Đảm bảo an toàn hồ thủy điện: Nhìn từ kinh nghiệm các đập, hồ thủy điện phía Bắc ứng phó bão Yagi

Tuân thủ nghiêm các chỉ đạo vận hành, điều tiết hồ chứa; các quy định về quản lý và vận hành liên hồ, đơn hồ

Tại Hội nghị tăng cường công tác phòng chống thiên tai, đảm bảo an toàn đập, hồ chứa thủy điện khu vực miền Trung - Tây Nguyên năm 2024 do Bộ Công Thương tổ chức đang diễn ra tại TP. Đà Nẵng, đại diện nhiều thủy điện lớn khu vực phía Bắc đã đưa ra các bài học kinh nghiệm từ việc ứng phó chủ động, hiệu quả với thiên tai trong thời gian qua, đặc biệt là sau cơn bão số 3 (bão Yagi).

Trong đó, nổi bật, đại diện các thủy điện đều khẳng định để đảm bảo vận hành an toàn đập, hồ thủy điện trong mùa mưa bão các đơn vị cần tuân thủ nghiêm, đúng các chỉ đạo vận hành, điều tiết hồ chứa; các quy định, quy trình vận hành liên hồ, đơn hồ khi có mưa bão.

Ông Lưu Khánh Toàn – Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Sơn La cho biết công ty luôn thực hiện đúng các quy định của quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cũng như Quy trình vận hành đơn hồ chứa thủy điện Sơn La, Lai Châu được Bộ Công Thương phê duyệt. Bên cạnh đó, lắp đặt vận hành trạm đo mưa tự động, trạm thủy văn để theo dõi sát sao dòng chảy từ thượng lưu sông Đà; lắp camera giám sát xả nước và truyền tín hiệu về các cơ quan quản lý nhà nước; lắp đặt vận hành các hệ thống cảnh báo hạ du; tăng cường quan trắc công trình… “Với việc chủ động nêu trên nên trong mùa mưa lũ vừa qua, đặc biệt cơn bão số 3 Công ty Thủy điện Sơn La đã thực hiện tốt công tác quản lý vận hành và phòng chống thiên tai”.

Tương tự, ông Phạm Văn Vương – Giám đốc Công ty Thủy điện Hòa Bình thông tin, qua công tác điều tiết hồ chứa trong mùa lũ năm nay và đặc biệt là ứng phó với cơn bão số 3, công ty nhận thấy để thực hiện tốt công tác chống lũ cần thực hiện tốt công tác phối hợp với các đơn vị liên quan trong việc theo dõi, thông tin và vận hành công trình trong mưa bão. Ông Phạm Văn Vương nhấn mạnh: “Tuyệt đối tuân thủ quy trình vận hành hồ chứa (đối với thủy điện Hòa Bình là quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng, được Thủ tướng Chính phủ ban hành theo Quyết định số 740/QĐ-TTg ngày 17/6/2019), các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương, Chính quyền địa phương. Chấp hành nghiêm các lệnh điều tiết hồ của Ban chỉ đạo quốc gia về Phòng chống thiên tai”.

Đặc biệt, bài học từ việc phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ, có hiệu quả từ cấp Trung ương đến công trình thủy điện tại công trình thủy điện Thác Bà trong đợt mưa lũ của cơn bão số 3 vừa qua là minh chứng rõ nét về vai trò và tầm quan trọng trong tuân thủ các quy định vận hành, điều tiết hồ thủy điện trong mưa lũ.

Ông Nguyễn Mạnh Cường – Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Thác Bà cho biết, ảnh hưởng hoàn lưu của cơn bão số 3 đã gây mưa lũ trên diện rộng thuộc lưu vực Sông Chảy – Hồ Thác Bà. Đỉnh lũ lên tới trên 5.620 m³/s, vượt trên thiết kế của công trình (5.100 m³/s), đe dọa đến an toàn của công trình Thủy điện Thác Bà, đến tính mạng, tài sản của nhân dân vùng hạ du trên diện rộng, địa bàn bao gồm nhiều tỉnh thành. Nhờ có dung tích hồ lớn, với lưu lượng nước về thượng nguồn hồ Thác Bà trên 4000 m³/s và đặc biệt đỉnh lũ 5620 m³/s đã được hồ thủy điện Thác Bà ngăn lại để điều tiết và công trình thủy điện Thác Bà chỉ phải xả xuống hạ du với lưu lượng 3200 m³/s. “Nhờ có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng, các Bộ và các cơ quan ban ngành của Trung ương; sự chỉ đạo, phối hợp kịp thời của chính quyền địa phương các cấp của tỉnh Yên Bái và các tỉnh lân cận, của lực lượng vũ trang nhân dân, cùng với ý chí kiên cường, kinh nghiệm và sự linh hoạt của tập thể Công ty cổ phần thủy điện Thác Bà, công trình thủy điện Thác Bà đã thực hiện điều tiết thành công cơn lũ lịch sử, đảm bảo an toàn công trình, góp phần giảm bớt thiệt hại do mưa lũ gây ra cho vùng hạ du cũng như công trình, nhà máy, hồ chứa Thủy điện Thác Bà”, ông Nguyễn Mạnh Cường nói.

Đề xuất nghiên cứu điều chỉnh quy trình vận hành liên hồ chứa theo hướng linh hoạt

Từ kinh nghiệm vận hành thực tiễn, để chủ động hơn nữa trong công tác phòng chống thiên tai và vận hành hồ chứa hiệu quả, đại diện một số thủy điện đề xuất Bộ Công Thương nghiên cứu, xem xét điều chỉnh quy trình vận hành liên hồ chứa theo hướng linh hoạt.

Theo đại diện Công ty Thủy điện Hòa Bình, trong những năm gần đây tình hình thủy văn diễn biến bất thường có năm lũ xuất hiện sớm, có năm lũ xuất hiện muộn, có năm không xuất hiện lũ. Tuy nhiên, quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng quy định mực nước hồ để cố định theo từng thời kỳ lũ, dẫn đến vận hành có nhiều bất cập (phải vận hành mở cửa xả quả tràn để đưa dần mực nước hồ về mức quy định trong khi lưu lượng nước về hồ thời gian thực chỉ tương đương lưu lượng nước phát điện qua 8 tổ máy), đến cuối mùa lũ rất khó khăn tích đầy nước hồ nếu không tiết giảm công suất phát điện. “Điều này làm giảm hiệu quả sử dụng nước cho phát điện và ảnh hưởng đến việc chuẩn bị nguồn nước phục vụ tưới cho nông nghiệp vào mùa khô, nhất là vụ Đông Xuân. Vì vậy, việc nghiên cứu vận hành các hồ linh hoạt theo thời gian thực là hết sức cần thiết để khai thác tối ưu nguồn nước”, ông Phạm Văn Vương phân tích.

Đồng quan điểm, ông Lưu Khánh Toàn – Công ty Thủy điện Sơn La cũng đề xuất tiếp tục xem xét điều chỉnh quy trình vận hành liên hồ chứa theo hướng linh hoạt dựa trên bản tin dự báo khí tượng thủy văn để sử dụng tối ưu nguồn nước.

Theo ông Trịnh Văn Thuận – Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp, Chánh Văn phòng thường trực Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự, phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn Bộ Công Thương cho biết, hiện đề xuất về điều chỉnh quy trình vận hành liên hồ chứa theo hướng linh hoạt đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp nhận và trình lãnh đạo Chính phủ xem xét trong thời gian tới.