Giải pháp của các chính phủ ứng phó khi giá nhiên liệu tăng cao kỷ lục

Theo đó, giá xăng và dầu diesel bán lẻ đã tăng cao kỷ lục ở nhiều quốc gia trên thế giới trong năm nay, khiến các chính phủ từ Brazil đến Pháp cân nhắc việc tăng trợ cấp hoặc cắt giảm thuế để bảo vệ người tiêu dùng khỏi căng thẳng tài chính.

Các động thái này phản ánh những rủi ro kinh tế và chính trị mà các chính phủ nhìn thấy trong sự gia tăng đột biến của giá năng lượng hiện nay, được thúc đẩy bởi nhu cầu nhiên liệu phục hồi kể từ những ngày đen tối nhất của đại dịch Covid-19 và sự gián đoạn nguồn cung sau khi xảy ra cuộc chiến ở Ukraine. Nếu giá tiếp tục tăng - như nhiều nhà phân tích dự đoán thì có thể làm mất đi tốc độ tăng trưởng kinh tế ở nhiều nước, buộc tiêu thụ giảm và trong một số trường hợp có thể gây ra bất ổn trong nước. Trong những năm qua, giá nhiên liệu tăng đã gây ra các cuộc biểu tình ở các nước như Kazakhstan, Iran và Zimbabwe.

Chuyên gia Livia Gallarati, nhà phân tích thị trường dầu mỏ tại Energy Aspects cho biết, giá năng lượng cao ngất ngưởng trong một thời gian dài, rủi ro về phân bổ năng lượng và cuối cùng là suy thoái kinh tế đang gia tăng. Giá dầu chuẩn toàn cầu đã được giao dịch quanh mức 115 USD/thùng hồi tháng 3, tăng từ khoảng 80 USD/thùng vào cuối năm ngoái. Mỹ đã áp đặt lệnh cấm nhập khẩu dầu từ Nga, nhà sản xuất lớn thứ ba thế giới, như một sự trả đũa cho cuộc chiến ở Ukraine.

Các nhà phân tích tại JP Morgan Chase & Co và Bank of America đã dự đoán sự gián đoạn đối với dòng chảy dầu của Nga có thể đẩy giá dầu lên 185 - 200 USD/thùng. Tại Mỹ, giá xăng trung bình đã đạt mức kỷ lục 4,3 USD/gallon và tăng lên khoảng 5 USD/gallon vào cuối tháng 5, khi mùa lái xe mùa hè bắt đầu tăng cao.

Hiệp hội ô tô Mỹ cho biết, nếu dầu tăng cao tới 200 USD/thùng, thì xăng có thể lên tới 6 - 7 USD/gallon. Nhiều người lái xe ở Mỹ đang xem xét các cách để cắt giảm các chi phí khác để có đủ tiền trả cho nhiên liệu. Tại Anh, giá xăng không chì trung bình tại trạm bơm tăng lên 1,58 bảng Anh/lít, trong khi dầu diesel đạt 1,65 bảng Anh/lít.

Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tìm cách chống lại chi phí năng lượng tiêu dùng đang gia tăng ở Mỹ và ở nước ngoài bằng cách điều phối việc giải phóng hàng triệu thùng dầu thô từ các kho dự trữ khẩn cấp cùng với các quốc gia tiêu dùng khác. Tuy nhiên, cho đến nay Washington đã từ chối can thiệp trực tiếp vào giá bán lẻ bằng việc miễn thuế hoặc trợ cấp trực tiếp. Còn Ireland cho biết nước này sẽ cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng và dầu diesel cho đến cuối tháng 8 để giảm bớt gánh nặng do giá xăng dầu đang tăng nhanh.

Bồ Đào Nha cũng tiến hành giảm thuế đặc biệt đánh vào nhiên liệu để giải quyết tình trạng giá năng lượng tăng đột biến chưa từng có. Nhiều người dân trên khắp cả nước đã đổ xô đến các trạm xăng để đổ đầy bình, với hy vọng giá sẽ tăng hơn nữa, vốn đã vượt qua 2 euro/lít. Các quốc gia khác cũng thực hiện kế hoạch cho những động thái tương tự.

Tại Pháp, sau cuộc bầu cử tổng thống, Tổng thống Emmanuel Macron đã công bố các biện pháp giúp các hộ gia đình đối phó với giá nhiên liệu cao, đồng thời đã chi 20 tỷ euro mỗi năm để tiết chế chi phí xăng và điện. Báo O Estado de S. Paulo đưa tin, Chính phủ Brazil cũng xem xét một chương trình trợ giá xăng và dầu diesel mới để giúp đỡ người tiêu dùng. Chính phủ Séc bãi bỏ việc pha trộn bắt buộc các thành phần sinh học vào nhiên liệu và bãi bỏ thuế đường bộ để chống lại giá tăng cao.

Trong khi đó, các hãng nhiên liệu ở Anh kêu gọi Chính phủ Anh cắt giảm thuế giá trị gia tăng để cứu các hộ gia đình và doanh nghiệp khỏi khó khăn tài chính. Chính phủ đã làm mọi cách để giảm giá cao và giúp đỡ người dân. Khoản hỗ trợ 12 tỷ bảng Anh mà Anh đã công bố để giúp chi phí sinh hoạt bao gồm việc đóng băng thuế nhiên liệu trong năm thứ mười hai liên tiếp - đợt đóng băng kéo dài nhất trong lịch sử nước Anh.

Trong khi đó, giá nhiên liệu cao có thể buộc phải thay đổi một số hành vi của người tiêu dùng. Những thay đổi đó có thể bao gồm từ việc giảm thiểu việc lái xe thông qua các biện pháp như đi chung xe hoặc làm việc tại nhà, đến giảm chi tiêu cho các hàng hóa và dịch vụ khác, hoặc bằng cách đẩy nhanh việc chuyển sang các phương tiện chạy bằng điện hoặc hiệu quả hơn. Goldman Sachs dự kiến nhu cầu sẽ giảm 1 triệu thùng mỗi ngày - hoặc gần 1% mức tiêu thụ toàn cầu - nếu giá tăng lên 150 USD thùng.