Đàm phán NAFTA tăng tốc để đạt được thỏa thuận trong tháng 8

Ảnh minh họa

Tổng thống Mexico Enrique Peña Nieto đã mô tả “một chân trời đầy hứa hẹn” khi nói về đàm phán NAFTA với cuộc gặp của các Bộ trưởng Mỹ và Bộ trưởng Mexico trong ngày làm việc 2-3/8 nhằm thúc đẩy tiến trình đàm phán và giải quyết một số vấn đề gây tranh cãi gần đây. Trả lời phỏng vấn trên tờ Mexico News Daily, Tổng thống Mexico cho biết “quyết tâm tăng tốc các cuộc đàm phán để đạt tiến bộ đáng kể trong tháng 8” và tin tưởng rằng có thể đạt được thỏa thuận. Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildefonso Guajardo Villareal đã gặp gỡ người đồng cấp Hoa Kỳ, Đại diện Thương mại Robert Lighthizer trong cuộc họp cấp bộ trưởng tại Washington. Các đánh giá tương tự tích cực gần đây từ một số quan chức chính phủ Mỹ cùng với việc Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Wilbur Ross cho thấy các cuộc đàm phán NAFTA có thể dẫn sớm dẫn đến một thỏa thuận mang tính chính trị. Tốc độ mới trong đàm phán đến từ một tháng sau khi Mexico tổ chức bầu cử liên bang với việc cử tri ủng hộ Andrés Manuel López Obrador là người kế nhiệm của Tổng thống Peña Nieto hiện nay. López Obrador có biệt danh là AMLO sẽ lên nắm quyền vào tháng 12 năm nay, mặc dù chính quyền hiện tại và chính quyền sắp tới cùng làm việc để bảo đảm sự chuyển tiếp ổn định trong xử lý vai trò của Mexico trong đàm phán NAFTA. Trong khi đó, cuộc bầu cử giữa kỳ của quốc hội Mỹ đang được tiến hành với chiến dịch vận động được tăng cường trước và sau tháng 8. Cuộc bầu cử này dự kiến vào ngày 06/11, và sẽ khoảng 1/3 trong số 100 ghế của Thượng viện và 435 ghế của Hạ viện có quyền bầu cử, cùng với nhiều ghế lãnh đạo khác và các vị trí của các tiểu bang.

Trưởng đoàn đàm phán NAFTA của Mexico Kenneth Smith Ramos cho biết có nhiều chương đang đi đến giai đoạn kết thúc. Một số chủ đề vẫn còn trở ngại trong đàm phán, bao gồm nhu cầu của Hoa Kỳ về thay đổi quy tắc xuất xứ đối với ô tô; bao gồm điều khoản rà soát định kỳ 5 năm hoặc cơ chế rà soát khác về một thỏa thuận cập nhật; và sửa đổi các khía cạnh khác nhau của các chương giải quyết tranh chấp hiện tại. Một điều khoản rà soát cuối kỳ sẽ làm cho hiệp định hết hạn sau 5 năm trừ khi nó được gia hạn tiếp. Triển vọng về một điều khoản như vậy đã nhận được nhiều luồng ý kiến bao gồm cả doanh nghiệp, những người tranh luận về sự cần thiết của môi trường giao dịch nhất định cho đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, các nhà đàm phán Mexico đã lưu ý rằng nhiều chương có bước tiến tốt, ngay cả khi các vấn đề nhạy cảm về chính trị vẫn còn khó khăn để giải quyết. Các bên sẽ tiếp tục làm việc về các chương và sẽ chốt các chương hiện đại hóa đến 80-90% hoàn thành như hải quan và thuận lợi hóa thương mại; môi trường, dịch vụ tài chính; dệt may; năng lượng; thương mại số hóa; và các chương khác nữa.

Tổng thống mới đắc cử của Mexico López Obrador đã kêu gọi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump duy trì cam kết của mình đối với tiến trình NAFTA, trong một bức thư gửi lãnh đạo Hoa Kỳ vào giữa tháng 7 với mong muốn hai bên hợp tác về các mối quan tâm chung trong lĩnh vực thương mại, nhập cư, phát triển và an ninh. Riêng trong vấn đề thương mại, cần nỗ lực để kết thúc việc đàm phán lại hiệp định NAFTA bởi lẽ sự không chắc chắn kéo dài có thể làm chậm các khoản đầu tư trung và dài hạn. Tổng thống Trump trong lá thư trả lời vào cuối tháng 7 cũng đã kêu gọi kết thúc các cuộc đàm phán một cách nhanh chóng, đồng thời cảnh báo người đồng cấp Mexico rằng ông cởi mở với việc theo đuổi “một con đường khác” nên các cuộc đàm phán không tiến kịp thời vì “có lợi hơn cho Hoa Kỳ và những người nộp thuế”. Lãnh đạo Hoa Kỳ và các quan chức chính quyền đều ám chỉ rằng Mỹ có thể theo đuổi các hiệp định song phương với Canada và Mexico trên nền tảng NAFTA, vì các cuộc đàm phán giữa Washington và Mexico được báo cáo đạt tiến bộ nhanh hơn. Việc chuyển sang theo đuổi các thỏa thuận song phương sẽ đánh dấu sự thay đổi đáng kể từ bản chất các cuộc thảo luận ba bên hiện tại.

Tuy nhiên, các quan chức Mexico và Canada chỉ ra rằng, họ thích cách tiếp cận ba bên hơn là các thỏa thuận song phương. Trong những tuần gần đây, các quan chức Canada cũng đã gặp gỡ các đối tác Mexico kể cả gặp gỡ Tổng thống mới đắc cử López Obrador. Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland trong cuộc trả lời phỏng vấn của CBC News đã hy vọng rằng các cuộc đàm phán NAFTA có thể quay trở lại với tốc độ cao hơn sau cuộc bầu cử ở Mexico. Trong khi đó, cuộc họp giữa Hoa Kỳ và Mexico trong tuần này chỉ là một phương pháp chứ không phải là một hướng đi, các nhà đàm phán và các bộ trưởng từ cả ba nước thường có các cuộc gặp song phương cũng như ba bên, và cùng khẳng định về mong muốn có một NAFTA ba bên./.