Ngành dệt may Việt Nam đã và đang đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, không chỉ tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động mà còn là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực. Trong bối cảnh toàn cầu đang đẩy mạnh phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn, ngành dệt may đang phải đối mặt với những thách thức lớn, nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội để cải thiện và đổi mới. Do đó, việc chuyển đổi sang sản xuất và tiêu dùng bền vững thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may là yêu cầu cấp bách, nhưng con đường này không hề dễ dàng.

Hiện nay, các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và nhiều quốc gia khác đang ngày càng thắt chặt các tiêu chuẩn môi trường đối với sản phẩm nhập khẩu. Những yêu cầu về kinh tế tuần toàn, sản phẩm xanh, mức độ phát thải carbon và sử dụng nguyên liệu tái chế đang tạo ra áp lực lớn cho các nhà sản xuất, đặc biệt là các doanh nghiệp dệt may xuất khẩu như Việt Nam.

Tại Hội nghị quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững năm 2024 được Bộ Công Thương tổ chức vào ngày 19/9 vừa qua tại Đà Nẵng, ông Nguyễn Đức Trị - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết: Trước xu hướng chung của thế giới và yêu cầu khắt khe từ các thị trường lớn của ngành dệt may Việt Nam, các doanh nghiệp đã bắt đầu chuyển dịch sang các quy trình sản xuất sạch hơn, sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, nguyên liệu tái chế và giảm thiểu chất thải trong sản xuất.

Phó Chủ tịch VITAS thông tin, một số doanh nghiệp đã bắt đầu áp dụng các loại vải tái chế từ nhựa PET, vải cotton tái chế, hay sợi bền vững như sợi tre, sợi từ vỏ cây. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng, việc triển khai thực hiện rộng rãi sản xuất tiêu dùng bền vững thúc đẩy kinh tế tuần hoàn gặp nhiều khó khăn do đòi hỏi một loạt thay đổi từ công nghệ, quy trình sản xuất cho đến nhận thức của doanh nghiệp. Và một số những khó khăn chính mà các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đang phải đối mặt.

Trước hết là những hạn chế về tài chính, công nghệ và nhân lực. Theo ông Nguyễn Đức Trị, để chuyển đổi sang sản xuất tiêu dùng bền vững thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, doanh nghiệp cần đầu tư lớn vào công nghệ hiện đại, như hệ thống xử lý nước thải, tiết kiệm năng lượng và sử dụng nguyên liệu tái chế... Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa đủ khả năng tài chính để thực

Mặc dù còn nhiều khó khăn và rào cản, tuy nhiên vị lãnh đạo Hiệp hội Dệt may cũng chỉ ra những cơ hội và điều kiện thuận lợi mà doanh nghiệp Việt có thể tận dụng trong triển khai sản xuất và tiêu dùng bền vững, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Cụ thể, Chính phủ Việt Nam đã nhận thức rõ tầm quan trọng của kinh tế tuần hoàn và sản xuất tiêu dùng bền vững và đã có những chính sách thúc đẩy hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn. Chính phủ đã có những cam kết mạnh mẽ với quốc tế về lộ trình hướng đến giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, cũng như ban hành Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, định hướng ngành dệt may Việt Nam phát triển bền vững theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Song song với đó là các chương trình hỗ trợ về vốn vay ưu đãi, chính sách ưu đãi thuế cho các dự án sản xuất xanh và các chương trình đào tạo giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận hơn với công nghệ và giải pháp bền vững. Ngoài ra, Chính phủ cũng cam kết hỗ trợ ngành dệt may thông qua việc thúc đẩy các sáng kiến quốc gia và quốc tế nhằm bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Bên cạnh đó là sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế liên quan đến các chương trình phát triển bền vững. Hiện nhiều tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), và các tổ chức phi chính phủ đang tài trợ, tư vấn kỹ thuật và cung cấp nguồn vốn cho các dự án sản xuất bền vững tại Việt Nam. Sự hợp tác với các tổ chức này giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận với các nguồn lực và công nghệ tiên tiến hơn để triển khai sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, Việt Nam đang phát triển và mở rộng nguồn nguyên liệu dệt may nội địa như sợi tái chế và các loại vải thân thiện với môi trường. Việc phát triển các nguồn nguyên liệu này giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, đồng thời đáp ứng các yêu cầu khắt khe về sản phẩm bền vững của thị trường quốc tế.

Đặc biệt, các doanh nghiệp dệt may có thêm nhiều cơ hội để tiếp cận thị trường lớn và bền vững hơn. Trong đó, đáng chú ý là các thị trường như như EU, Mỹ, Nhật Bản và nhiều quốc gia khác đang ngày càng ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc bền vững và đạt các tiêu chuẩn về phát thải, bảo vệ môi trường. Việc đáp ứng các yêu cầu này không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì các thị trường xuất khẩu hiện tại mà còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường mới với giá trị gia tăng cao hơn.

Ông Nguyễn Đức Trị cũng cho rằng với các quy định về phát triển xanh, yêu cầu sản xuất sạch, kinh tế tuần hoàn cũng là cơ hội để giúp các doanh nghiệp dệt may nâng cao giá trị thương hiệu và sức cạnh tranh trên thị trường.

Đối với các doanh nghiệp chủ động và nghiêm túc chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn thì sản xuất và tiêu dùng bền vững đã tạo ra sự khác biệt cho doanh nghiệp mình trên thị trường, từ đó nâng cao giá trị thương hiệu doanh nghiệp. Khách hàng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm thân thiện với môi trường và sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm có chứng nhận bền vững. Điều này giúp doanh nghiệp Việt Nam không chỉ tăng lợi nhuận mà còn nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Đồng thời, đây còn là cơ hội để các doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và hiệu quả sản xuất. lợi ích kinh tế bền vững trong dài hạn.

Ông Nguyễn Đức Trị khẳng định: Việc chuyển đổi sản xuất xanh, thực hiện kinh tế tuần hoàn còn là cơ hội thúc đẩy đổi mới và sáng tạo, doanh nghiệp có thể tận dụng các cơ hội để sáng tạo ra các sản phẩm mới thân thiện với môi trường, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất giúp nâng cao hiệu suất và giảm tác động đến môi trường.