Đà Nẵng: Cấp thiết sửa đổi Quy trình 1865 sát thực tiễn

Bất cập vận hành hồ chứa mùa cạn và mùa mưa bão

Ngày 23/12/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 1865/QĐ-TTg ban hành Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn (Quy trình 1865).

Các hồ thủy điện chịu điều chỉnh của Quy trình 1865 gồm: A Vương, Đăk Mi 4, Sông Tranh 2, Sông Bung 4A, Sông Bung 2 và một số hồ thủy điện nhỏ.

Qua 6 năm Quy trình 1865 đi vào thực tiễn, với sự chỉ đạo, điều hành sát sao và sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Quảng Nam (cũ) (nay là Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự TP. Đà Nẵng) với các chủ hồ chứa, các địa phương nơi đặt nhà máy và vùng hạ du, các hồ thủy điện đã thực hiện nghiêm và góp phần cấp nước mùa cạn, cắt giảm lũ mùa mưa bão cho hạ du hiệu quả.

Tuy nhiên, hiện nay, biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp dẫn đến thiên tai ngày càng cực đoan, khó lường, Quy trình 1865 đã bộ lộ những hạn chế, bất cập.

Ông Ngô Xuân Thế, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy điện A Vương, đơn vị quản lý, vận hành hồ thủy điện A Vương cho biết, tuân thủ Quy trình liên hồ 1865 hiện đang vướng ở bản tin cảnh báo, dự báo và cung cấp số lượng khí tượng thủy văn và bất cập các quy định vận hành hồ chứa.

Theo đó, hiện các bản tin cảnh báo, dự báo mưa lớn và mức ngập ở hạ du phục vụ vận hành hồ chứa theo Quy trình liên hồ 1865 trong một số đợt mưa lũ chưa được chính xác đã ảnh hưởng chế độ vận hành giảm lũ cho hạ du, đặc biệt là chế độ hạ mực nước hồ về mực nước đón lũ.

Bên cạnh đó, số liệu các trạm thủy văn hạ du chưa được cập nhật liên tục 1 giờ/lần trong giai đoạn mưa lũ lớn; chưa có tính đồng bộ tại các cao độ cảnh báo lũ vùng hạ du.

Đối với vận hành hồ chứa, trong mùa cạn, Quy trình 1865 yêu cầu vận hành các tổ máy liên tục không ít hơn 12 giờ/ngày, thời gian vận hành bắt đầu không muộn hơn 09 giờ sáng và kết thúc không sớm hơn 21 giờ. Hiện nay, với sự phát triển của năng lượng tái tạo, Điều độ điện Quốc gia phải cân nhắc huy động nguồn, tiết giảm nguồn. Vì vậy, việc tuân thủ quy định vận hành liên tục không ít hơn 12 giờ/ngày rất khó đảm bảo.

Vào mùa mưa lũ, Quy trình 1865 quy định phải hạ nước hồ khi có dự báo có khả năng mưa lớn nhưng mức ngập ở hạ du thấp vẫn phải hạ nước hồ. Trong khi đó, khi có mưa lũ, nước về hồ lớn, các hồ chứa theo Quy trình 1865 chỉ được vận hành hạ mực nước khi trạm thủy văn Hội Khách, An Nghĩa dưới mức báo động I, gây khó khăn cho việc điều tiết nước chủ động.

Cấp thiết điều chỉnh Quy trình 1865 sát thực tiễn

Để vận hành hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn đạt hiệu quả, tối ưu cắt giảm lũ cho hạ du, ông Thế kiến nghị các cơ quan chuyên môn tăng cường chất lượng, độ chính xác của các bản tin dự báo đợt mưa lớn, mức ngập lụt hạ du của lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn để làm căn cứ quyết định vận hành giảm lũ cho hạ du, hiệu quả hơn trong từng đợt mưa lũ.

Bên cạnh đó, cần liên kết, liên thông dữ liệu quan trắc trong mưa bão. Hiện nay Website cơ sở dữ liệu của Bộ Công Thương: http://thuydienvietnam.vn với số liệu mưa đã kết nối tự động với các trạm đo mưa trên lưu vực hồ chứa, số liệu quan trắc, dự báo thủy văn, thông số vận hành của hồ đã liên kết lấy số liệu từ Website của EVN và có các hình thức truy xuất số liệu dễ dàng, đa đạng, rất thuận lợi để theo dõi truy xuất, liên kết. “Đề nghị các cơ quan, ban, ngành địa phương liên kết lấy số liệu quan trắc, dự báo khí tượng thủy văn, thông số vận hành hồ chứa thủy điện A Vương đã được cập nhật hàng giờ sau thời điểm quan trắc từ Website CSDL của Bộ Công Thương để sử dụng rất thuận lợi, không phải yêu cầu cung cấp qua Email và cập nhật theo yêu cầu lên từng Web site riêng như hiện nay”, ông Thế đề xuất.

Đối với Quy trình 1865, ông Ngô Xuân Thế kiến nghị hiệu chỉnh điều 19 bỏ yêu cầu phát điện “liên tục” để phù hợp và hài hòa trong lĩnh vực an ninh - an toàn hệ thống điện trong bối cảnh năng lượng tái tạo phát triển như hiện nay và còn phát triển trong tương lai.

Kiến nghị sửa đổi điều kiện vận hành hồ ở chế độ vận hành giảm lũ cho hạ du “hoặc” thành điều kiện “và” tại Điểm a Khoản 2 Điều 7 QT liên hồ 1865.

Bồ sung điều kiện vận hành là “Khi thực hiện chế độ vận hành hạ mực nước hồ về mực nước đón lũ phải căn cứ vào bản tin cảnh báo hoặc dự báo trên lưu vực hồ chứa có khả năng xảy ra lũ”. Còn khi bản tin dự báo cho lưu vực hồ chứa không xảy ra lũ thì không thực hiện chế độ hạ mực nước hồ để đón lũ.

Ngoài ra, còn các kiến nghị liên quan đến việc quyết định vận hành hồ cắt, giảm lũ cho hạ du; quy định trong thực hiện kiểm tra, sửa chữa, bảo dưỡng máy móc – hạng mục công trình theo các quy định.

Tại Kỳ họp thứ 4 HĐND TP. Đà Nẵng mới đây, Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Trần Nam Hưng cho biết, thành phố giám sát chặt việc vận hành các hồ thủy điện trên lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn theo Quy trình 1865. Tuy nhiên, việc điều tiết cắt giảm lũ cho hạ du của các hồ thủy điện trong đợt mưa lũ hồi cuối tháng 10/2025 chưa đạt hiệu qủa cao do những vướng mắc trong Quy trình 1865, một số nội dung chưa phù hợp với thực tiễn. Ví dụ như khi hồ đang điều tiết nước về hạ du để đón lũ nhưng đến một mức nước nhất định thì phải dừng lại; hay là sau mưa lũ, mực nước dưới hạ du phải dưới báo động 1 thì hồ thủy điện mới được tiếp tục vận hành điều tiết giảm mực nước hồ, trong khi đó, dự báo lại chuẩn bị có đợt mưa lớn tiếp theo.

Lãnh đạo TP. Đà Nẵng cho biết đã kiến nghị với lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tham mưu Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh Quy trình 1865 phù hợp với thực tiễn hơn. Giao quyền chủ động hơn cho lãnh đạo địa phương trong thực hiện.

Trong đợt mưa lũ lớn hồi cuối tháng 10/2025 vừa qua, Quy trình 1865 đã bộc lộ nhiều hạn chế làm giảm hiệu quả cắt lũ của các hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn.

Lãnh đạo TP. Đà Nẵng cho biết đã kiến nghị, đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường tham mưu, đề xuất Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh Quy trình 1865 phù hợp với thực tiễn hơn.