Doanh nghiệp núp bóng mô hình VAC, khai thác khoáng sản trái phép

Địa điểm Công ty Trường Đại Phát khai thác khoáng sản trái phép. Ảnh: Tiến Dũng - Văn Giang

Khai thác khoáng sản trên đất nông nghiệp

Theo phản ánh của người dân xã Hoà Tiến, từ năm 2018 đến năm 2020, tại khu Đồng Giữa thuộc thôn Yên Tân xuất hiện rất nhiều người của Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Trường Đại Phát (có địa chỉ ở số nhà 23, đường Kinh Bắc 83, phường Kinh Bắc, TP. Bắc Ninh) đưa các hệ thống máy đào, máy múc đất, thuyền hút cát cùng hàng loạt xe ô tô trọng tải lớn ngày đêm hoạt động ra vào khai thác tận thu tài nguyên khoáng sản đất, cát.

Từ đơn phản ánh của công dân, UBND huyện Yên Phong đã lập đoàn kiểm tra việc thực hiện dự án chuyển đổi đất trồng lúa sang đất sử dụng mục đích trang trại tại khu đồng Giữa, thôn Yên Tân, xã Hòa Tiến của Công ty Trường Đại Phát.

Theo kết luận kiểm tra, trước khi triển khai dự án chuyển đổi đất trồng lúa sang đất sử dụng mục đích kinh tế trang trại tại khu đồng Giữa, khu đất trên có nguồn gốc là đất nông nghiệp ngoài đê (đất bãi) và đất nghĩa địa cũ thuộc quỹ đất công ích 15% xã Hòa Tiến giao cho thôn Yên Tân quản lý, sử dụng vào mục đích đất nông nghiệp.

Năm 2017, UBND xã Hoà Tiến ký hợp đồng giao khoán khu đất nông nghiệp 4,9ha trên cho ông Nguyễn Văn Thuật, hộ khẩu ở thôn Yên Vỹ, xã Hoà Tiến để sản xuất nông nghiệp và trồng cây hàng năm.

Ngày 14/9/2018, UBND tỉnh Bắc Ninh có văn bản cho phép UBND xã Hòa Tiến chuyển đổi khu đất có diện tích khoảng 4,9ha từ đất trồng lúa sang đất sử dụng vào mục đích kinh tế trang trại và VAC.

Ngay sau đó, ngày 15/9/2018, UBND xã Hoà Tiến đã ký phụ lục bổ sung chủ thể hợp đồng là bà Nguyễn Thị Giang và cho phép ông Thuật, bà Giang được phép thuê và đào ao thả cá theo đúng dự án VAC đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Ngày 20/9/2018, ông Thuật và bà Giang ký hợp đồng kinh tế với Công ty Trường Đại Phát để thi công đào ao nuôi trồng thủy sản và vận chuyển đất, cát ra khỏi công trình dự án.

Ngày 7/3/2019, UBND tỉnh Bắc Ninh có Văn bản số 282 về cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty Trường Đại Phát trên diện tích thực hiện dự án là 49.078m², diện tích khu vực khai thác là 27.396m² và mức sâu khai thác trung bình 2m tính từ cốt nền hiện trạng. Thời hạn đến hết ngày 31/12/2019.

Điều đáng nói là, sau khi được cấp phép, Công ty Trường Đại Phát đã khai thác tài nguyên khoáng sản vượt mức quy định được UBND tỉnh Bắc Ninh cấp phép trên diện tích 4,9ha đất nông nghiệp.

Đề nghị tỉnh dừng triển khai dự án

Theo kết quả kiểm tra của UBND huyện Yên Phong, công ty đã tự ý sử dụng diện tích đất lớn hơn diện tích đất cho phép 2.203m².

Mặc dù chỉ được cho phép khai thác đến 31/12/2019, nhưng công ty vẫn khai thác đến ngày 27/3/2020. Chủ dự án cũng tự ý đào hồ khai thác đất, cát tăng thêm so với diện tích được UBND tỉnh cấp phép gần 4.000m², khai thác quá độ sâu cho phép 2,4m (tính trung bình).

Theo tính toán của đoàn kiểm tra, khối lượng đất, cát đã khai thác và vận chuyển ra ngoài dự án là hơn 61 nghìn m³, thu lợi bất chính với số tiền gần 879 triệu đồng. Theo UBND huyện Yên Phong, số tiền này đã được thu hồi vào tài khoản tạm giữ của UBND huyện.

UBND huyện Yên Phong khẳng định, để xảy ra những sai phạm trên, trách nhiệm thuộc về các cá nhân trực tiếp triển khai thực hiện dự án. Đồng thời, có trách nhiệm của UBND xã Hòa Tiến và các cơ quan, đơn vị có liên quan đã thiếu kiểm tra, giám sát việc thực hiện dự án của Công ty Trường Đại Phát.

UBND huyện Yên Phong yêu cầu Đảng ủy, UBND xã Hòa Tiến và các cơ quan có liên quan kiểm điểm trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Bên cạnh đó, UBND huyện kiến nghị UBND tỉnh Bắc Ninh ra văn bản dừng triển khai dự án do Công ty Trường Đại Phát không thực hiện đúng các nội dung theo dự án được phê duyệt, gây bức xúc trong nhân dân, làm mất ổn định tình hình an ninh, trật tự tại địa phương.

Câu hỏi được dư luận quan tâm là: Để doanh nghiệp khai thác tài nguyên trái phép trong thời gian dài, trách nhiệm của chính quyền địa phương như thế nào? Việc thực hiện sau kiểm tra được triển khai ra sao? Làm thế nào trả lại nguyên trạng như mục tiêu ban đầu của dự án để người dân thực hiện mô hình VAC?