Doanh nghiệp 'khát' quỹ đất sạch, lo ngại thủ tục kéo dài khi làm nhà ở xã hội

Chiều 6/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội; với sự tham gia của các bộ, ngành, ngân hàng, doanh nghiệp bất động sản lớn, chuyên gia.

Hội nghị được tổ chức tại Hà Nội, trực tuyến đến 63 điểm cầu tại các địa phương trên cả nước.

4 vướng mắc lớn trong phát triển nhà ở xã hội

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Luyến - Tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) - cho biết, cuối năm 2024, UDIC đã khởi công các dự án nhà ở xã hội như Khu đô thị mới Hạ Đình (Thanh Trì, Hà Nội) với tiến độ thực hiên rút ngắn còn 24 tháng thay vì 36 tháng theo kế hoạch.

Theo ông Luyến, qua thực tiễn làm việc với các chủ đầu tư về nhà ở xã hội cũng như vai trò là chủ đầu tư, UDIC nhận thấy có 4 nhóm vấn đề vướng mắc, khó khăn.

Ông Nguyễn Văn Luyến - Tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) - phát biểu. Ảnh VGP/Nhật Bắc

Thứ nhất, về quỹ đất và thời gian phê duyệt dự án. Hiện nay, việc bố trí quỹ đất dành cho thực hiện các dự án nhà ở xã hội còn rất ít, rất thiếu và đặc biệt chưa đồng đều, chưa đầy đủ, chưa đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật. Thủ tục và quy trình phê duyệt dự án còn tương đối dài.

Thứ hai, về cơ chế ưu đãi với nhà đầu tư và chủ đầu tư. Hiện giá nhà ở xã hội khống chế lợi nhuận cho chủ đầu tư không quá 10%; trong khi điều kiện hiện nay, vật tư, nguyên vật liệu và nhân công thường xuyên biến động, thủ tục kéo dài, dẫn đến chi phí tăng do việc thực hiện các dự án bị kéo dài, dẫn đến lợi nhuận không được đảm bảo.

Thứ ba, về cơ chế ưu đãi tín dụng. Việc giải ngân các gói tín dụng ưu đãi. Đơn cử, gói 120.000 tỷ đồng gặp khó khăn do quy trình, thời gian thẩm định tương đối khó và dài, người mua nhà khó chứng minh thu nhập trong khi doanh nghiệp gặp khó trong việc tiếp cận nguồn vốn này.

Thứ tư, sự giao thoa và lúng túng về các thủ tục hành chính giữa các luật mới và luật cũ vẫn còn giá trị hiện hữu.

Kiến nghị giao đất không qua đấu thầu cho doanh nghiệp

Từ những khó khăn trên, lãnh đạo UDIC kiến nghị các giải pháp để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Cụ thể:

Thứ nhất, chính sách nhà ở xã hội được coi là chính sách an sinh xã hội, vì vậy Nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong chính sách này, doanh nghiệp và người dân là người đồng hành.

Thứ hai, cần sớm ban hành chính sách về thí điểm giao đất không qua đấu thầu cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước có đủ kinh nghiệm đầu tư, phát triển nhà ở xã hội được nêu tại Quyết định 92, 37, 38 của Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời thể hiện sứ mệnh của doanh nghiệp nhà nước trong việc thực hiện chính sách an sinh xã hội, đúng với Chỉ thị 07 ngày 22/12/2024 của Thủ tướng đối với việc phát triển của tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước trong các nhiệm vụ, trong đó có nhiệm vụ xây dựng và phát triển nhà ở xã hội.

Một khu nhà ở xã hội tại Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Quang

Thứ ba, Chính phủ cần quan tâm, chỉ đạo sớm thực hiện việc thí điểm quỹ phát triển nhà ở xã hội, hoặc mô hình định chế tài chính phù hợp để phát triển nhà ở xã hội dài hạn, bền vững được nêu tại Quyết định 927 của Thủ tướng ngày 30/8/2024.

Thứ tư, một số cơ chế ưu đãi tại Điều 85 Luật Nhà ở và Nghị định số 100/2024/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội (có hiệu lực từ ngày 1/8/2024) cần được điều chỉnh.

Ví dụ, kiến nghị nâng lợi nhuận định mức từ 10% lên 15%, 20%, kiến nghị về hỗ trợ tiếp cận các nguồn vay vốn như thời gian thẩm định ngắn lại, thời gian cho vay dài lên để đảm bảo nguồn vốn cho các nhà đầu tư.

Thứ năm, Chính phủ có thể uỷ quyền cho UBND các tỉnh, thành phố quyết định việc tăng vốn điều lệ cho các doanh nghiệp, quyết định và phê duyệt tăng vốn điều lệ cho các doanh nghiệp nhà nước trực thuộc tỉnh, thành phố của mình để các doanh nghiệp này sớm có nguồn vốn để đảm bảo năng lực tài chính, sẵn sàng thực hiện các nhiệm vụ được giao trong thời gian tới.

Với các địa phương, UDIC kiến nghị các giải pháp áp dụng cơ chế thí điểm Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng như cơ chế đặc thù của Luật Thủ đô với TP. Hà Nội về các nhóm vấn đề nhà ở xã hội.

"Đây được coi là một trong những quy định mang tính đột phá, được giao quyền cho các địa phương theo nguyên tắc tự quyết, tự làm, địa phương chịu trách nhiệm", lãnh đạo UDIC khẳng định.

Cùng với đó, đề nghị các tỉnh, thành, địa phương xây dựng các báo cáo và đề xuất Chính phủ cho phép các chính sách đặc thù như cơ chế giao đất không qua đấu thầu cho doanh nghiệp, cơ chế ưu đãi về tài chính cho doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội, chính sách hỗ trợ tài chính cho người mua nhà, áp dụng một số mô hình như hợp tác công - tư, đổi đất lấy hạ tầng, tăng quỹ đất phát triển nhà ở xã hội.

Ngoài ra, đại diện UDIC đề xuất một số kiến nghị khác như: Áp dụng cơ chế mở cửa liên thông để rút ngắn thời gian phê duyệt dự án, ưu tiên nhà ở xã hội vào danh mục đầu tư trọng điểm, được hưởng chế độ phê duyệt nhanh, phê duyệt gọn, xây dựng hạ tầng xã hội, hạ tầng khung đất, khung dự án nhà ở xã hội để thu hút nhà đầu tư.