EU, Ấn Độ và Trung Quốc: Nhân tố “ba bên mới” tại WTO

Mỹ đã đơn phương ngăn chặn đề xuất bổ sung bốn thẩm phán mới cho Cơ quan Phúc thẩm WTO trong hai năm qua, vì cho rằng cơ quan này đã vi phạm nhiệm vụ khi vượt ra ngoài các phán quyết về giải quyết tranh chấp. Mỹ cho rằng, Cơ quan Phúc thẩm WTO đã không tuân thủ giới hạn 90 ngày ban hành phán quyết và thông qua các vấn đề mà không phải thuộc nhiệm vụ của họ.

Ảnh minh họa

Cơ quan Phúc thẩm WTO đã bị giảm số thành viên từ 7 xuống còn 3 thẩm phán. Từ tháng 12/2019, cơ quan này sẽ chỉ còn một thành viên khi hai thành viên khác là thẩm phán Ujal Singh Bhatia của Ấn Độ và Thomas Graham của Mỹ sẽ kết thúc nhiệm kỳ thứ hai của mình.

Để giải quyết các quan ngại của Mỹ, Ấn Độ đã cùng với EU, Trung Quốc, Canada, Na Uy, New Zealand, Thụy Sỹ, Australia, Hàn Quốc, Iceland, Singapore và Mexico, đưa ra một đề xuất chung vào ngày 26/11 nhằm kêu gọi bổ sung đầy đủ các thẩm phán cho Cơ quan Phúc thẩm WTO và sửa đổi một số quy định liên quan đến nguyên tắc và thủ tục giải quyết tranh chấp. 12 thành viên WTO đã đề xuất một “quy tắc chuyển tiếp đối với thành viên đã hết nhiệm kỳ của Cơ quan Phúc thẩm” bằng cách sửa đổi các điều khoản về giải quyết tranh chấp. Theo đó, quy định về giải quyết tranh chấp được đề xuất sửa đổi sẽ cho phép một thành viên sắp mãn nhiệm của Cơ quan Phúc thẩm được xử lý nốt các kháng cáo đang diễn ra trong nhiệm kỳ của thành viên đó.

Một đề xuất thứ hai của EU, Trung Quốc và Ấn Độ vào ngày 26/11 kêu gọi tăng cường “sự độc lập của Cơ quan Phúc thẩm và các thẩm phán thành viên, trong đó cần xem xét kinh nghiệm của những năm gần đây”. EU, Ấn Độ và Trung Quốc kêu gọi thiết lập “một nhiệm kỳ duy nhất nhưng dài hơn (6-8 năm) đối với các thành viên của Cơ quan Phúc thẩm”.

Mục đích của ba bên khi ký đề xuất này là để tăng cường tính độc lập của Cơ quan Phúc thẩm và các thành viên, cần tính đến kinh nghiệm của những năm gần đây. Tại cuộc họp cuối năm của Đại hội đồng WTO vào ngày 12/12, đặc phái viên thương mại của Mỹ - Dennis Shea - đã từ chối đề xuất từ ​​Ấn Độ, Trung Quốc và EU, cho rằng điều đó sẽ khiến Cơ quan Phúc thẩm “thậm chí ít chịu trách nhiệm hơn”. Mỹ cho rằng đề xuất của ba bên nhằm mục tiêu “thay đổi các quy tắc để ủy quyền và điều chỉnh các phương pháp tiếp cận sẽ khiến Cơ quan Phúc thẩm thậm chí ít chịu trách nhiệm hơn”. Quan điểm của Mỹ nhấn mạnh các thành viên của Cơ quan Phúc thẩm phải tuân theo các quy tắc đã được các thành viên WTO đồng ý vào năm 1995.

Ấn Độ cho biết, cuộc khủng hoảng hiện hữu mà Cơ quan Phúc thẩm WTO đang đối mặt là mối lo ngại lớn nhất. Ấn Độ bảo lưu quan điểm cho rằng, một hệ thống giải quyết tranh chấp hai giai đoạn độc lập là bắt buộc để thực thi công bằng các quy tắc thương mại quốc tế. Đặc phái viên Ấn Độ - J.S. Deepak - nhấn mạnh, “sự tê liệt sắp xảy ra với Cơ quan Phúc thẩm sẽ là một đòn chí mạng đối với uy tín của WTO”. Ấn Độ cảnh báo nếu không có một hệ thống thực thi các quy tắc hiện hành, thì việc đưa ra các quy tắc mới hoặc cải cách sẽ rất yếu kém. Để giải quyết việc này, phía Ấn Độ nhấn mạnh không nên có mối liên hệ nào về giải quyết cuộc khủng hoảng của Cơ quan Phúc thẩm với những cải cách khác đang được đề xuất bởi một số thành viên trong WTO.