Giá lương thực phục hồi mạnh cảnh báo áp lực lên các nước đang phát triển

Chỉ số nông nghiệp của Bloomberg đã tăng hơn 1/3 kể từ mức thấp vào tháng 6/2020 lên mức cao nhất trong hai năm rưỡi, trong khi chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) đạt mức cao nhất trong sáu năm vào tháng 11/2020. Đậu nành, một thành phần chính cho thức ăn chăn nuôi và một nguồn dầu thực vật quan trọng, đang giao dịch ở mức chỉ dưới 13 USD một giạ (đơn vị đo lường, tương đương khoảng 20kg), lần đầu tiên sau sáu năm.

Ảnh minh họa

Trong năm 2007-2008, hạn hán nghiêm trọng đã làm tăng giá, gây ra bạo loạn lương thực ở một số nước châu Phi. Lệnh cấm xuất khẩu lúa mì của Nga năm 2010 cũng khiến giá lương thực ở Trung Đông tăng vọt, góp phần vào cuộc nổi dậy của người Ả Rập. FAO đang lo ngại về một "cú sốc Covid" tấn công một số quốc gia dễ bị tổn thương hơn. “Tác động thực sự là khả năng tiếp cận thực phẩm. Người dân bị mất thu nhập và đây là công thức dẫn đến bất ổn xã hội.

Vấn đề không phải là tình trạng thiếu lương thực ở thời điểm này - ngũ cốc và hạt có dầu đã có những vụ mùa bội thu trong vài năm qua, dẫn đến tồn kho cao hơn. Nhưng các nhà phân tích lo ngại rằng giá cao hơn vào thời điểm căng thẳng kinh tế là dấu hiệu ảm đạm, đặc biệt là đối với các nước nghèo hơn, đặc biệt trong khi kinh tế phục hồi ở châu Á đang làm tăng nhu cầu về ngũ cốc và đậu nành. Lạm phát lương thực là điều cuối cùng mà các chính phủ cần hiện nay.

Fitch Solutions kỳ vọng các mặt hàng nông nghiệp sẽ tăng giá khi du lịch và chi tiêu “tiến gần hơn mức bình thường, khi lĩnh vực nhà hàng và khách sạn mở cửa trở lại và niềm tin của người tiêu dùng tăng lên”. Các chính phủ tăng cường dự trữ lương thực cũng đã đẩy thị trường lên cao hơn. Trung Quốc là một khách hàng đặc biệt lớn, từ ngô đến gạo. Các cơ quan chức năng của nước này đã sử dụng nguồn dự trữ của họ để giảm bớt sự tăng giá trong thời kỳ đại dịch và đang bổ sung các kho dự trữ chiến lược. Sự phục hồi của đàn lợn sau sự tàn phá của dịch tả lợn châu Phi cũng đồng nghĩa với sự phục hồi của các loại ngũ cốc được sử dụng làm thức ăn cho gia súc.

Ví dụ, trong thị trường ngô, đại diện Bộ Nông nghiệp Mỹ tại Văn phòng Bắc Kinh gần đây đã tăng hơn gấp ba lần ước tính về nhập khẩu của Trung Quốc trong niên vụ 2020-2021 từ 7 triệu tấn lên 22 triệu. Do dự trữ nhà nước ở mức thấp, “lượng ngô nhập khẩu đáng kể sẽ cần thiết để đáp ứng nhu cầu đồng thời kiểm soát việc tăng giá hơn nữa và duy trì lượng dự trữ trong suốt năm 2021”.

Việc mua lúa mì của các quốc gia Bắc Phi đã tăng nhanh và các công ty thực phẩm cũng đang đảm bảo không bị thiếu hụt. Bản thân lúa mì rất dồi dào, nhưng tồn kho đang chất đống ở các nước nhập khẩu. Những lo lắng về nguồn cung cũng đang thúc đẩy các nhà đầu cơ giá lên. Thời tiết khô hạn đã ảnh hưởng đến mùa màng trên khắp thế giới, đặc biệt là ở Nam Mỹ, nơi hình thái thời tiết La Nina đang gây ra tình trạng khô nóng ở miền nam Brazil và Argentina. Nông dân ở đó đang phải vật lộn với cảnh thiếu mưa, với nhiều người phải đào những cánh đồng hoa màu héo úa.

Ngô đã nhanh chóng đạt mức cao nhất trong sáu năm, và mặc dù lúa mì không đạt đỉnh của năm nay, nhưng vẫn được giao dịch ở mức hơn 6 USD một giạ, mức được thấy lần cuối vào năm 2014, do tình trạng khô hạn ở Nga, nước xuất khẩu lúa mì hàng đầu thế giới, và lo lắng về hạn chế xuất khẩu ngũ cốc của Moscow. Giá gạo tăng sau khi các nhà sản xuất Đông Nam Á đe dọa hạn chế bán ra nước ngoài khi bắt đầu đại dịch, vẫn tăng do tắc nghẽn hậu cần và do Trung Quốc mua.

Rice Exchange, một nền tảng kỹ thuật số cho giao dịch gạo, cho biết tắc nghẽn cảng và thiếu container đã khiến thời gian vận chuyển tăng gấp đôi trong một số trường hợp, dẫn đến sự xáo trộn trên thị trường. Mặc dù giá cả trên thị trường quốc tế thấp hơn so với mức trong năm 2009 và 2010-2012, nhưng lương thực vẫn là một điểm gây áp lực, đặc biệt là đối với các nước kém phát triển. FAO cảnh báo nếu mọi người nhận ra rằng vaccine sẽ không giải quyết được các vấn đề trong thời gian tới và không có thức ăn, thì mọi thứ có thể vượt quá tầm kiểm soát và sự biến động vẫn đang được chờ đợi trong năm tới.