Gỡ nút thắt vốn, đất đai cho doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao

Chiều ngày 17/12, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức Diễn đàn Phát triển hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Vốn, đất đai... “buộc chân” doanh nghiệp

Nhìn lại chặng đường 12 năm xây dựng và phát triển, ông Trần Đức Minh - Tổng giám đốc, Chủ tịch HĐQT Triso Group - chia sẻ, doanh nghiệp đã trải qua không ít khó khăn. Cụ thể, về quy hoạch đất đai, việc quy hoạch đất đai cho việc sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, thời gian thuê đất sử dụng còn ngắn hạn. Trong khi vốn đầu tư lại khá lớn, tỷ lệ rủi ro trong quá trình sản xuất lại không hề nhỏ. Điều này khiến các doanh nghiệp không dám mạo hiểm. Thậm chí, kỹ thuật canh tác cũ, lạm dụng phân bón hóa học nhiều năm khiến đất bạc màu, cằn cỗi… Doanh nghiệp tiếp cận được quỹ đất mất rất nhiều thời gian và nhân công để cải tạo đất. Trong khi đó, các sản phẩm nông sản theo mô hình nông nghiệp công nghệ cao tiêu thụ trên thị trường còn hạn hẹp, khả năng cạnh tranh kém. Nguyên nhân do nhiều loại nông sản chưa có thương hiệu, xuất khẩu dạng thô.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Diễm Hằng - Giám đốc Công ty CP Nông trại hữu cơ Việt Nam - cho biết, chi phí đầu tư ban đầu của nông nghiệp công nghệ cao thường cao hơn bình thường 2-4 lần. Trong khi đó, giai đoạn đầu, khi chuyển sang sản xuất công nghệ cao không mang lại lợi ích kinh tế ngay do phân hữu cơ và các chế phẩm sinh học có tác dụng chậm.

Còn theo ông Trần Văn Tân - Tổng giám đốc Công ty CP Xây dựng và thương mại phong cách mới (Queen Farm) - chia sẻ, năm 2017, ông bắt tay vào làm nông nghiệp công nghệ cao. Tuy nhiên, cũng như các đơn vị đầu tư trong kinh doanh lĩnh vực nông nghiệp khác, Queen Farm cũng gặp rất nhiều khó khăn như việc tiếp cận với các cơ chế chính sách của Nhà nước. Vốn cũng là một khó khăn lớn đối với công ty. Để có được vốn ban đầu để đầu tư mua lại đất nông nghiệp của người dân đã là một vấn đề nan giải, chưa kể đến vốn để đầu tư các công trình hạng mục phục vụ cho sản xuất như nhà màng, nhà lưới… Các ngân hàng còn đang có rất ít các nguồn vốn vay cho nông nghiệp, chưa kể việc tiếp cận được còn phải chuẩn bị rất nhiều thủ tục mà doanh nghiệp làm nông nghiệp rất khó để đáp ứng.

Khó khăn của công ty còn nằm ở vấn đề công nghệ. Các công nghệ tiên tiến ở trên thế giới còn chưa phổ biến ở Việt Nam. Dẫn đến, công ty chúng tôi phải tự liên hệ với các đối tác chuyển giao công nghệ ở nước ngoài như Nhật Bản, Bỉ, Đức… Khó khăn trong việc tích tụ ruộng đất cũng "buộc chân" doanh nghiệp. Việc người dân bỏ ruộng đất đang ngày càng phổ biến, tuy nhiên khi doanh nghiệp muốn tích tụ ruộng đất của người dân để xây dựng khu nông nghiệp công nghệ cao thì gặp phải rất nhiều vấn đề.

Là người làm nông nghiệp thực tế, tự sản xuất nguồn nguyên liệu, băn khoăn lớn nhất là tiếp cận nguồn vốn, khoa học công nghệ, bà Nguyễn Thị Bảo Hiền - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hiền Lê (Hiền Lê Group) - chia sẻ, hiện tại chúng tôi không được tiếp cận ngân hàng vì đi ngân hàng nào cũng yêu cầu phải thế chấp. “Ô tô thế chấp được ngay nhưng máy cày, máy gặt đập thì không thế chấp được. Hàng tỷ đồng một cái máy nhưng về thế chấp không vay được tiền từ ngân hàng. Đó là điều bất cập. Sản xuất bền vững, đến nay, chúng tôi khẳng định chưa có lãi vẫn phải bù lỗ chạy máy móc, nguyên liệu coi như bù lỗ mỗi tháng vào lĩnh vực nông nghiệp từ 1,5 - 3 tỷ đồng. 5 năm nay tôi đã mất hàng trăm tỷ đồng vào ngành nông nghiệp nhưng tôi vẫn làm vì tự hào nông sản đứng hàng đầu”, bà Hiền nói.

Tại diễn đàn, các doanh nghiệp đề xuất Chính phủ, Nhà nước cần tạo thêm cơ chế khuyến khích, ưu đãi kích cầu thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, đẩy mạnh thực hiện tích tụ ruộng đất, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, tăng cường sự liên kết giữa 4 nhà nhằm tạo được cầu nối cho sản phẩm nông nghiệp tiếp cận thị trường. Đồng thời, mong muốn Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn vay. Xác nhận quyền tài sản trên đất nông nghiệp (nhà lưới, nhà màng, nhà kính, hệ thống tưới tiêu…) để doanh nghiệp có cơ sở tiếp cận được nguồn vốn từ ngân hàng.

Cần tiếp tục hoàn thiện chính sách

Trước những khó khăn mà doanh nghiệp đang gặp phải, ông Hà Văn Thắng - Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao - kiến nghị các bộ, ngành liên quan tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích các cơ sở sản xuất kinh doanh nông nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao như đơn giản hóa thủ tục cho vay, hoàn thiện tiêu chí doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao theo hướng định lượng rõ ràng, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp này tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi dành cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao.

Theo ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - để khoa học công nghệ thực sự thúc đẩy sự phát triển ngành nông nghiệp, trong thời gian tới, tiếp tục cần sự quan tâm của các bộ, ngành, địa phương hoàn thiện chính sách khuyến khích, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, cùng với đó cần sự đồng bộ trong toàn hệ thống để đưa các chính sách vào thực tiễn một cách thực sự để thực thi hiệu quả, góp phần đưa nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững.

PGS.TS. Đào Thế Anh - Phó Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam, cần tăng cường đầu tư kinh phí cho hệ thống các đơn vị nghiên cứu trong lĩnh vực NN&PTNT của Việt Nam đạt mức tương đương với các nước trong khu vực (0,5% GDP nông nghiệp). Hoặc có thể đầu tư cho khoa học công nghệ nông nghiệp bằng cách đề xuất với Chính phủ trích 0,5% kim ngạch xuất khẩu để đầu tư lại cho khoa học công nghệ. Như vậy, với trên 40 tỷ USD xuất khẩu nông sản của các năm 2018-2020, chúng ta có khoảng 200 triệu USD đầu tư lại cho nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, gấp 4 lần kinh phí của Nhà nước đầu tư cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở thời gian hiện tại.