EU chuẩn bị giải pháp khi thỏa thuận trung chuyển khí đốt Nga-Ukraine sắp kết thúc

Theo Reuters, Liên minh châu Âu (EU) đang tích cực chuẩn bị cho các kịch bản đảm bảo an ninh năng lượng trong bối cảnh thỏa thuận trung chuyển khí đốt giữa Nga và Ukraine sẽ hết hạn vào cuối năm nay. Đây là một phần trong nỗ lực thúc đẩy khả năng cạnh tranh của ngành công nghiệp châu Âu trong quá trình chuyển đổi xanh.

Thỏa thuận trung chuyển khí đốt giữa Nga và Ukraine, vốn cho phép Nga vận chuyển khí đốt sang châu Âu thông qua hệ thống đường ống của Ukraine, sẽ hết hiệu lực vào ngày 31/12/2024. Đây là một tuyến đường quan trọng, chiếm khoảng 5% lượng khí đốt cung cấp cho EU.

Thảo luận cấp Bộ trưởng về an ninh năng lượng

Ngày 16/12, các Bộ trưởng Năng lượng EU tổ chức cuộc họp quan trọng tại Brussels dưới sự chủ trì của Hungary, quốc gia giữ chức Chủ tịch luân phiên của khối. Đây cũng là cuộc họp đầu tiên với sự tham gia của ông Dan Jorgensen, tân Ủy viên Năng lượng EU. Tại đây, các quốc gia thành viên đã thảo luận về tình hình chuẩn bị cho mùa đông, đặc biệt khi thỏa thuận trung chuyển khí đốt giữa Nga và Ukraine sắp hết hiệu lực.

Cuộc họp giữa các Bộ trưởng Năng lượng EU tại Brussels dưới sự chủ trì của Hungary. Ảnh: Reuters

Hungary, trong một tài liệu gửi tới các Bộ trưởng năng lượng, nhấn mạnh: “Khả năng chi trả năng lượng vẫn là mối quan tâm cấp bách khi giá biến động do căng thẳng địa chính trị, sự gián đoạn chuỗi cung ứng và sự phụ thuộc vào nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch”.

Việc thỏa thuận không được gia hạn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các quốc gia nhập khẩu khí đốt từ Nga qua Ukraine, đặc biệt là Áo, Hungary và Slovakia. Trong bối cảnh này, những quốc gia phụ thuộc vào nguồn cung này đang đàm phán để tìm giải pháp thay thế, bao gồm đề xuất thỏa thuận hoán đổi khí đốt giữa Nga và Azerbaijan. Ủy ban châu Âu, cơ quan điều hành của EU, nhấn mạnh rằng: “Liên minh châu Âu đã sẵn sàng đối mặt với các kịch bản khó khăn và có thể tìm kiếm nguồn cung năng lượng thay thế để đảm bảo an ninh năng lượng trong mùa đông sắp tới”.

Bên cạnh đó, cuộc khủng hoảng năng lượng năm 2022, bắt nguồn từ xung đột tại Ukraine, đã khiến giá khí đốt và điện tại châu Âu tăng cao kỷ lục, gây áp lực lớn lên nền kinh tế và đời sống người dân. Đây cũng là động lực để EU đẩy mạnh quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.

Chiến lược của EU trong bối cảnh thỏa thuận trung chuyển khí đốt chấm dứt

Dù giá khí đốt tại châu Âu đã giảm đáng kể so với đỉnh điểm vào năm 2022 nhờ vào việc tăng nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG), thị trường vẫn rất mong manh. Bất kỳ gián đoạn nào, dù nhỏ, cũng có thể tạo ra sự lo ngại và đẩy giá lên cao. Đầu tháng 12/2024, giá hợp đồng tương lai chuẩn của châu Âu đã đạt mức cao nhất trong năm, cho thấy thị trường vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các quốc gia thành viên EU nhập khẩu khí đốt qua tuyến đường Ukraine, như Slovakia và Áo, có thể phải đối mặt với những khó khăn trong ngắn hạn nếu không có giải pháp thay thế kịp thời.

Nhiên liệu hóa thạch từ Nga đang chiếm khoảng 15% lượng nhập khẩu của EU. Ảnh: Reuters

Trong bối cảnh này, Ủy ban châu Âu khẳng định sẽ không tham gia đàm phán để gia hạn thỏa thuận trung chuyển Nga-Ukraine. Thay vào đó, khối này tập trung vào việc tìm kiếm các phương án khác nhằm đảm bảo an ninh năng lượng lâu dài.

Với nhiệm kỳ 5 năm mới bắt đầu, Ủy ban châu Âu đặt mục tiêu tăng cường khả năng tự chủ về năng lượng và thúc đẩy tính cạnh tranh của các ngành công nghiệp trong quá trình chuyển đổi xanh. Trong đó, sáng kiến “La bàn cạnh tranh” dự kiến công bố vào ngày 15/1/2025 sẽ đưa ra các giải pháp cụ thể để củng cố nền kinh tế châu Âu.

Tiếp theo đó, vào ngày 26/2, EU sẽ công bố Thỏa thuận công nghiệp sạch - một chiến lược chi tiết nhằm bảo vệ và thúc đẩy các ngành công nghiệp trong bối cảnh quá trình chuyển đổi năng lượng xanh đang diễn ra. Trong vòng 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ mới, khối này cũng sẽ công bố lộ trình cụ thể để giảm dần nhiên liệu hóa thạch từ Nga, vốn hiện vẫn chiếm khoảng 15% lượng nhập khẩu của EU.

Nỗ lực hướng tới an ninh năng lượng dài hạn

Lượng LNG nhập khẩu từ Mỹ và các thị trường khác đã thay thế phần lớn nguồn cung trước đây từ Moscow. Tuy nhiên, giá năng lượng cao vẫn là thách thức lớn với các hộ gia đình và doanh nghiệp trong khu vực.

Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, EU sẽ tiếp tục theo đuổi mục tiêu đảm bảo nguồn năng lượng ổn định, đa dạng hóa nguồn cung và tăng cường dự trữ chiến lược. Đồng thời, khối này cũng đẩy mạnh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch để giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Việc thỏa thuận trung chuyển khí đốt Nga - Ukraine sắp hết hiệu lực đặt ra thách thức lớn đối với an ninh năng lượng của EU. Tuy nhiên, khối này đã chuẩn bị sẵn sàng các giải pháp thay thế và tiếp tục nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung. Trong dài hạn, EU sẽ đẩy mạnh quá trình chuyển đổi năng lượng xanh, cắt giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch từ Nga và đảm bảo năng lượng giá hợp lý để bảo vệ lợi ích của người dân và nền kinh tế khu vực.