Giá cà phê Việt Nam có bị đảo lộn bởi biến đổi khí hậu?

Hạn hán, mưa bão và thời tiết cực đoan tại Tây Nguyên không chỉ làm giảm sản lượng mà còn khiến giá cà phê biến động mạnh. Trong bối cảnh giá cà phê trực tuyến được cập nhật liên tục, câu chuyện khí hậu đang đặt ra thách thức lớn cho thị trường cà phê Việt Nam.

Thời tiết cực đoan đe dọa vùng cà phê Tây Nguyên

Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, chủ yếu nhờ vào vùng nguyên liệu cà phê Tây Nguyên. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, biến đổi khí hậu đã tác động rõ rệt đến sản xuất. Hạn hán kéo dài trong mùa khô khiến nhiều diện tích cà phê thiếu nước tưới, dẫn đến năng suất giảm. Ngược lại, mưa bão dồn dập trong mùa mưa lại gây ngập úng, thối rễ, làm chết cây hàng loạt.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, hiện tượng El Niño năm 2023-2024 đã khiến lượng mưa tại nhiều tỉnh như Đắk Lắk, Gia Lai giảm mạnh, gây khô hạn khốc liệt. Điều này khiến chi phí sản xuất cà phê tăng, do nông dân phải khoan giếng, mua máy bơm và tăng lượng phân bón để cứu vườn cây. Trong khi đó, những trận mưa cực đoan lại làm rụng quả non và ảnh hưởng đến chất lượng hạt.

Sự thất thường của thời tiết khiến sản lượng cà phê có năm giảm tới 15-20%. Khi cung giảm, giá cà phê Tây Nguyên lập tức biến động, kéo theo giá cà phê nhân xô và giá cà phê trực tuyến cũng “nhảy múa” từng ngày. Điều này cho thấy, biến đổi khí hậu không chỉ là vấn đề môi trường, mà còn trực tiếp chi phối lợi nhuận của hàng triệu hộ nông dân trồng cà phê.

Giá cà phê Việt Nam đứng trước nhiều cơ hội

Trong bối cảnh nguồn cung giảm, giá cà phê trên thị trường quốc tế thường có xu hướng tăng. Tháng 8/2025, giá cà phê robusta Việt Nam đã nhiều lần chạm mức kỷ lục, có thời điểm vượt 110.000 đồng/kg tại Tây Nguyên. Tuy nhiên, sự tăng giá này chưa chắc đã đồng nghĩa với lợi nhuận bền vững cho người trồng.

Nguyên nhân là chi phí đầu vào ngày càng cao, từ nước tưới, phân bón cho đến nhân công, khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp. Thêm vào đó, chất lượng hạt bị ảnh hưởng bởi nắng nóng hoặc mưa lũ, dẫn đến tỷ lệ hạt đen, hạt vỡ tăng. Điều này khiến cà phê Việt khó đáp ứng yêu cầu khắt khe của nhiều thị trường nhập khẩu, dù giá xuất khẩu có tăng.

Biến đổi khí hậu cũng buộc ngành cà phê phải tính đến chiến lược dài hạn. Một mặt, cần chuyển đổi giống cây trồng, nâng tỷ lệ cà phê arabica có giá trị cao và phù hợp hơn với điều kiện khí hậu mới. Mặt khác, cần đẩy mạnh áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước, canh tác hữu cơ và tham gia các chương trình chứng nhận bền vững. Đây là chìa khóa để vừa ứng phó với biến đổi khí hậu, vừa giữ ổn định giá cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Ở góc độ thị trường, giá cà phê trực tuyến hiện phản ánh rất nhanh sự biến động của khí hậu. Chỉ cần một thông tin về mưa bão ở Tây Nguyên hay hạn hán kéo dài, giá cà phê robusta và arabica đã thay đổi đáng kể trên các sàn giao dịch. Điều này tạo ra cả cơ hội và thách thức: người nông dân có thể hưởng lợi trong ngắn hạn, nhưng cũng dễ bị tổn thương nếu sản lượng sụt giảm mạnh.

Rõ ràng, biến đổi khí hậu đang và sẽ tiếp tục làm đảo lộn giá cà phê Việt Nam. Nhưng thay vì chỉ nhìn vào thách thức, đây cũng là cơ hội để tái cấu trúc ngành. Nếu tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do (FTA), kết hợp với nỗ lực xây dựng thương hiệu gắn với chỉ dẫn địa lý và tiêu chuẩn bền vững, cà phê Việt có thể nâng cao giá trị.

Trong tương lai, việc thích ứng với khí hậu từ khâu canh tác, thu hoạch cho đến chế biến, sẽ quyết định giá cà phê Việt Nam có duy trì được vị thế trên thị trường toàn cầu hay không. Chỉ khi vừa đảm bảo sản lượng, vừa nâng cao chất lượng và tính bền vững, cà phê Việt mới biến thách thức khí hậu thành động lực phát triển.