Nghệ nhân Thân Văn Huy bận rộn với công việc khi Festival Huế đang đến gần
Theo các bậc cao niên, truyền thuyết khi kiệu hoa của vua Chiêm Chế Mân rước công chúa Huyền Trân từ Thăng Long về làm dâu Chiêm quốc, đi ngang qua Thuận Hóa trong một ngày cuối đông ảm đạm. Giữa cảnh hoang sơ của miền biên viễn lạ lẫm, công chúa Huyền Trân đã tự tay kết nên những bông hoa giấy để đón xuân, hoài niệm về cố hương. Dân làng Thanh Tiên, noi theo tích ấy, cứ mỗi độ mùa xuân về là kết giấy thành hoa, trang trí cửa nhà đón tết, lâu dần mà thành nghề làm hoa xuân.
Thực ra, nghề làm hoa giấy ở Thanh Tiên gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng dân gian của người dân xứ Huế. Ngày xưa, khi những lưu dân đất Bắc di cư vào Thuận Hóa. Nơi đây đầy rẫy những hiểm nguy, bất trắc từ thiên nhiên khắc nghiệt, nên người dân thường thờ cúng các vị thần linh nơi đất mới để “cầu lành, tránh dữ”. Hoa là thứ mà người ta hay dâng cúng các vị thần linh nhất nhưng không phải lúc nào cũng có hoa tươi trồng được, bởi khí hậu, thời tiết xứ Huế thất thường, mưa nhiều. Từ đó, người làng Thanh Tiên nghĩ ra việc làm hoa giấy, trước là để cúng thần linh, tổ tiên, sau là để trang hoàng nhà cửa.
Hoa giấy Thanh Tiên trang trí trước cửa nhà rường
Sản phẩm hoa giấy của làng Thanh Tiên đủ chủng loại như hoa lan, hoa cúc, hoa hồng, hoa huệ, hoa sen… Nguyên liệu làm hoa chủ yếu với tre, bột lọc làm hồ dán và giấy thủ công. Trước đây, người ta nhuộm giấy bằng các loại thảo mộc, đó là bí quyết gia truyền không thể để người ngoài biết được, nay họ sử dụng giấy thủ công để làm nên những bông hoa với đủ màu sắc sống động.
Dân làng Thanh Tiên chỉ tranh thủ làm hoa khi thời gian nông nhàn của mùa vụ. Bởi nghề chính của họ là gắn liền với những ruộng lúa, nương khoai. Đặc biệt, vào tháng giáp tết cổ truyền, hay các kỳ Festival là dịp bà con Thanh Tiên bận rộn với việc làm hoa nhất. Tháng giáp tết nhu cầu hoa cúng, hoa trang trí cửa nhà của người dân tăng, còn dịp Festival, Thanh Tiên là một trong những điểm đến thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước.
Sau khi được khôi phục và phát triển, đặc biệt qua những kỳ Festival Nghề truyền thống Huế, làng hoa giấy Thanh Tiên được nhiều người biết đến. Những ngày này, người dân Thanh Tiên rất bận rộn và khẩn trương hoàn thành những sản phẩm cuối cùng để kịp phục vụ cho Festival nghề truyền thống Huế 2015.
Trong những sản phẩm hoa giấy của làng Thanh Tiên, ngoài sản phẩm thông dụng là hoa cúng thì nổi bật lên vẫn là những búp hoa sen giấy trông chẳng khác gì hoa thật. Người phục dựng thành công những búp sen này là nghệ nhân, họa sĩ Thân Văn Huy. Ông đã cùng với người em trai mình là nhà giáo Thân Đình Hoài tìm gặp những nghệ nhân cao niên trong làng để tìm hiểu bí quyết làm hoa sen thuở trước. Từ những mảnh vỡ ký ức của các bậc tiền bối, hai anh em họa sĩ Thân Văn Huy đã phục cổ, cách tân và làm sống lại nghề làm hoa sen giấy.
Thời gian này, nghệ nhân Thân Văn Huy rất bận rộn. Ngoài những đơn hàng khắp nơi, buổi tối ông còn đào tạo kỹ thuật làm hoa sen cho các học viên yêu vẻ đẹp của những bông hoa làm từ giấy. Những học viên này chủ yếu là các em học sinh cấp 2, cấp 3 và các bạn sinh viên trong làng. Nghệ nhân Thân Văn Huy chia sẻ: Làm hoa giấy ngoài việc đòi hỏi sự khéo léo thì các đức tính như cần cù, cẩn thận, tỉ mẩn cũng rất cần thiết. Tôi vẫn mong mỏi truyền lại nghề làm hoa giấy cho nhiều con trẻ, để bảo tồn được những giá trị văn hóa của địa phương và không bị mai một.
Hiện nay, nghệ nhân Thân Văn Huy đã xây dựng một khu trưng bày với hệ thống nhà rường cổ truyền thống của Huế tại làng Thanh Tiên, để trưng bày các sản phẩm hoa giấy và tranh sơn mài do ông vẽ, nhằm phục vụ nhu cầu tham quan, khám phá của khách du lịch thập phương.
Tất cả tạo nên một không gian thanh khiết, bình yên. Du khách đến đây sẽ được trải nghiệm quá trình làm nên một bông hoa sen giấy. Khách nước ngoài rất thích tự tay làm, rồi mua những bông hoa sen dễ thương làm kỷ niệm và quà tặng cho bạn bè, người thân.
