Khu vực phía Nam từ lâu đã khẳng định vai trò là đầu tàu kinh tế lớn nhất cả nước, phát triển năng động với tốc độ tăng trưởng cao và bền vững. Đồng thời luôn đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và là đầu mối hội nhập, mở rộng giao thương quốc tế cách hiệu quả.
Trong nhiệm kỳ qua, dưới sự chỉ đạo sát sao của Đảng uỷ Bộ Công Thương, (trước đây là Ban cán sự Đảng) và sự quan tâm, phối hợp của các đơn vị trong và ngoài Bộ, của các địa phương, ngành Công Thương khu vực phía Nam đã vượt qua nhiều thách thức (đặc biệt là đại dịch Covid-19, các sự kiện gây xáo trộn thương mại toàn cầu) để đạt được những thành tựu ấn tượng, đóng góp quan trọng vào thành công chung của toàn ngành.
Cảng Sài Gòn - cảng biển lớn nhất và lâu đời nhất tại Việt Nam
Ngay từ đầu nhiệm kỳ, lãnh đạo Bộ Công Thương đã quán triệt các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, chủ động bám sát chỉ đạo cấp trên, linh hoạt trong điều hành. Các cấp ủy và lãnh đạo đơn vị thuộc Bộ ở phía Nam đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, huy động mọi nguồn lực để thúc đẩy sản xuất, tăng cường lưu thông hàng hóa, ổn định thị trường trong mọi hoàn cảnh.
Sự đoàn kết, quyết tâm đó đã giúp khu vực phía Nam giữ vững vị thế là đầu tàu tăng trưởng ngay cả trong giai đoạn khó khăn, tạo nền tảng vững chắc để ngành Công Thương phía Nam bứt phá, đóng góp tích cực vào mục tiêu tăng trưởng GDP cả nước giai đoạn 2021 - 2025.
Bứt phá phát triển công nghiệp, hình thành cụm ngành và thu hút đầu tư
Nhiệm kỳ qua ghi dấu sự phục hồi và tăng trưởng ấn tượng của khu vực công nghiệp phía Nam. Bước ra khỏi giai đoạn giãn cách vì đại dịch, sản xuất công nghiệp các tỉnh thành phía Nam đã lấy lại đà tăng trưởng tích cực. Năm 2022 - 2023, trước tình hình kinh tế thế giới đầy biến động, đa số các địa phương phía Nam vẫn duy trì tăng trưởng công nghiệp dương, trong khi IIP của cả nước chỉ tăng nhẹ 1,5%, thậm chí giai đoạn 3 quý đầu năm này còn "hụt hơi" khi giảm xuống con số âm.
Điều này cho thấy vai trò trụ cột của các tỉnh phía Nam trong lĩnh vực công nghiệp, giúp cả nước tránh được đà suy giảm sản xuất.
Năm 2024, đà tăng trưởng công nghiệp khu vực phía Nam tiếp tục được giữ vững. Nhiều địa phương có mức tăng cao vượt trội, điển hình như Trà Vinh, Bình Phước, Kiên Giang, Tây Ninh, Vĩnh Long, Bến Tre khi đó đều tăng cao hơn mức bình quân của vùng.
Khi đó, toàn khu vực có 186 cụm công nghiệp với tổng diện tích 8.498 ha, với 111 cụm đã đi vào hoạt động, thu hút khoảng 1.618 dự án đầu tư sản xuất kinh doanh, tổng vốn đăng ký hơn 73.809 tỷ đồng, tạo việc làm cho hơn 162.800 lao động. Việc hình thành và mở rộng các khu, cụm công nghiệp mới trong nhiệm kỳ qua là dấu ấn quan trọng, tạo nền tảng cho phát triển công nghiệp bền vững tại địa phương.

Nhà máy sản xuất đồ chơi Lego được khởi công năm 2022
Kết quả, khu vực phía Nam đã liên tục đón các dự án công nghiệp quy mô lớn và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chất lượng cao. Nhiều tập đoàn quốc tế đã chọn các tỉnh phía Nam làm nơi đặt nhà máy chiến lược. Ví dụ, dự án nhà máy sản xuất đồ chơi Lego (Đan Mạch) trị giá hơn 1 tỷ USD tại Bình Dương, và cũng là nhà máy không phát thải carbon đầu tiên của Lego trên thế giới, đã được khởi công năm 2022, cho thấy sức hấp dẫn của môi trường đầu tư công nghiệp miền Nam.
Song song với tăng trưởng về quy mô, cơ cấu ngành công nghiệp phía Nam có chuyển biến tích cực theo hướng hiện đại. Nhiều ngành công nghiệp chế biến, chế tạo chủ lực ghi nhận mức tăng sản lượng cao so với cùng kỳ, trở thành điểm sáng của cả nước. Từ sản lượng ô tô sản xuất, sản xuất xe có động cơ nói chung hay sản xuất da giày, dệt may, sản phẩm điện tử, máy vi tính... cho tới các sản phẩm công nghiệp chủ lực khác như nhựa và cao su, phân bón NPK, xi măng, thép... đều tăng trưởng bình quân hai con số mỗi năm.
Bức tranh rạng rỡ ấy là phác họa thu nhỏ cho nhiệm kỳ mà Bộ Công Thương, với trách nhiệm là đơn vị quản lý các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế, đã chèo lái qua nhiều cơn sóng cả đầy thách thức, khơi dậy chuỗi giá trị mới và đặt nền móng bứt phá cho giai đoạn trước và sau năm 2025.
Tuy còn đó một số khó khăn, như công nghiệp hỗ trợ phát triển chưa tương xứng hay một số cụm công nghiệp tỷ lệ lấp đầy chưa cao, nhưng nhìn chung nhiệm kỳ qua khu vực phía Nam đã đột phá trong phát triển công nghiệp, tiếp tục là vùng kinh tế trọng điểm dẫn dắt nền công nghiệp cả nước.
Xuất nhập khẩu tăng trưởng ấn tượng, hội nhập sâu rộng thị trường thế giới
Trên mặt trận xuất nhập khẩu, các địa phương phía Nam tiếp tục giữ vai trò chủ lực, đóng góp quan trọng vào thành tích thương mại ngoại của đất nước. Hơn 1/3 tổng kim ngạch ngoại thương của Việt Nam do khu vực phía Nam đóng góp, phản ánh vị thế là trung tâm xuất nhập khẩu hàng đầu. Các địa phương dẫn đầu gồm TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Bà Rịa - Vũng Tàu… với các mặt hàng chủ lực như điện tử, dệt may, giày dép, máy móc thiết bị, nông thủy sản.
Các năm 2023 - 2024 dù kinh tế toàn cầu gặp nhiều biến động, khu vực phía Nam vẫn duy trì được đà tăng trưởng xuất khẩu tích cực. Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu của vùng ước đạt trên 110 tỷ USD, tăng hơn 11% so với cùng kỳ năm trước. Có tới 19/20 tỉnh, thành phía Nam đạt tăng trưởng xuất khẩu dương, nhiều địa phương tăng hai con số như Tây Ninh, Vĩnh Long, Trà Vinh, Bình Phước, Đồng Tháp, Hậu Giang, Long An, Bến Tre, Sóc Trăng, Bình Dương…
Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu của vùng đạt khoảng 100 tỷ USD, tăng trên dưới 10% cùng kỳ, cho thấy sản xuất trong nước phục hồi kéo theo nhu cầu nhập khẩu nguyên phụ liệu tăng. Cán cân thương mại của miền Nam tiếp tục thặng dư góp phần giúp cả nước xuất siêu.
Tới nay, trong 5 tháng đầu năm 2025, cả nước xuất siêu khoảng 4,67 tỷ USD, thành quả này cũng có sự đóng góp lớn từ khu vực phía Nam với lợi thế xuất khẩu nhiều mặt hàng giá trị cao.
Những con số ấn tượng trên có được không chỉ nhờ năng lực sản xuất, mà còn nhờ việc tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) của doanh nghiệp miền Nam. Các tỉnh thành phía Nam đi đầu trong triển khai các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP… thông qua việc hỗ trợ doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Năm 2023, trước sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ Nhà nước Israel Benjamin Netanyahu và Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã cùng Bộ trưởng Bộ Kinh tế và Công nghiệp Israel Nir Barkat ký kết Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Israel
Các doanh nghiệp khẳng định, dưới sự hỗ trợ và tư vấn của Bộ Công Thương, họ đều đã và đang tận dụng tốt các FTA này để mở rộng xuất khẩu sang các thị trường lớn, đồng thời cải thiện năng lực cạnh tranh, nâng cao chất lượng và tính bền vững trong chuỗi cung ứng. Ngay cả trong bối cảnh thị trường thế giới biến động, hàng hóa "Made in Vietnam" từ các nhà máy phía Nam vẫn thâm nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Bên cạnh đó, thị trường xuất khẩu của khu vực phía Nam ngày càng được mở rộng và đa dạng. Ngoài các thị trường trọng điểm như Hòa Kỳ, EU và Trung Quốc, các thị trường tiềm năng như Hàn Quốc, Nhật Bản, ASEAN, Trung Đông… cũng được chú trọng phát triển thông qua các chương trình xúc tiến thương mại do Bộ Công Thương phối hợp với các địa phương tổ chức.
Nhiều hội chợ triển lãm quốc tế, đoàn giao thương ra nước ngoài có sự góp mặt của doanh nghiệp miền Nam đã mang về những hợp đồng xuất khẩu mới, đưa sản phẩm Việt vươn xa.
Quan trọng hơn, nhiệm kỳ qua khu vực phía Nam đã không chỉ tăng về lượng mà còn có bước tiến về chất trong hoạt động xuất nhập khẩu. Các doanh nghiệp đã chú trọng xuất khẩu chính ngạch, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về xuất xứ, môi trường, lao động theo yêu cầu của thị trường phát triển.
Tỷ trọng xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến tiếp tục tăng cao, chiếm khoảng 88,4% tổng kim ngạch 6 tháng đầu năm 2025, chứng tỏ chuyển dịch cơ cấu xuất khẩu theo hướng công nghiệp hóa.
Nhiều mặt hàng nông sản phía Nam tuy giảm về lượng nhưng nhờ cải thiện chất lượng và giá trị chế biến nên kim ngạch tăng mạnh, như cà phê, hạt tiêu, cao su...
Ở chiều nhập khẩu, các doanh nghiệp cũng tích cực tìm kiếm nguồn cung ứng mới, tận dụng cơ hội giảm thuế từ các FTA để nhập khẩu máy móc, nguyên liệu chất lượng với chi phí hợp lý, phục vụ sản xuất trong nước.
Nhờ những nỗ lực đồng bộ đó, xuất nhập khẩu Việt Nam đã phục hồi ngoạn mục sau đại dịch. GDP 6 tháng đầu năm 2025 tăng 7,52% - cao nhất cùng kỳ 15 năm và một phần quan trọng là nhờ xuất khẩu quay lại đà tăng trưởng cao. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 5 tháng 2025 đạt 355,8 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ; trong đó xuất khẩu tăng vọt 14% đạt 180,23 tỷ USD.
Mức tăng ấn tượng khác biệt so với giai đoạn chậm lại năm 2023, đánh dấu sự phục hồi không ngừng của thương mại. Các "công xưởng" và "cảng biển" phía Nam, nơi xử lý phần lớn hàng hóa xuất nhập khẩu của quốc gia, đóng góp không nhỏ vào thành quả này.
Rõ ràng, ngành Công Thương phía Nam đã góp phần quan trọng tạo nên kỳ tích thương mại của Việt Nam, giúp nước ta vươn lên nhóm nền kinh tế xuất khẩu hàng đầu khu vực!