Giá dầu thấp giúp Tổng thống Obama dành được một số mục tiêu trong chính sách đối ngoại

Giá dầu càng ngày càng thấp đang hạn chế hàng tỷ đôla chảy vào ngân khố của các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ. Tình cảnh này đang gây ra cho các đối thủ của Hoa Kỳ nhiều căng thẳng.

Khai thác dầu đá phiến tại McKenzie (bang North Dakota). Ảnh Internet

Sau 2 năm giá dầu giảm, các tác động của nó đã lan ra khắp thế giới, tạo ra sự đau đớn về kinh tế ở Venezuela, làm thay đổi các tính toán về chính trị và kinh tế tại Liên bang Nga cũng như làm thất bại các kỳ vọng của giới lãnh đạo Iran về một sự bội thu tài chính.

Tại một thời điểm căng thẳng đối với quan hệ quốc tế của Mỹ, giá dầu rẻ đã giúp tự điều chỉnh một số mục tiêu về chính sách đối ngoại của Chính phủ Obama như gây áp lực lên Tổng thống Putin, gây ảnh hưởng đến uy tín của Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro và làm chậm lại các kỳ vọng về một nguồn thu lớn từ dầu mỏ của giới lãnh đạo Iran. Trong lúc đó lại tạo lợi thế kinh tế cho các nhà tiêu thụ lớn trong việc thúc đẩy phục hồi kinh tế của châu Âu, Nhật Bản và kể cả Mỹ.

“Giá dầu rẻ tác động tới nguồn thu của một số đối thủ của chúng ta, nhưng ngược lại cũng giúp cho các đối tác đồng minh thân cận như châu Âu, Hàn Quốc và Nhật Bản được hưởng lợi”, nguyên Giám đốc năng lượng của Ủy ban an ninh quốc gia thời cựu Tổng thống Bush và hiện là lãnh đạo Tập đoàn Rapidan Consultant chỉ rõ, giá dầu thấp rõ ràng là bất lợi nhiều cho Nga và Iran.

Nguyên nhân của giá dầu lao dốc nhanh xuất phát từ việc Arap Saudi từ chối cắt giảm sản lượng xuất khẩu để hướng tới tăng giá. Không những thế, vương quốc dầu mỏ này còn duy trì lượng dầu khai thác ở mức kỷ lục nhằm đảm bảo thị phần của họ trên thị trường dầu quốc tế và làm giảm sự phát triển của các đối thủ cạnh tranh với giá cao hơn ở vùng biển Bắc, các mỏ dầu cát ở Canada, dầu khai thác ở vùng nước sâu của Brasil hay dầu đá phiến của Mỹ. Mặt khác Arap Saudi cũng đang tranh đấu để duy trì sự hiện diện của họ trên thị trường toàn cầu trong bối cảnh Iran và Irak đang tăng sản lượng khai thác.

Tại Iran, giá dầu rẻ, đã buộc Chính phủ phải hạ thấp kỳ vọng từ việc phương Tây dỡ bỏ các lệnh cấm vận sau khi đạt được thỏa thuận về hạn chế chương trình hạt nhân cho phép quốc gia này xuất khẩu thêm nửa triệu thùng dầu/ngày trong năm 2016. Nhưng với mức giá dầu thấp hiện nay, điều này có thể sẽ không mang lại các tác động đáng kể cho ngân khố quốc gia như trông đợi.

Nếu Iran thoát ra khỏi các lệnh trừng phạt, thì cũng sẽ phải đối đầu với một thị trường dầu hoàn toàn khác so với năm 2012 khi quốc gia này phải từ bỏ nó, trợ lý đặc biệt Bộ Ngoại giao và điều phối viên các vấn đề quốc tế về năng lượng Amos Hochstein nhận xét trong một cuộc họp báo, Iran đã buộc phải rút khỏi thị trường dầu mỏ quốc tế khi giá dầu trên 100 USD/thùng và khi các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ thì giá dầu chỉ còn 36 USD/thùng.

Trong lúc đó ở Nga, giá dầu tuột dốc đã làm trầm trọng thêm các tổn thất từ các đòn trừng phạt của Mỹ và EU đối với kinh tế của quốc gia này, và khi Iran tăng sản lượng dầu khai thác, rất có thể phần lớn trong số này sẽ được bán sang châu Âu, cạnh tranh trực tiếp với dầu của Nga sản xuất từ Ural.

Kể cả sau khi lượng dầu tồn kho của Mỹ giảm mạnh đã làm giá dầu tăng 4%, tuy nhiên mức giá này vẫn thấp nhất trong vòng 11 năm qua. Giá dầu WTI, hôm thứ tư chào bán với ở mức 37,60 USD/thùng thấp hơn nhiều so với mức 59,29 USD/thùng vào tháng 12/2014 và giá trung bình 97,63 USD/thùng tháng 12/2013, theo báo cáo của Cơ quan quản lý thông tin năng lượng Mỹ.

Giá dầu thấp cũng tác động mạnh đến một số đồng minh thân cận của Hoa Kỳ như Canada, Mexico và Arap Saudi.

Không có phương thức nào để có thể tính toán được trọn vẹn lợi thế của giá dầu rẻ đối với chúng ta, có kẻ thăng và người bại ở khắp mọi nơi, Hoschstein cảnh báo.

Tác động to lớn

Trong một cuộc hội thảo tại Doha vào đầu tháng 11 vừa qua, Hoàng tử và là Thứ trưởng Bộ Dầu mỏ và tài nguyên Arap Saudi Abdulaziz Bin Al Saud đã giải thích sâu về tác động toàn cầu, đó là việc cắt giảm 200 tỷ USD về đầu tư năng lượng trong năm nay và có rất nhiều các công ty trong lĩnh vực này đã đưa ra kế hoach cắt giảm thêm từ 3-8% nữa trong năm tới, Hoàng tử cho biết thêm, việc cắt giảm chi phí đầu tư sẽ làm cho các dự án có thể sản xuất thêm 5 triệu thùng/ngày tương đương với mức 5% tổng lượng tiêu thụ của thế giới sẽ bị trì hoãn hoặc chậm tiến độ thi công. Chỉ số dầu toàn cầu của Standard & Pour đã giảm 24,5% trong năm nay.

Đầu tư vào khai thác dầu ở Mỹ cũng cho thấy đang giảm, nơi người tiêu thụ xăng dầu rất dễ chịu với giá xăng rẻ. Tại vùng Bắc Dakota khu vực đã có sự tăng trưởng ngoạn mục về sản lượng sản xuất dầu đá phiến, số dàn khoan khai thác tính đến hôm thứ tư tuần này đã giảm từ 172 của năm 2014 xuống còn 65 theo báo cáo của Cục tài nguyên mỏ của bang. Trưởng ban điều hành của Pioneer Natural Resources, một tập đoàn thăm dò và khai thác dầu lớn có trụ sở ở Texas, Scotts Sheffield dự tính rằng, ngành công nghiệp dầu quốc gia sẽ cắt giảm thêm khoảng từ 20-30% ngân sách trong năm 2016 và đã có hơn 250.000 người mất việc làm trong ngành dầu khí toàn cầu. Ngành công nghiệp dầu mỏ đang dần giải thể.

Abdulaziz nêu rõ sự hài lòng rằng khối lượng dầu cung ứng của các nước thuộc OPEC sẽ giảm mạnh trong năm tới, sau 3 năm tăng trưởng liên tiếp, trong đó phần lớn do sản xuất dầu đá phiến tại Mỹ tăng cao, nhưng đầu tư giảm mạnh kéo theo nguồn cung sẽ bị hạn chế nhiều sẽ dẫn tới đẩy giá tăng cao trong thời gian tới./.