E10 là bước chuẩn bị cho lộ trình giảm phát thải, phát triển bền vững

Điều kiện để E10 trở thành nhiên liệu chủ đạo

Ngày 25/11, Báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức Tọa đàm “Sử dụng xăng sinh học E10 - Phát triển bền vững”, cung cấp góc nhìn toàn diện về vai trò, cơ hội và điều kiện để E10 trở thành nhiên liệu chủ đạo trong giai đoạn tới. 

Trong bối cảnh thế giới chịu sức ép ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu, yêu cầu chuyển đổi sang nhiên liệu xanh và giảm phát thải trở thành xu thế không thể đảo ngược. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này, đặc biệt tại các đô thị lớn như TP. Hồ Chí Minh, nơi mật độ phương tiện cao, ô nhiễm không khí gia tăng và nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu tăng mạnh, đòi hỏi những giải pháp cấp bách, bền vững.

Các chuyên gia và nhà khoa học thẳng thắn chỉ ra, Việt Nam đang chịu áp lực lớn về cắt giảm khí nhà kính. Nhu cầu năng lượng tăng cùng nhịp phục hồi kinh tế khiến lượng phát thải gia tăng đáng kể, đặc biệt tại các trung tâm đô thị.

Việt Nam hiện đạt mức phát thải trung bình 3,39 tấn CO₂/người/năm, tổng phát thải khoảng 293 triệu tấn CO₂ tương đương; riêng lĩnh vực giao thông vận tải chiếm trên 15% theo số liệu của IEA. Đây là những cảnh báo mạnh mẽ, dù chưa thuộc nhóm phát thải cao, Việt Nam đang tiệm cận ngưỡng cần siết chặt quản lý nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Riêng tại TP. Hồ Chí Minh, nhu cầu sử dụng nhiên liệu đặc biệt lớn. Thành phố tiêu thụ khoảng 7.000 m³ xăng dầu mỗi ngày, tương đương 2,5 triệu tấn/năm, phục vụ cho 8,5 triệu xe máy, 1 triệu ô tô cùng nhiều loại phương tiện vận tải. Khối lượng tiêu thụ này tạo ra lượng phát thải đáng kể.

Theo nghiên cứu năm 2019 của Roy S, giao thông TP. Hồ Chí Minh thải ra khoảng 429.000 tấn CO, 146.000 tấn HC, 70.000 tấn NOx, 18.000 tấn bụi mịn PM và hơn 1.000 tấn SO₂ mỗi năm - các tác nhân trực tiếp làm suy giảm chất lượng không khí, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân. Trong bối cảnh phương tiện tiếp tục tăng mạnh, việc chuyển đổi sang nhiên liệu sạch càng trở nên cấp thiết.

Để ứng phó, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế quan trọng như Chương trình chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải (Quyết định 876/QĐ-TTg), lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới theo Quyết định 19/2024/QĐ-TTg, quy chuẩn kỹ thuật xăng dầu tại Thông tư 16/2022/TT-BKHCN và đặc biệt là Thông tư 50/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương quy định sử dụng xăng E10 bắt buộc trên toàn quốc từ ngày 1/6/2026.

Mở đầu phiên thảo luận, ông Phạm Văn Trường - Phó Tổng biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng nhấn mạnh, Thông tư 50/2025/TT-BCT đánh dấu bước chuyển quan trọng từ cơ chế khuyến khích sang bắt buộc sử dụng E10, đồng thời là phép thử đối với năng lực điều phối của cơ quan quản lý, từ nguồn nguyên liệu ethanol, quản trị giá đến trách nhiệm bảo đảm nguồn cung.

Trước câu hỏi: Cơ chế giám sát, phối hợp liên ngành và các chính sách hỗ trợ nào sẽ được áp dụng để bảo đảm E10 vận hành hiệu quả, bền vững, không tạo rủi ro cho an ninh năng lượng hoặc niềm tin thị trường? của Phó Tổng biên Tập Báo Sài Gòn Giải Phóng.

Bà Nguyễn Thúy Hiền - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) giải đáp, ngay khi Thông tư 50 được ban hành, Bộ Công Thương đã triển khai kế hoạch truyền thông.

Theo thông tư, đối với các doanh nghiệp có cơ sở vật chất, hạ tầng hoàn thiện có thể chuyển đổi từ ngày 1/6/2026. Để thực hiện thành công Thông tư 50, Bộ Công Thương cho rằng, cần có sự chỉ đạo của Chính phủ và sự vào cuộc quyết liệt của các đơn vị liên quan. Bộ cũng đã trình Chính phủ ban hành thông tư hướng dẫn kỹ thuật phối trộn. Trong đó, bộ đóng vai trò chủ trì trong việc hướng dẫn doanh nghiệp bảo đảm nguồn cung xăng dầu khi triển khai, hỗ trợ doanh nghiệp tính giá, các dự án đầu tư phát triển năng lượng…

Bà Nguyễn Thúy Hiền thông tin thêm, Bộ Công Thương đã đề xuất các bộ, ngành có liên quan như Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường… hoàn thiện bộ quy chuẩn xăng E5 và E10 để các doanh nghiệp làm đúng; cách tính thuế môi trường; rà soát, hướng dẫn nông dân xây dựng vùng trồng; tuyên truyền để người dân sử dụng xăng E10…

“Sự vào cuộc của các sở, ngành, sự đồng thuận của người dân thì xăng E10 sẽ đến gần hơn với người tiêu dùng”, bà Thúy Hiền khẳng định.

Liên quan đến tính tương thích của động cơ khi sử dụng xăng E10, bà Nguyễn Thúy Hiền cho rằng: "Chúng ta đã sử dụng xăng E5 từ lâu. Trong quá trình sử dụng, chưa nhận được phản ánh của người tiêu dùng về việc sử dụng xăng E5 không tương thích với các động cơ. Thông tư 50 cũng nêu rõ, trong quá trình sử dụng E10, nếu có vấn đề xảy ra, sẽ được đánh giá ngay và có những quyết định phù hợp”.

Cùng chung sức

Bà Nguyễn Thị Kim Ngọc - Phó Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh đánh giá, thời điểm hiện nay được xem là ‘chín muồi’ để triển khai E10, khi cả nước đang tăng tốc chuyển đổi xanh. Việc đưa xăng sinh học vào sử dụng rộng rãi là phù hợp với xu hướng chính sách, để giảm phát thải và cải thiện chất lượng môi trường sống.

Ngoài ra, cơ sở pháp lý cũng đã đầy đủ cho triển khai xăng E10 ra thị trường. Về phía TP. Hồ Chí Minh, bà Kim Ngọc cho biết, các sở ngành, các doanh nghiệp đã có sự chuẩn bị sẵn sàng cho việc triển khai đồng loạt sản phẩm xăng sinh học E10. Công việc sắp tới là đẩy mạnh truyền thông để người tiêu dùng hiểu và yên tâm sử dụng.

PGS.TS Ngô Trí Long nhận định, E10 giúp giải quyết đồng thời ba mục tiêu: củng cố an ninh năng lượng thông qua giảm phụ thuộc nhập khẩu; tạo giá trị kinh tế tuần hoàn giữa nông nghiệp - công nghiệp chế biến; và giảm phát thải phù hợp cam kết Net Zero 2050.

Tại tọa đàm, các chuyên gia năng lượng, môi trường tiếp tục phân tích sâu vai trò của E10 trong tiến trình chuyển đổi năng lượng.

TS. Giang Chấn Tây cho rằng, E10 là “phép thử tư duy năng lượng”, đánh dấu bước chuyển từ mô hình “tiêu thụ năng lượng” sang “tạo dựng năng lượng”. Với tiềm năng ethanol lớn từ mì, bắp, rơm rạ và phụ phẩm nông nghiệp, việc tổ chức lại chuỗi sản xuất ethanol sẽ tạo đầu ra ổn định cho nông dân và nâng cao tính chủ động năng lượng quốc gia.

Tại tọa đàm các đại biểu thống nhất nhận định: E10 là bước chuẩn bị quan trọng cho lộ trình giảm phát thải và phát triển bền vững của Việt Nam. Thành công của loại nhiên liệu này cần sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, giới chuyên gia và người dân. Với sự chủ động của hệ thống doanh nghiệp, sự đồng hành của xã hội, xăng sinh học E10 cũng như các nhiên liệu tỷ lệ cao hơn như E15, E20 trong tương lai sẽ sớm trở thành sản phẩm phổ biến, góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu tăng trưởng xanh.