Đầu tư AI trong ngành ô tô đối mặt nhiều thách thức

Nhiều hãng xe khó duy trì đầu tư AI

Một nghiên cứu mới công bố của Gartner cho thấy chỉ một số ít hãng ô tô có khả năng duy trì được các khoản đầu tư tham vọng vào trí tuệ nhân tạo trong những năm tới.

Báo cáo đưa ra dự báo rằng, đến năm 2029, chỉ khoảng 5% nhà sản xuất ô tô có thể tiếp tục giữ mức tăng trưởng đầu tư trí tuệ nhân tạo (AI) mạnh mẽ, so với hơn 95% ở thời điểm hiện tại. Dự báo này ngay lập tức đặt ra câu hỏi về việc liệu “sự hưng phấn” hiện nay xung quanh AI trong ngành ô tô có tạo ra được giá trị lâu dài hay không.

Theo Gartner, sự phân hóa bắt đầu lộ rõ khi chỉ những hãng xe sở hữu nền tảng phần mềm mạnh, lãnh đạo đủ am hiểu công nghệ và nhất quán theo đuổi chiến lược dài hạn về AI mới có thể duy trì bước tiến. Đây là nhóm doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ tạo ra khoảng cách rõ rệt so với phần còn lại, dẫn tới nguy cơ hình thành một “chia rẽ AI” trong ngành.

Nghiên cứu cũng cho thấy nhiều nhà sản xuất truyền thống đang gặp khó khăn trong quá trình chuyển dịch sang tư duy vận hành dựa trên phần mềm. Các tập đoàn như Volkswagen, vốn có thế mạnh lịch sử ở kỹ thuật cơ khí, phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ những đối thủ nắm lợi thế công nghệ ngay từ đầu như Tesla hay BYD. Những doanh nghiệp mới nổi này có mô hình hoạt động gắn chặt với phát triển phần mềm, từ đó tích hợp AI vào sản phẩm nhanh và linh hoạt hơn.

Trong bối cảnh đó, phần lớn các hãng truyền thống dù đang nỗ lực đầu tư nhưng lại bị kìm hãm bởi nhiều yếu tố nội bộ. Chuyên gia phân tích Pedro Pacheco của Gartner nhận định rằng các rào cản bên trong tổ chức và tư duy lỗi thời là một trong những nguyên nhân chính khiến họ khó đạt được hiệu quả như mong muốn. Ông cho rằng, thành công trong lĩnh vực AI đòi hỏi doanh nghiệp phải trở thành “tổ chức ưu tiên số”, nghĩa là công nghệ phải được đặt ở vị trí trung tâm trong quá trình ra quyết định.

Một ví dụ được chuyên gia phân tích Pedro Pacheco nhấn mạnh, việc các lãnh đạo phụ trách phần mềm cần có quyền lực tương đương với các bộ phận truyền thống, thậm chí báo cáo trực tiếp cho CEO. Theo ông, đây là điều kiện cần để AI không chỉ là khoản đầu tư, mà trở thành yếu tố vận hành cốt lõi. 

Với dự báo chỉ 5% hãng xe giữ được đà đầu tư mạnh mẽ vào AI đến năm 2029, Gartner cho thấy sự bền vững của “làn sóng AI” hiện nay chưa hề chắc chắn. Đây có thể là giai đoạn mà ngành công nghiệp ô tô nhận ra rằng đầu tư AI không chỉ phụ thuộc vào nguồn vốn, mà đòi hỏi năng lực nền tảng, chiến lược dài hạn và thay đổi mô hình tổ chức thực sự.

Khoảng cách đầu tư AI có thể ngày càng lớn

Phần thứ hai của báo cáo đặt trọng tâm vào việc sự khác biệt giữa các doanh nghiệp có thể ngày càng tăng trong những năm tới. Khi chỉ một nhóm nhỏ hãng xe hội đủ điều kiện về nền tảng phần mềm, lãnh đạo và chiến lược dài hạn, ngành có khả năng bước vào giai đoạn phân hóa mạnh mẽ hơn.

Những công ty có nền tảng phù hợp sẽ tiếp tục đầu tư vào AI như một trụ cột chiến lược, từ đó tích hợp AI sâu hơn vào chuỗi phát triển sản phẩm, từ thiết kế, sản xuất tới vận hành và dịch vụ sau bán hàng. Báo cáo của Gartner nhấn mạnh rằng chính những doanh nghiệp kiên định với mục tiêu dài hạn mới có khả năng tận dụng hiệu quả các mô hình AI để nâng cao năng suất và củng cố vị thế cạnh tranh.

Ngược lại, phần lớn các hãng truyền thống có thể không đủ điều kiện để theo kịp. Việc vận hành dựa trên phần mềm đòi hỏi thay đổi lớn về cơ cấu, cách thức phối hợp nội bộ cũng như mô hình ra quyết định. Nếu những thay đổi này không diễn ra đồng bộ, các khoản đầu tư AI dễ trở nên tốn kém nhưng kém hiệu quả. Điều này giải thích vì sao dù nhiều hãng đang đầu tư mạnh nhưng Gartner vẫn dự báo tỷ lệ duy trì tăng trưởng AI sẽ giảm từ hơn 95% xuống chỉ 5% vào năm 2029.

Bên cạnh đó, các nhà sản xuất có tư duy cũ hoặc mô hình tổ chức nặng tính phân cấp sẽ gặp nhiều rào cản khi tích hợp AI vào hệ thống. Đây là những trở ngại mà chính Pacheco đã đề cập khi nói rằng doanh nghiệp phải loại bỏ các “rào cản nội bộ” để AI thực sự phát huy tác dụng. Nếu không làm được điều đó, họ có nguy cơ tụt lại trong cuộc cạnh tranh với các đối thủ vốn đã quen với việc vận hành dựa trên công nghệ.

Dữ liệu của Gartner cũng cho thấy sự bền vững của đầu tư AI phụ thuộc nhiều vào yếu tố con người và tư duy lãnh đạo. Những doanh nghiệp có lãnh đạo hiểu rõ vai trò của AI, ưu tiên công nghệ và sẵn sàng điều chỉnh mô hình tổ chức sẽ có nhiều cơ hội xây dựng lợi thế dài hạn. Trong khi đó, những doanh nghiệp duy trì cách tiếp cận cũ sẽ sớm gặp giới hạn trong khả năng triển khai AI.

Với dự báo mạnh mẽ về sự sụt giảm tỷ lệ đầu tư AI bền vững, báo cáo của Gartner mở ra một góc nhìn thận trọng hơn cho ngành ô tô trong bối cảnh “bùng nổ AI”. Dù AI vẫn được xem là công nghệ quan trọng định hình tương lai xe điện, xe tự hành và xe kết nối, nhưng khả năng khai thác hiệu quả lại tập trung vào một số ít doanh nghiệp. Điều này báo hiệu một tương lai mà khoảng cách giữa nhóm dẫn đầu và phần còn lại sẽ ngày càng rõ rệt.

Việc chỉ một số hãng đủ sức "đi đường dài" với AI không phản ánh sự suy giảm giá trị của công nghệ này, mà cho thấy mức độ thách thức trong việc tích hợp AI vào quy mô công nghiệp. Với ngành ô tô, lĩnh vực vốn có lịch sử hàng trăm năm dựa trên kỹ nghệ cơ khí, chuyển đổi sang tư duy vận hành theo phần mềm là hành trình đầy khó khăn. Theo dự báo của Gartner, chỉ một nhóm nhỏ có thể đi đến cùng.