Giải pháp nào rút ngắn khoảng cách?

Vốn có, khó tiếp cận

Theo ông Nguyễn Kim Hùng - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tái cấu trúc DN Việt (VERCO) - hiện nguồn vốn từ các quỹ được chia thành hai loại: Quỹ của Nhà nước (Quỹ thuộc Chính phủ và địa phương quản lý - Quỹ Phát triển DNNVV, Quỹ Bảo lãnh tín dụng DNNVV) và các quỹ đầu tư tư nhân trong và ngoài nước. Đây là các kênh vốn rất quan trọng đối với hoạt động sản xuất - kinh doanh của các DN, bên cạnh các kênh khác như vốn tín dụng ngân hàng, các định chế tài chính… Cả nước hiện có hơn 600.000 DN đang hoạt động, trong đó hơn 98% là DNNVV - những DN không mạnh về tiềm lực tài chính và luôn cần nguồn vốn dẫn, dù từ bất cứ kênh vốn nào, tuy nhiên, việc tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ lại không hề đơn giản.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa khó tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ

Điển hình, Quỹ Phát triển DNNVV đã được thành lập từ năm 2014 với số vốn điều lệ là 2.000 tỷ đồng, nhưng đến nay, quỹ này mới ký kết cho vay thông qua ủy thác cho ngân hàng thương mại được 145 tỷ đồng. Tương tự với Quỹ Bảo lãnh tín dụng DNNVV, cả nước có 27 quỹ đang hoạt động với tổng vốn điều lệ thực có khoảng trên 1.400 tỷ đồng, trong đó có hơn 1.300 tỷ đồng là vốn ngân sách, nhưng đến nay các quỹ này mới chỉ bảo lãnh được khoảng trên 4.100 tỷ đồng vốn vay.

Tính đến cuối năm 2017, có khoảng trên 40 quỹ đầu tư tư nhân hoạt động tại Việt Nam, trong đó phần lớn là các quỹ đầu tư nước ngoài, nhưng số lượng DN Việt tiếp cận thành công nguồn vốn này không đáng kể.

Nguyên nhân và giải pháp

Phân tích nguyên nhân, nhiều chuyên gia cho rằng, trước hết do đa phần DNNVV có quy mô vốn chủ sở hữu và năng lực tài chính hạn chế, công nghệ lạc hậu, thông tin DN thiếu minh bạch… nên trình độ, năng lực trong quản lý, quản trị DN yếu dẫn đến những hạn chế trong hoạch định các kế hoạch, chiến lược kinh doanh, hiệu quả hoạt động… Trong khi đó, DN muốn tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ phải chứng minh được rất nhiều vấn đề, từ báo cáo tài chính 2 năm liên tiếp không lỗ; có chiến lược kinh doanh, phương án kinh doanh khả thi; yêu cầu có tài sản đảm bảo…

Để khắc phục, các chuyên gia khuyến nghị, cùng với việc nhà nước sớm hình thành khung pháp lý đầy đủ, phù hợp cần bổ sung những giải pháp để đẩy mạnh sự phát triển của thị trường tài chính thứ cấp một cách đồng bộ. Song song với đó là tái cơ cấu thị trường vốn dài hạn… nhằm tăng quy mô thị trường vốn - tài chính Việt Nam. Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các quỹ và các tổ chức tín dụng nhận ủy thác về thẩm định, xử lý rủi ro, đồng thời, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong quy trình thẩm định của các ngân hàng ủy thác, hạn chế việc cứng nhắc trong áp dụng, nhất là việc chấp thuận đối với tài sản đảm bảo.

Với DN, cần nâng cao năng lực quản lý, quản trị DN, trình độ chuyên môn, kỹ năng thuyết trình dự án với nhà đầu tư… Đặc biệt, tăng cường tính minh bạch các hoạt động trên sổ sách, nhất là cấu trúc vốn và dòng tiền dự phòng…