Dệt may Việt Nam xuất khẩu tăng nhưng ở vị trí thấp trong chuỗi cung ứng bền vững

Ngày 26/11, tiến sĩ Rajkishore Nayak (đồng tác giả nghiên cứu và giảng viên cấp cao của Khoa Truyền thông và thiết kế, Đại học RMIT Việt Nam) nhận định, trong hai thập kỷ qua, Việt Nam chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của ngành thời trang và dệt may, hiện được xếp thứ tư trên tổng sản phẩm thời trang xuất khẩu nhờ giá cả lao động cạnh tranh và chính sách ưu đãi của Chính phủ.

Tiến sĩ Rajkishore Nayak phân tích, lĩnh vực dệt may hiện xếp thứ hai sau điện tử (máy tính, điện thoại và linh kiện điện tử) trong tổng trao đổi ngoại tệ, ảnh hưởng đáng kể lên tổng sản phẩm quốc nội GDP. Tổng giá trị xuất khẩu của ngành thời trang và dệt may Việt Nam đã và đang tăng bền vững qua từng năm. Hiện tại Việt Nam có khoảng 6.000 công xưởng dệt may, ngành công nghiệp này đang tạo công ăn việc làm cho khoảng 2,5 triệu người, chiếm khoảng 2,7% dân số. Với con số cao như vậy, vấn đề môi trường liên quan đến gia công dệt may hiện dấy lên mối quan ngại vô cùng to lớn.

Trong bảng xếp hạng toàn cầu dành cho quốc gia, Việt Nam là nước đứng thứ tư trên thế giới thải rác thải nhựa ra biển, tiếng chuông báo động do chính khách du lịch trong và ngoài nước gióng lên. “Báo cáo cho thấy đất đai ở Việt Nam bị ô nhiễm do dùng thuốc trừ sâu trong trồng sợi bông, như bông vải”, tiến sĩ Nayak cho biết.

Các nghiên cứu viên Đại học RMIT cũng chỉ ra rằng, ngành thời trang “mì ăn liền” cộng với túi tiền rủng rỉnh của người tiêu dùng khiến đồ may mặc bị đào thải nhiều hơn, trong khi đó ý thức tái sử dụng, tái chế và dùng các sản phẩm cũng như bao bì thân thiện với môi trường vẫn còn thấp trong những khách hàng của ngành thời trang ở Việt Nam. Số doanh nghiệp tái sử dụng hay nâng cấp quần áo cũ rất thấp. Kết quả là nhiều quần áo cũ và lỗi thời cuối cùng cũng bị đẩy ra các bãi rác, tạo ra vấn nạn môi trường vô cùng nghiêm trọng ở Việt Nam.

Theo tiến sĩ Nayak, nhiều doanh nghiệp ngành thời trang và dệt may Việt Nam đang nỗ lực đạt được ba mảng quan trọng, gồm xã hội, môi trường và tài chính, trong tiêu chí bền vững, điều mà theo ông thể hiện được khuynh hướng của doanh nghiệp trong ngành, đang dần thay đổi nhận thức và chọn cách bền vững hơn để giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Doanh nghiệp trong ngành bắt đầu trang bị thiết bị xử lý nước thải cho ra nước có thể uống được; phấn đấu đáp ứng được các bộ tiêu chuẩn nhu cầu oxy hoá BOD, nhu cầu oxy hoá học COD và tổng chất rắn hoà tan TDS trong nước thải. Nhiều nhà máy may mặc và dệt tập trung dùng các nguyên liệu bền vững hơn như bông vải hữu cơ, bông vải có trữ lượng hoá chất thấp, tre và tơ nhân tạo. Tuy nhiên, có những doanh nghiệp không thể dự phần vào giải quyết vấn nạn ô nhiễm môi trường vì vấn đề tài chính. Mua trang thiết bị và công nghệ mới thì tốn kém nên không khả thi với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Đồng tác giả nghiên cứu, Chủ nhiệm bộ môn Quản trị chuỗi cung ứng và logistics, tiến sĩ Reza Akbari cho rằng, kinh tế Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ và định vị là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất và hấp dẫn nhất trên thế giới. Tuy vậy, song hành cùng kết quả phát triển này cần thực thi chiến lược bền vững và cập nhật nguyên tắc ứng xử thể hiện hơn mối quan tâm với phương thức vận hành chuỗi cung ứng bền vững, đặc biệt trong ngành thời trang.