Định vị làng nghề trong Cách mạng công nghiệp 4.0 - Kỳ I: Loay hoay chọn hướng đi

Hoàn thiện sản phẩm áo comple ở Làng nghề may xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội

Khó giải bài toán thị trường

Được đánh giá là nơi làm giày nổi tiếng nhất Hà Nội, nhạy bén trước những đổi thay của thị hiếu người tiêu dùng, làng nghề sản xuất giày da Phú Yên (xã Phú Yên, huyện Phú Xuyên) đã cho ra đời rất nhiều dòng sản phẩm đa dạng, phong phú về kiểu dáng, đặc biệt là dòng giày công sở. Ông Nguyễn Lương Đức - Chủ tịch Hội Da giày Phú Yên - chia sẻ: Nghề da giày chiếm 85% tổng thu nhập toàn xã, 70-80% số hộ trong xã có người tham gia sản xuất, kinh doanh mặt hàng này. Sản xuất, kinh doanh ổn định, đời sống của người thợ được nâng lên với thu nhập khoảng 6 - 7 triệu đồng/tháng.

Dù được đánh giá là làng nghề “làm ăn tốt” của Hà Nội, thế nhưng đầu ra của sản phẩm giày Phú Yên vẫn phụ thuộc vào lái buôn. Ông Đức cho hay, các sản phẩm hiện chủ yếu bán trong nước, xuất khẩu (XK) sang nước ngoài số lượng hạn chế, và mới chỉ xuất khẩu sang Lào và Campuchia.

Là một trong những hộ sản xuất có tiếng ở xã Phú Yên, ông Nguyễn Như Diên - Cơ sở giày dép da Son Linh - thừa nhận, mẫu mã sản phẩm phần lớn phụ thuộc vào đối tác đặt hàng. Sản phẩm tiêu thụ chủ yếu theo kiểu truyền thống, thông qua các đại lý phân phối.

Tương tự, làng nghề may xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội được biết đến là làng nghề duy nhất trên cả nước có nghề may comple, veston. Ông Đào Ngọc Hùng - Công ty TNHH Hùng Luyến - chia sẻ, đặc thù của việc tiêu thụ sản phẩm là thị trường nội địa.

Chưa đầu tư cho mẫu mã, chất lượng

Quy mô sản xuất phân tán, nhỏ lẻ, chất lượng chưa được cao, thiếu cơ sở mặt bằng… đang là điểm yếu mà các làng nghề nói trên phải đối mặt. Để XK hàng hóa ra nước ngoài đòi hỏi các yêu cầu tiêu chuẩn khắt khe, trong khi đó, công nghệ làm ra sản phẩm cuối cùng chưa đáp ứng được yêu cầu khách hàng.

Ông Fumio Kato - Giám đốc dự án “Phát triển kênh bán hàng thông qua liên kết giữa địa phương với sản phẩm và du lịch” - cho hay: Chính việc không có thói quen ghi chép số liệu xem mình đã làm gì và làm như thế nào, sản phẩm đó được tiêu thụ ra sao, ai mua, mua vào lúc nào sẽ khiến các làng nghề, nghệ nhân không rút được kinh nghiệm cho những lần sản xuất sau. Chưa kể, sản phẩm thủ công mỹ nghệ của các làng nghề Việt phần lớn là to, nặng, mẫu mã đơn điệu. “Nhược điểm lớn của các làng nghề là không đáp ứng được thời hạn giao hàng. Chưa kể, tiêu chuẩn chất lượng với sự khác biệt vếchất lượng và sai số chất lượng còn lớn”-vị chuyên gia này cho biết.

Thực tế cho thấy, các làng nghề vẫn làm thị trường theo cung cách cũ, đó là sản xuất và bán những cái mình có mà không sản xuất và bán cái thị trường cần; thiếu khả năng tự khai thác thị trường, đặc biệt là thị trường XK…

Trong xu thế toàn cầu hiện nay, Cách mạng công nghiệp 4.0 được kỳ vọng sẽ giúp cho các làng nghề phát triển. Tuy nhiên để tận dụng những lợi thế, các làng nghề phải định vị trình độ của các chủ thể kinh doanh để có giải pháp áp dụng phù hợp. n

Kỳ II: Tìm giải pháp phát triển bền vững