Dự án Luật Cạnh tranh: Nhất trí mở rộng phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh trình bày tờ trình về Dự án Luật cạnh tranh (sửa đổi)

Trình bày tờ trình Chính phủ về Dự án Luật cạnh tranh (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, Luật Cạnh tranh do Bộ Công Thương xây dựng, được Quốc hội thông qua vào ngày 3/12/2004 và chính thức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2005. Sau hơn 12 năm thi hành, Luật Cạnh tranh đã tạo được hành lang pháp lý quan trọng, góp phần tạo lập và duy trì một môi trường kinh doanh bình đẳng, từ đó tạo điều kiện phát triển kinh tế đất nước, phân bổ hiệu quả các nguồn lực xã hội. Tuy nhiên, bối cảnh kinh tế - xã hội của Việt Nam trong những năm qua đã có nhiều thay đổi, đặc biệt là khi Việt Nam hội nhập sâu, rộng hơn với nền kinh tế thế giới đã làm cho một số nội dung của Luật Cạnh tranh không còn phù hợp.

Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhất trí với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Cạnh tranh nhằm góp phần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đồng bộ, đảm bảo cạnh tranh bình đẳng, không có sự phân biệt đối xử giữa các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế, tăng cường hiệu quả, hiệu lực và tính minh bạch trong thực thi pháp luật về cạnh tranh, phù hợp với các cam kết quốc tế để khai thác tốt cơ hội mà các hiệp định thương mại tự do mang lại, nâng cao tính cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng…

Theo đó, về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, Dự thảo Luật cạnh tranh (sửa đổi) quy định phạm vi điều chỉnh rộng hơn so với Luật Cạnh tranh hiện hành; không chỉ giới hạn hành vi hạn chế cạnh tranh được xác lập, thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam mà còn điều chỉnh cả hành vi hạn chế cạnh tranh thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể trên thị trường Việt Nam. Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật như vậy là phù hợp với thông lệ quốc tế và đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Trong thời gian gần đây, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đều có quy định nghĩa vụ thực thi luật và chính sách về cạnh tranh nhằm bảo đảm điều chỉnh các hành vi phản cạnh tranh gây ảnh hưởng đến quan hệ thương mại, đầu tư, phúc lợi người tiêu dùng tại các nước thành viên.

Góp ý kiến với điều khoản này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng lưu ý cơ quan soạn thảo mở rộng phạm vi nhưng không được chồng chéo, mâu thuẫn với các điều luật khác đã ban hành. Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh cả đối với các hành vi xác lập ngoài lãnh thổ Việt Nam thì cần có những cơ chế để đảm bảo sự khả thi của quy định này.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá dự luật có sự mở rộng phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh, đối tượng áp dụng, cách tiếp cận mới, phù hợp với điều kiện kinh tế thị trường.

Nhiều ý kiến cũng đề nghị cơ quan soạn thảo báo cáo thêm về tính khả thi của quy định này trong trường hợp không có điều ước quốc tế giữa Việt Nam và quốc gia, vùng lãnh thổ khác thì áp dụng theo quy định của pháp luật nào; bổ sung số liệu về các hành vi của các tổ chức, cá nhân bên ngoài lãnh thổ Việt Nam gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh tới thị trường Việt Nam trong thời gian qua; nghiên cứu bổ sung quy định về các hành vi cụ thể của các tổ chức, cá nhân bên ngoài lãnh thổ Việt Nam gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh tới thị trường Việt Nam, cụ thể hóa hơn quy định “có khả năng” gây tác động hạn chế cạnh tranh đến thị trường Việt Nam…

Về đối tượng áp dụng, Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tán thành mở rộng đối tượng áp dụng như quy định tại Điều 2 dự thảo Luật. Theo đó, dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) được áp dụng đối với mọi đối tượng liên quan đến cạnh tranh trên thị trường, trong đó bao gồm cả cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, các cá nhân có thẩm quyền ban hành quyết định hành chính… Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị nghiên cứu, rà soát bảo đảm quy định đầy đủ; chỉnh sửa lại Khoản 1 Điều 2 cho phù hợp với khái niệm doanh nghiệp đã được quy định trong Luật Doanh nghiệp, làm rõ các chủ thể như hợp tác xã, hộ kinh doanh và các chủ thể kinh doanh khác như hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, doanh nghiệp Việt Nam tại nước ngoài… có thuộc đối tượng áp dụng của luật này hay không.

Riêng với chính sách của Nhà nước về cạnh tranh, Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá cao Dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) đã bổ sung điều mới quy định chính sách của Nhà nước về cạnh tranh nhằm thể chế hóa quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, khẳng định mục tiêu của pháp luật về cạnh tranh là bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng, khuyến khích cạnh tranh, làm động lực phát triển kinh tế đất nước, đồng thời nâng cao phúc lợi xã hội và bảo vệ lợi ích người tiêu dùng. Tuy nhiên, để thực hiện được đa mục tiêu trên, đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định này cũng như các quy định khác trong dự thảo luật để xử lý hài hòa, tránh xung đột giữa lợi ích doanh nghiệp, người tiêu dùng, phúc lợi xã hội.

Dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) gồm 121 điều, 9 chương. So với luật hiện hành, dự thảo luật giữ nguyên 6 điều, sửa đổi 66 điều, bổ sung 49 điều, bãi bỏ 49 điều. Sau khi tiếp thu ý kiến, dự thảo luật sẽ được sửa đổi, hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét lần đầu tại kỳ họp thứ 4 sắp tới.