể lo cho mãi được.

Nhiều người có thu nhập thấp mong muốn kéo dài gói vay hoặc có thêm những gói hỗ trợ cho vay tương tự?

Mong muốn mang lại lợi ích cho mình là tốt nhưng không thể vì lợi ích của mình mà ảnh hưởng chung đến lợi ích của cả nước. Gói 30.000 tỷ đồng phải đặt trong tổng thể nền kinh tế vĩ mô chứ không thể vì một nhóm lợi ích trong thị trường bất động sản để Nhà nước phải tung ra một gói mới hoặc kéo dài gói đó, gây ra bất ổn về kinh tế vĩ mô.

Có một khâu đột phá trong Hiến pháp năm 2013 là Nhà nước có trách nhiệm đảm bảo quyền có chỗ ở cho người dân (chứ không phải đảm bảo quyền sở hữu nhà ở cho người dân). Khi người dân đã mua nhà, đã ký hợp đồng, họ phải biết thời hạn đến khoản vay là bao giờ, phải có trách nhiệm với đồng tiền của họ, phải thảo luận hợp đồng bán nhà với người bán. Người bán cũng có trách nhiệm phải chia sẻ lợi nhuận cho người mua thông qua đàm phán chứ không phải dồn tất cả chi phí cho Nhà nước. Tiền ở gói 30.000 tỷ đồng là tiền thuế của nhiều người khác đóng vào để cho vay. Cho nên điều gì cũng có giới hạn. Không thể đòi hỏi tất cả người dân khác phải đóng góp mãi để cho một nhóm người vay được.

Thời điểm này, ta phải quay lại hỗ trợ người dân nhờ Ngân hàng chính sách xã hội. Ngân hàng chính sách xã hội có vốn lớn gấp nhiều lần so với gói 30.000 tỷ đồng. Khi chuyển sang ngân hàng, thỏa thuận cũng có thời hạn dài lâu chứ không phải ngắn như gói 30.000 tỷ đồng. Gói 30.000 tỷ đồng là chính sách đơn giản để thử nghiệm, có tác dụng an sinh xã hội, khơi thông dòng chảy cho tín dụng (điển hình là bất động sản). Khoản vay từ Ngân hàng chính sách xã hội sẽ mang tính dài lâu, có tính định chế trong xã hội. Điều đó tốt hơn nhiều.

Với những người đã vay và đến hạn nhưng chưa giải ngân hết được cần trao đổi lại với chủ đầu tư dự án để đàm phán lại. Tiếp theo, cầm hợp đồng sang Ngân hàng chính sách xã hội để có một khoản vay khác, bù lại cho khoản này. Các quy định của ta đã cho phép điều này.

Khi gói 30.000 tỷ đồng dừng lại sẽ còn hỗ trợ khác của Ngân hàng Chính sách xã hội. Đây là điều cần phải làm rõ để không tạo ra sự hoang mang trong người dân. Đã làm chính sách vĩ mô là làm dài hơi chứ không nhìn vào cái trước mắt.