EU “thống trị” thị trường trái phiếu xanh

Cơ hội rộng mở

Khi mức độ cấp bách để chống lại biến đổi khí hậu tăng lên, các chính phủ dành một lượng lớn hơn các nguồn lực công cho các dự án đầy tham vọng được thiết kế để chuyển đổi nền kinh tế và trở nên trung hòa carbon. Tuy nhiên, chi phí của các kế hoạch này đang tăng cao, có xu hướng sâu rộng và kéo dài nhiều năm, mở ra cơ hội cho các nhà đầu tư tìm kiếm các dự án kinh doanh mới. Sự hấp dẫn này đã làm nảy sinh trái phiếu xanh: Công cụ tài chính được thiết kế đặc biệt để thu tiền cho các dự án khí hậu và môi trường. Đó là trái phiếu có thu nhập cố định, có nghĩa là nhà đầu tư mua khoản nợ nhận được khoản thanh toán lãi suất theo một lịch trình ổn định và có thể dự đoán được. Trái phiếu xanh được hỗ trợ bởi xếp hạng tín dụng của công ty hoặc tổ chức phát hành chúng (EC ngày nay có xếp hạng tín dụng AAA gấp ba lần) và thường đi kèm với các ưu đãi thuế để nâng cao sức hấp dẫn thương mại. Thị trường đã tăng nhiệt trong những năm gần đây.

Nhiều nước thuộc Liên minh châu Âu đã phát hành trái phiếu xanh

Trở lại năm 2014, trái phiếu xanh được phát hành trên toàn thế giới trị giá 36,8 tỷ USD (31,1 tỷ euro). 6 năm sau, vào năm 2020, thị trường đạt 290,1 tỷ USD (245 tỷ euro). Ngay cả tác động tàn phá của đại dịch cũng không làm giảm mức độ đột biến, theo Climate Bonds Initiative, một tổ chức quốc tế huy động vốn xanh, năm 2021 sẽ kết thúc với hơn 450 tỷ USD (380 tỷ euro) được huy động cho các dự án khí hậu. Đối với năm 2023, dự báo là 1 nghìn tỷ USD. Mặc dù Mỹ là quốc gia đứng đầu trong việc phát hành trái phiếu xanh, nhưng các nước EU mới là những nước đi trước: Đức, Pháp, Hà Lan, Thụy Điển và Tây Ban Nha - nằm trong top 10 các nước phát hành trái phiếu xanh. Năm 2020, năm quốc gia này đã cùng nhau phát hành 120 tỷ USD trái phiếu xanh, chiếm hơn 40% tổng số trái phiếu toàn cầu. Trong khi đó, Mỹ và Trung Quốc phát hành lần lượt 52,1 tỷ USD và 22,4 tỷ USD. Ý, Phần Lan, Bồ Đào Nha, Đan Mạch, Hungary, Áo, Luxembourg, Bỉ, Ireland, Hy Lạp và Lithuania đã huy động tiền cho các dự án quốc gia của họ bằng trái phiếu xanh, mặc dù ở mức độ thấp hơn nhiều so với 5 nước EU hàng đầu.

Năm 2021 chứng kiến Latvia, Ba Lan và Slovakia tham gia vào thị trường này. Bên ngoài khối EU là Na Uy, Vương quốc Anh, Thụy Sĩ, Nga và Iceland cũng đang có những bước thâm nhập đáng kể. Sự hiện diện đi đầu của châu Âu đã khiến đồng euro trở thành đồng tiền hàng đầu để phát hành trái phiếu xanh, trong số 290 tỷ USD giao dịch được đăng ký vào năm 2020 trên khắp thế giới, 139 tỷ USD được thực hiện bằng euro - gần 50% tổng số toàn cầu. Về phần mình, đô la Mỹ thu hút ít tiền hơn - hơn 82 tỷ USD - nhưng đến được nhiều quốc gia hơn do vị thế đồng tiền dự trữ của thế giới từ lâu. Pháp hiện là nhà phát hành cá nhân chính, tiếp theo là Công ty Fannie Mae của Mỹ và Cộng hòa Liên bang Đức.

Các dự án trong lĩnh vực năng lượng (103 tỷ USD), xây dựng (76 tỷ USD) và giao thông (66 tỷ USD) là những điểm đến chính của trái phiếu xanh vào năm 2020. Ba lĩnh vực này về cơ bản phù hợp với các ưu tiên của Thỏa thuận xanh châu Âu và lộ trình Fit for 55, một gói lập pháp táo bạo nhằm mục đích cắt giảm 55% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính của EU trước khi kết thúc thập kỷ này.

EC có thể phát hành 250 tỷ euro trái phiếu xanh

Trong 5 năm tới, EC có thể phát hành tới 250 tỷ euro trái phiếu xanh để giúp các quốc gia thành viên thực hiện các sáng kiến thân thiện với môi trường, trong phạm vi của Quỹ hỗ trợ phục hồi kinh tế giai đoạn hậu đại dịch Covid-19 trị giá 750 tỷ euro. Các nhà lãnh đạo trước đó đã đồng ý rằng, ít nhất 37% các dự án được hỗ trợ bởi quỹ này sẽ đi vào các sáng kiến tập trung vào quá trình chuyển đổi bền vững.

Cho đến nay, EC đã huy động được 45 tỷ euro cho quỹ phục hồi, dự kiến từ nay đến cuối năm sẽ huy động thêm được 35 tỷ euro, đạt 80 tỷ euro trong năm 2021. Số tiền này đang được giải ngân cho các quốc gia EU, chủ yếu huy động từ trái phiếu dài hạn cổ điển (kỳ hạn 10 và 20 năm), nhưng từ tháng 10 trở đi, EC dự kiến thu 30% số tiền này thông qua trái phiếu xanh. Tất cả các khoản vay sẽ kết thúc vào năm 2026 và phải được hoàn trả, chậm nhất là vào năm 2058.

EC có thể dễ dàng trở thành một trong những tổ chức phát hành trái phiếu xanh hàng đầu - nếu không muốn nói là số một trên thế giới. Nhưng thị trường trái phiếu xanh đang nhanh chóng thay đổi và mở rộng, với nhiều đối thủ cạnh tranh quốc tế tham gia đấu trường và thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực kinh doanh sinh lợi từ hành động bảo vệ khí hậu.

Cánh cửa lớn

Kế hoạch của EU là kế hoạch lớn nhất từng thấy từ một tổ chức siêu quốc gia. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ EC, với tư cách là một tổ chức, sẽ đi bao xa trên thị trường này. Thành phần chính của quỹ phục hồi trị giá 750 tỷ euro của EU gần như được chia thành các khoản viện trợ không hoàn lại và các khoản cho vay giá rẻ. Các quốc gia có thể tự do yêu cầu số tiền họ muốn tùy theo nhu cầu và hoàn cảnh kinh tế, lưu ý đến nghĩa vụ trả nợ, tuy nhiên hầu hết các quốc gia thành viên đã chọn từ bỏ các khoản vay và chỉ chọn nhận các khoản trợ cấp.

Dự kiến, EC sẽ huy động từ 80 đến 95 tỷ euro mỗi năm từ 2022 đến 2026, trong đó có 25 đến 30 tỷ euro cho trái phiếu xanh (nếu tỷ lệ 30% thường xuyên được áp dụng). Điều này sẽ làm cho EC trở thành tổ chức phát hành trái phiếu xanh cá nhân hàng đầu và xếp hạng trước mọi quốc gia, ngoại trừ Mỹ, Đức và Pháp. Brussels tự tin rằng, họ có tất cả các công cụ phù hợp để biến việc thâm nhập thị trường trở thành một câu chuyện thành công.

Về lâu dài, EU cũng có kế hoạch thiết lập một “tiêu chuẩn vàng” tự nguyện cho trái phiếu xanh để đảm bảo trái phiếu xanh không rơi vào cái gọi là rửa xanh, một hành vi gây hiểu lầm phổ biến quảng cáo các sản phẩm và dịch vụ là thân thiện với môi trường, tuy nhiên trong thực tế, chúng không phải như vậy.