Giám sát thực hiện bảo vệ môi trường trên phạm vi cả nước

Tập trung đánh giá việc bố trí, sử dụng nguồn lực cho bảo vệ môi trường

Sáng 7/1/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về đề cương giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về đề cương giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” - Ảnh: P.T

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, đại diện Đoàn giám sát cho biết, mục đích của việc giám sát là xem xét, đánh giá việc thể chế hóa chủ trương của Đảng, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường; việc thực hiện chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường.

Trên cơ sở đó, đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp (xây dựng, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường và tổ chức thực hiện) để phát huy các kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế, tiếp tục đẩy mạnh, thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường.

Hoạt động giám sát phải bảo đảm yêu cầu là việc đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp về bảo vệ môi trường cần bám sát các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu tổng quát và các mục tiêu cụ thể được xác định trong các văn kiện của Đảng và quy định của pháp luật có liên quan. Việc tiến hành giám sát đúng quy định pháp luật; bảo đảm tính toàn diện, khách quan, trung thực và tiến độ theo kế hoạch.

Đối tượng giám sát gồm: Chính phủ; các Bộ thuộc các lĩnh vực: Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Xây dựng, Giao thông vận tải, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Công Thương, Y tế, Công an, Quốc phòng; Ủy ban nhân dân 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các cơ quan, tổ chức có liên quan.

Về phạm vi giám sát, ông Huy cho hay, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trên phạm vi cả nước kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2024 và các thời kỳ trước và sau có liên quan.

Nội dung giám sát tập trung vào các nội dung chính như: Việc ban hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường gồm đánh giá việc thể chế hóa chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường; đánh giá kết quả xây dựng, ban hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật để triển khai thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; việc lập và thẩm định Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp - Ảnh: P.T

Việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường gồm: Đánh giá việc tổ chức thi hành, thực hiện chính sách pháp luật và nội dung quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường. Trong đó, tập trung đánh giá một số nội dung trọng tâm sau: Việc bố trí và sử dụng nguồn lực cho bảo vệ môi trường; việc lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; việc lập, thẩm định, phê duyệt đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC), đánh giá tác động môi trường (ĐTM); việc thực hiện các nội dung bảo vệ môi trường trong các quy hoạch, công tác đánh giá ĐMC, ĐTM.

Bên cạnh đó, hoạt động kiểm soát ô nhiễm gồm kiểm soát nguồn ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường (chất lượng môi trường nước, chất lượng môi trường không khí); chống ngập úng ở các đô thị; việc quản lý chất thải (quản lý chất thải rắn sinh hoạt, quản lý nước thải đô thị, quản lý chất thải trong hoạt động nông nghiệp, y tế và xây dựng); công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường và xử lý vi phạm, đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường; tổ chức phát triển thị trường các-bon, trong đó có nội dung trao đổi tín chỉ các-bon rừng.

Về phương thức giám sát: Đoàn giám sát thực hiện các hoạt động giám sát theo quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Quy chế Tổ chức thực hiện một số hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội ban hành kèm theo Nghị quyết số 334/2017/UBTVQH14 của UBTVQH.

Sẽ giám sát trực tiếp tại những địa phương nào?

Theo ông Lê Quang Huy, tiến độ triển khai hoạt động giám sát đã được thể hiện trong Báo cáo số 685/BC-ĐGS của Đoàn giám sát và Phụ lục đính kèm, gồm các nhóm hoạt động chủ yếu: Xây dựng Kế hoạch giám sát chi tiết và các Đề cương báo cáo; các đối tượng chịu sự giám sát gửi báo cáo về Đoàn giám sát; tổ chức 4 phiên họp của Đoàn giám sát; làm việc với Chính phủ, bộ, ngành, cơ quan, tổ chức có liên quan, tổ chức 4 Đoàn công tác giám sát tại địa phương, tổ chức hội thảo, tọa đàm; xây dựng dự thảo Báo cáo kết quả giám sát, dự thảo Nghị quyết giám sát chuyên đề.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy

Đáng chú ý, tổ chức 4 Đoàn công tác (do 4 lãnh đạo Đoàn giám sát là Trưởng Đoàn công tác) giám sát trực tiếp tại 15 địa phương (TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, TP. Đà Nẵng; TP. Cần Thơ, các tỉnh Bình Dương, Long An, Trà Vinh; TP. Hải Phòng, các tỉnh Thái Nguyên, Quảng Ninh, Bắc Ninh; các tỉnh Thanh Hóa, Quảng Ngãi, Bình Thuận, Lâm Đồng). Thời gian giám sát tại địa phương, dự kiến từ cuối tháng 6 đến trước ngày 31/7/2025.

Đồng thời, tổ chức làm việc với các bộ thuộc lĩnh vực: Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Xây dựng, Giao thông vận tải, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Công Thương, Y tế; tổ chức làm việc với Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Tổng công ty Xi măng Việt Nam. Thời gian làm việc, dự kiến tháng 6-7/2025; thời gian, nội dung và hình thức làm việc cụ thể do Trưởng Đoàn giám sát quyết định căn cứ vào yêu cầu thực tế.

Tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị bên cạnh việc đi giám sát tại một số địa phương thì cần xác định nội dung trọng tâm trên phạm vi cả nước để tránh dàn trải. Ví như kinh tế tuần hoàn có ở nhiều địa phương và đây là mô hình giải quyết ô nhiễm rất tốt.

Ông Phương cũng lưu ý, vấn đề rác thải sinh hoạt, ô nhiễm làng nghề, ô nhiễm tại khu đô thị, sông, ven biển sau giám sát phải có chuyển biến cụ thể. Đồng thời, cần đưa ra dự báo về rác thải điện tử như pin, xe điện, pin mặt trời. Đây là vấn đề có nguy cơ trong tương lai do đó cần có dự báo và đánh giá.

"Sau khi Luật bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thì vấn đề thủ tục hành chính và hướng dẫn tiêu chuẩn quy chuẩn trong đánh giá tác động môi trường ĐTM còn nhiều nhiêu khê" - ông Phương chỉ rõ.

Tổng Thư ký Quốc hội Lê Quang Tùng cho rằng, trong giám sát cần lựa chọn các địa phương, đưa ra các tiêu chí lựa chọn địa phương để giám sát kỹ hơn. Ví dụ, Hà Nội quan tâm giám sát về chất lượng không khí. Còn Thái Nguyên là nơi có nhiều làng nghề thì quan tâm giám sát về vấn đề xử lý nước thải tại các làng nghề.

Tổng Thư ký Quốc hội Lê Quang Tùng phát biểu

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đặt vấn đề, đa phần rác thải là thực hiện chôn lấp, ít có địa phương có nhà máy đốt rác. Do đó, trong giám sát cần chỉ rõ những địa phương làm tốt xử lý rác thải, địa phương chưa thực hiện tốt xử lý rác thải. Hay, tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, việc xử lý nước thải có đảm bảo hay không, hay xả thẳng ra kênh, ra sông. Đây là những vấn đề cần đánh giá cho kỹ.

Bên cạnh đó, trong giám sát cần chỉ ra các hạn chế, xử lý dứt điểm hiện tượng nóng về môi trường tại các địa phương, tìm được nguyên nhân chủ quan, khách quan ở từng đơn vị địa phương xem có quan tâm đến môi trường hay không? Không chỉ quản lý nhà nước mà còn ý thức của người dân, từng hộ dân phải phân loại rác, không xả rác bừa bãi. Đặc biệt, quan tâm tới vấn đề rác thải y tế, bởi rác thải y tế nếu xử lý không khéo sẽ ảnh hưởng tới vấn đề môi trường. Ngoài ra, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm gắn với việc bảo vệ môi trường.

“Đây là chuyên đề nóng, trúng, đúng nên cần nhiều đoàn đi, khảo sát nắm tình hình chứ không phải chỉ đi trong 1-2 ngày. Vừa qua nhiều Đoàn giám sát đã thực hiện rất tốt. Như giám sát về vấn đề nhà ở, kinh doanh bất động sản đã có báo cáo khá dài, đầy dặn và chỉ ra nhiều điểm chưa được” - Chủ tịch Quốc hội nói.